Sudan’ın Darfur Bölgesindeki “savaşın çirkin yüzü” BM raporlarına yansıdı

Birleşmiş Milletler (BM), Sudan’daki savaşta yaşanan cinsel şiddeti “savaşın çirkin yüzü” olarak nitelendirerek, ülkedeki krizi “dünyanın en kötü insani krizi” olarak tanımladı. Süregiden ihlaller, milyonlarca insanın yerinden edilmesi ve gıda-ilaç kıtlığı, insani tabloyu daha da ağırlaştırıyor.

BM’nin Sudan’daki İnsani İşler Koordinatörü Denise Brown, kadınlara yönelik cinsel şiddetin savaşın en karanlık yüzünü oluşturduğunu söyledi. Brown, Darfur’un “bölgedeki insani krizin esas merkezi” haline geldiğine dikkat çekti.

Brown, 3 Ekim Cuma günü New York’ta gazetecilere yaptığı video açıklamada, “Sudan’da cephe hatlarının çokluğu nedeniyle ekiplerimizin rotasını defalarca değiştirmek zorunda kaldık. Gitmemiz gereken yerlere ulaşmak son derece güç; kimi zaman uçak, araç ve farklı ülkeler üzerinden geçiş yapmamız gerekiyor” dedi.

BM Genel Sekreteri António Guterres de 23 Eylül’de yaptığı konuşmada, Sudan’da sivillerin “öldürüldüğünü, aç bırakıldığını ve susturulduğunu”, kadın ve kız çocuklarının “tarif edilemez bir şiddetle” karşı karşıya kaldığını belirterek, krizin askeri yollarla çözülemeyeceğini vurguladı.

Siviller hedef alınıyor

Savaşın Nisan 2023’ün ortasında başlamasından bu yana BM ile yerel ve uluslararası kuruluşlar, Sudan’da sivillere yönelik çok sayıda ihlali belgeledi. En dikkat çekici vakalar arasında, başkent Hartum’da Mart ve Nisan aylarında, bölgeyi kontrol eden ordu ve birlikte hareket eden radikal milislerin gerçekleştirdiği yargısız infazlar yer aldı.

BM İnsan Hakları Yüksek Komiseri Volker Türk, Nisan ayında yayımlanan bir BM açıklamasında, sivillerin Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) ile iş birliği yaptıkları iddiasıyla hedef alındığı yönündeki “güvenilir raporlar” karşısında “dehşete düştüğünü” söyleyerek ihlallerin derhal durdurulmasını istedi.

Sivillere yönelik saldırılar, halk pazarlarının bombalanmasına kadar genişledi. Mart ayında Kuzey Darfur’daki Tura Pazarı’na yönelik saldırıda “yüzlerce kişi öldü ve yaralandı.” Benzer bir saldırı bu ay Kuzey Darfur’daki başka bir halk pazarında tekrarlandı.

“Rhino Haber Ajansı”na göre, Sudan ordusuna ait insansız hava araçları Kuzey Darfur’daki Badiyet ez-Zerq bölgesinde yerel bir pazarı vurdu; saldırıda çok sayıda sivil öldü ve yaralandı. Görgü tanıkları, bölgede askeri hedef bulunmamasına rağmen kalabalık pazarın özellikle kadınlar, çocuklar, esnaf ve müşterilerle dolu olduğu sırada vurulduğunu aktardı. Tanıklar, saldırının pazarın basit yerel malzemelerle kurulu altyapısını da tamamen tahrip ettiğini belirtti.

“Uluslararası insancıl hukukun açık ihlali”

Sudan Ulusal İnsan Hakları Gözlemevi, 2 Ekim’deki saldırının, “Sudan ordusuna ait İHA’larla Kuzey Darfur’daki Zerq Pazarı’nda” gerçekleştirildiğini ve “aralarında kadın ve çocukların da bulunduğu çok sayıda sivilin öldüğü ve yaralandığını” duyurdu.

Gözlemevi, saldırının sivillerde “panik ve dehşete” yol açtığını; yoğun kalabalık altında gerçekleştiği için pazarın tamamen yok olduğunu belirtti. Kurum, pazar yerinde herhangi bir askeri faaliyet bulunmadığını vatandaşların ifadeleriyle teyit ettiklerini bildirerek, ordunun İHA saldırılarının “sivil alanlara yönelik ayrım gözetmeyen saldırıları yasaklayan uluslararası insancıl hukukun açık bir ihlali” olduğunu vurguladı.

BM ve insan hakları kuruluşları, Sudan’da sivillerin korunması için acil tedbirler alınması, cinsel şiddet ve yargısız infazlar da dâhil tüm ihlallerin soruşturulması ve sorumluların hesap vermesi çağrısını yineliyor.