Kimyasal silah kullanığı iddia edilen askeri liderleri hakkında UCM’ye suç duyurusunda bulunuldu

Sudan’ın insan hakları örgütlerinden olan Sudan Hakları İttifakı, Uluslararası Ceza Mahkemesi’ne başvurarak (UCM) Sudan Askerî Konsey Başkanı Abdulfettah el-Burhan’ın da aralarında bulunduğu dört üst düzey ordu mensubu hakkında suç duyurusunda bulundu. 25 Eylül’de yapılan başvuru, Sudan’daki iç savaşta ordunun kimyasal silah kullandığını ve sivillere yönelik ağır ihlaller gerçekleştirdiğini belgeleyen Amerikan yaptırımlarının adından geldi.

Amerika’nın, silah kullandığı gerekçesiyle yaptırım uyguladığı Sudan’ın askeri liderlerihakkında hazırlanan dosyada ülkenin askeri lideri Al Burhan’ın yanı sıra Yasir el-Atta, Şemseddin el-Kabbaşi ve Tümgeneral et-Tahir Muhammed suçlanan isimler arasında yer aldı. Başvuruda, mahkemeden kapsamlı bir soruşturma başlatması ve sorumluların yargı önüne çıkarılması talep edildi. Uzmanlara göre bu girişim, Sudanlı sivil toplumun uluslararası adalet arayışındaki en güçlü adımlarından biri olarak değerlendiriliyor.

 İttifak ayrıca Afrika İnsan ve Halkların Hakları Komisyonu’na resmî şikâyet sundu. Kimyasal Silahların Yasaklanması Örgütü’ne (OPCW) gönderilen mektupta ise acil bir soruşturma başlatılması ve Port Sudan yönetiminin üyeliğinin askıya alınması istendi. Açıklamada, “Uluslararası sessizlik cezasızlığı besliyor, masum sivilleri tehlikeye atıyor” denildi.

 ABD Dışişleri Bakanlığı’nın Mayıs ayında yayımladığı raporda, Sudan ordusunun 2024 içinde en az iki kez kimyasal silah kullandığı teyit edilmişti. Ordu liderlerinin barış görüşmelerine yönelik tüm çağrıları reddetmesi ise, sivil toplumun uluslararası mekanizmalara yönelmesine neden olmuştu. Daha önceki raporlar da ordunun sivillere karşı yaygın ihlallere karıştığını ortaya koymuştu.

 Başlatılan dava, hem Sudanlı askerî liderler hem de uluslararası toplum açısından kritik bir sınav olarak görülüyor. Uzmanlar, sürecin Avrupa Birliği ve Afrika Birliği’nin artıracağı diplomatik baskılarla birleşmesi halinde, Sudan krizine yönelik uluslararası tutumda değişiklik yaratabileceğini belirtiyor.

 Afrika Birliği’nin Port Sudan yönetiminin uluslararası örgütlerdeki üyeliğini dondurma kararı da bu sürecin önemli bir adımı olarak değerlendirildi. Kararın, ihlallerin cezasız kalmayacağı yönünde hem sembolik hem de pratik bir mesaj verdiği vurgulanıyor

 Sudanlı sivil toplum örgütlerinin girişimi, özellikle çatışmaların ve ağır insan hakları ihlallerinin yaşandığı ülkelerde askerî liderlerin hukuk önünde hesap vermesi için örnek bir model olarak gösteriliyor.