Sudan’da “İşbirlikçiyi İhbar Et” kampanyası tartışma yaratıyor: Adalet mi, intikam mı?

Hartum – Sudan’da Nisan 2023’te ordu ile Hızlı Destek Kuvvetleri (RSF) arasında patlak veren iç savaşın ardından, ülkede yargı bağımsızlığına ilişkin kaygılar derinleşiyor. Son olarak Hartum’daki Kerrî Ceza Mahkemesi, RSF ile iş birliği yaptığı iddia edilen bir sivile idam cezası verdi. Ancak insan hakları örgütleri ve avukatlar, bu tür davaların adalet değil, siyasi baskı amacı taşıdığını savunuyor.

Acil Durum Avukatları Grubu tarafından yapılan açıklamada, söz konusu yargılamanın “göstermelik” olduğu ve sanığa savunma hakkı tanınmadan, güvenilir deliller sunulmadan karar verildiği belirtildi. Grup, kararın siyasi gerekçelerle yapılan ihbar ve tanıklıklara dayandırıldığını ifade etti.

Bu karar, Sudan ordusunun başlattığı “İşbirlikçiyi İhbar Et” kampanyasının bir sonucu olarak değerlendiriliyor. Güvenliği sağlama iddiasıyla başlatılan kampanya, kısa sürede muhalif sesleri bastırmak için bir araca dönüşmüş durumda. Birçok sivil, yalnızca sosyal medyadaki paylaşımları, coğrafi kökeni ya da hükümete muhalif duruşu nedeniyle ihbar edilip yargılanıyor.

Darfur ve Kordofan’dan Gelenler Hedefte

Avukatların aktardığına göre, tutuklanan ya da hüküm giyen kişilerin büyük kısmı RSF’ye doğrudan destek vermemiş, silahlı çatışmalara karışmamış bireylerden oluşuyor. Bu kişiler arasında özellikle Darfur ve Kordofan bölgelerinden gelen siviller ile bağımsız duruş sergileyen sivil toplum aktivistleri öne çıkıyor.

Human Rights Watch’un yayımladığı son raporda, “Sudan’da savaşın başlamasından bu yana verilen idam kararlarının çoğu, uluslararası adalet standartlarına uymamakta ve genellikle dezavantajlı grupları sindirmek amacıyla kullanılmaktadır,” ifadelerine yer verildi.

Yargı Silah Olarak Kullanılıyor

Uzmanlara göre, ülkede adalet mekanizması giderek siyasallaşırken, medya da sürece olumsuz katkı sağlıyor. İhbarları teşvik eden yayınlar artarken, bağımsız soruşturmalar yapılmıyor, gazeteciler ve insan hakları gözlemcileri susturuluyor.

Bazı gözlemciler, Sudan’da yargının fiilen bir iç savaş silahı hâline geldiğini öne sürüyor. Yargılamaların artması ise iktidarın adalet ile intikam arasındaki çizgiyi bulanıklaştırdığını gösteriyor.

Uluslararası Denetim Çağrısı

Uzmanlar, Sudan’da adaletin sağlanabilmesi için savaş koşullarında verilen tüm mahkeme kararlarının askıya alınması ve Birleşmiş Milletler gözetiminde bağımsız bir yargı denetiminin başlatılması gerektiğini belirtiyor. Aksi hâlde, Sudan yargısı “intikam adaleti” uygulamalarıyla baskıcı rejimlerin karanlık bir örneğine dönüşebilir.