Alzheimer'ın farkında olun ve önleyin! Erken teşhis etmeyi sağlayan o davranışlar...

Alzheimer hastalığı, bilişsel fonksiyonların kaybına sebep olan bir beyin rahatsızlığıdır. Kişinin günlük yaşam kalitesi hastalığın başlangıcıyla değişime uğrar. Alzheimer hastası çevresiyle iletişim kurmakta ve aktivitelerini yerine getirmekte zorlanır. Dünyanın en yaygın hastalıklarından biri olan Alzheimer'ı erken teşhis etmek mümkün.

New York'ta Alzheimer hastalığı araştırmaları yürütüldü. Dr. Barry Reisberg tarafından geliştirilen bu kılavuz, Alzheimer hastalığının evresini belirlemek için dünya çapında profesyoneller tarafından kullanılmaktadır. Her aşamada yapılabilecekler, yaşanması beklenen durumlar ve aşamaların ne kadar süreceği bellidir. 

Alzheimer belirtileri

Alzheimer hastalığının belirtileri kişiden kişiye büyük farklılıklar gösterebilir. Ancak her alzheimer hastasının ilk belirtisi hafıza kaybıdır.  Hafıza kaybı başlangıçta hafif ve saptanamayan bir biçimde, sonra yavaş yavaş daha belirgin ve şiddetli bir hal alır.

Hafıza kaybıyla birlikte başka semptomlar da beraberinde gelir. Bu semptomlar;

- Normal günlük aktiviteleri gerçekleştirmede zorluk,

- Konuşma bozuklukları,

- Bazı kelimeleri unutma,

- Mekana uyun sağlama sorunları,

- Zamansal oryantasyon bozukluğu,

- Depresyon,

- Uyku bozuklukları

- Davranış bozuklukları,

- Eskiden sevilen aktivitelere ilgi kaybı.

Alzheimer'ın aşamaları

Alzheimer hastalığının ne kadar hızlı ilerlediği kişiden kişiye değişir, ancak ilerleme 4 ila 20 yıl arasında değişebilir.

Normal davranışlar

Alzheimer hastalığının ilk belirtilerini görmek zor olabilir. Hastalığın ilk aşamalarında hasar beynin derinlerinde başlar. Hafızayı veya davranışı hemen etkilemez. Hastalığın erken belirtileri, beyindeki kan akışındaki değişiklikleri tespit eden bir tarama ile görünebilir. Doktorlar, Alzheimer hastalığını ilk aşamadaki bir kişinin sorunsuz geçebileceği sözlü ve görsel muayeneler kullanarak test edebilir.

Çok hafif bilişsel gerileme (yaşa bağlı hafıza problemleri)

65 yaş üstü insanların yarısından fazlası hafıza problemleri yaşar. Bu belirtilere sahip ileri yaştaki insanlar, 5-10 yıl önceki gibi isimleri artık hatırlayamadıklarını söyler. Genellikle bir şeyleri daha önce nereye koyduklarını hatırlayamazlar ve konsantrasyon ve doğru kelimeyi bulma ile ilgili sorunlar yaşarlar. Bu unutkanlık seviyesi yaşlılığa verilse de nedeni alzheimer da olabilir. 

Hafif bilişsel gerileme

Bu aşamadaki insanlar göze çarpmayan, ancak günlük temas halinde olan insanlar tarafından fark edilen eksiklikler gösterir. Aynı sorular sorulur ve planlama ve konsantre olma yeteneği azalır. Bu aşamadaki kişiler çalışıyorsa, iş performanslarında bir düşüş olur ve bilgisayarda çalışmak gibi yeni aktiviteleri öğrenmek onlar için çok daha zordur. Bu aşamada olan çoğu insan, bariz bunama belirtileri geliştirir ve bu aşamada harcanan zaman genellikle 7 yıldır. 

Orta düzeyde bilişsel gerileme

Alzheimer hastalığının teşhisi bu aşamada daha net olarak yapılabilir. Para yönetimi, yemek hazırlama ve markete gitme gibi günlük yaşam aktivitelerine katılma yeteneği azalır. Haftanın gününü, ayı veya mevsimi hatırlamada veya akraba ziyaretini veya tatile gitmeyi unutmada bariz hatalar yaşanabilir. Hastalar bu aşamada tam güncel adreslerini hala hatırlayabilirler. Bu aşama genellikle yaklaşık 2 yıl sürer.

Orta derecede şiddetli bilişsel gerileme

Bu aşamadaki karakteristik değişiklikler, günlük yaşamın temel aktivitelerinde eksikliklerdir. Bu, hava durumuna veya günlük duruma göre uygun kıyafet seçme yeteneğinde bir azalma ile kendini gösterir. Bazı hastalar, kıyafetlerini değiştirmeyi bile düşünemezler. Hastalar artık topluluk içinde bağımsız olarak gezinemezler. Öfke ve şüphe yaygındır. Bu aşamadaki insanlar genellikle önemli olayları hatırlayamazlar. Hasta belirli durumlarda tam adresini hatırlayabilir, ancak bazı durumlarda hatırlayamaz. Bu aşamanın ortalama süresi 1,5 yıldır.

Şiddetli bilişsel gerileme

Bu aşamada günlük yaşamın temel aktivitelerini gerçekleştirme yeteneği tehlikeye girer. Çoğu zaman, hastalar kıyafetlerini ters giyebilecekleri, kollarını doğru kola takmada zorluk çekebilecekleri veya yanlış sırada giyinebilecekleri için düzgün giyinme konusunda yardıma ihtiyaç duyar. Hastalar bağımsız olarak tuvalete gitme yeteneğini kaybeder. Hastanın bilişsel gerilemesi o kadar büyüktür ki, karısını annesiyle karıştırabilir veya başka bir şekilde yanlış tanıyabilir veya yakın aile üyelerinin kimliğinden emin olamaz. Bu aşamanın sonunda konuşma yeteneği azalır.

Çok şiddetli bilişsel gerileme (Alzheimer'ın son aşaması)

Bu aşamada hasta sadece birkaç kelime ile konuşabilir. Hastalar yürümek için yardıma ihtiyaç duyar ve düşmeden oturmak için desteğe ihtiyaç duydukları ölçüde hareketsiz hale gelir. Bu aşama ilerledikçe hastalar gülümseme ve başlarını bağımsız olarak tutma yeteneklerini kaybeder. Yedinci evredeki Alzheimer hastaları inme, kalp hastalığı ve kanser dahil olmak üzere yaşlılardaki tüm yaygın ölüm nedenlerine karşı daha savunmasız hale gelir.