Yıkık, virane eserler. Unutulan camiler.. İstanbul'da kaderine terkedilen eserlere isyan etti tarihçi İlber Ortaylı.
Abone olİstanbul'un yeniden fethedilmesi gerektiğini vurgulayan Ortaylı, sözlerini şöyle tamamladı: ''Yeniden fetih nedir? Vicdanımızı, kültürümüzü, tarihimizi fethetmek. İstanbul'u sirkülasyonun, istilanın, kötü yapının, etrafı tahrip etmenin elinden yeniden fethetmeliyiz. O çok zor. Bizans'ın elinden fethetmekten daha zor. Onun için kendimize söz vermeliyiz.''
Topkapı Sarayı Müzesi Başkanı Prof. Dr. İlber Ortaylı, ''Fethin 554. yılında biz bu muhteşem İstanbul'u korumak konusunda son derece laubaliyiz'' dedi. Fatih Belediyesince, İstanbul'un fethinin 554. yıl dönümü kutlamaları çerçevesinde Zübeyde Hanım Kültür Merkezinde ''Fetih ve Fatih Konferansı'' düzenlendi.
Konferansın açılışında konuşan Ortaylı, İstanbul'da çok kötü binalar yapıldığını, para kazanmak isteyen birtakım insanların yaptıklarına göz yumulduğunu söyledi. Ortaylı, ''Fethin 554. yılında biz bu muhteşem İstanbul'u korumak konusunda son derece laubaliyiz'' dedi. Türk insanına bırakılan muhteşem bir tarih olduğunu vurgulayan Ortaylı, Türk insanının tarihini öğrenmediğini, çocuklarına da öğretmediğini kaydetti.
Ortaylı, eskiden en cahil İstanbullunun bile Mimar Sinan'ın camilerini sayabildiğini ifade ederek, ''Oysa bugün en iyi üniversitede okuyan çocuk dahi bilmiyor. O neleri biliyor? Akmerkez'i, Kanyon'u, bilmem ne plazayı biliyor. Bu insanlar maalesef yaşadıkları muhite, bulundukları şehre, tarihe uzak kalmışlar'' diye konuştu. Tarihi ve mekanı bilmenin bir medeniyet meselesi olduğunun altını çizen Ortaylı, şöyle devam etti:
''Eğer İstanbul'da yaşayan bir insan Cerrahpaşa Camiini, Fatih Camiini, Mihrimah Sultan'ı, Şehzadebaşı'nı, Süleymaniye'yi, Nuruosmaniye'yi, Beyazıt'ı, Sultan Selim Camii'ni bilmiyorsa, tarihlerinden haberi yoksa, büyük mimarımızın yaptığı eserleri tanımıyorsa... Mesela Samatya'da hamamı var harap halde, kimse bakmıyor, kimse ilgilenmiyor.
Günde 10 kişi ziyaret etse orası öyle kalmaz. Halbuki 16. asır medeniyetimizin altın kapıları bunlar.'' Ortaylı, ilgisizliğin, başkanı bulunduğu Topkapı Sarayı'nda da olduğunu ve sarayın dertleriyle pek ilgilenen bulunmadığını kaydetti. Osmanlı padişahlarının, bu ülkede yaşayanları bir mahkemeye çekmiş olduklarının tasavvur edilmesini isteyen Ortaylı, öyle bir durumda hesap verilemeyeceğini kaydetti.
FATİH SULTAN MEHMET
Fatih Sultan Mehmet'in, 21 yaşında şehri fetheden, 15. asrın büyük hükümdarı olduğunu kaydeden Ortaylı, Osmanlı İmparatorluğu'nu bugünkü Rusya ve Avusturya'nın sınırlarına kadar genişlettiğini, Bosna'yı da fethederek sınırlar içine aldığını söyledi. Ortaylı, Fatih'in zamanında Arnavutluk ve Bosna nüfusunun Müslümanlaştığını ve hiçbir başka padişah devrinde coğrafya ve nüfus miktarı olarak böylesine bir Müslümanlaşma yaşanmadığını vurguladı.
Fatih'in çok büyük ve komplekssiz bir münevver olduğunu kaydeden Ortaylı, İtalyanca ve Yunanca bildiğini, Farsça-Arapça da şiir yazdığını ifade etti. Ortaylı, Fatih Sultan Mehmet'in, Yavuz Sultan Selim'den önce halife sayılması gerektiğini belirterek, şöyle konuştu: ''Fatih, Müslüman bir hükümdardır, halifedir. Halife unvanı Yavuz Sultan Selim ile gelmiş değildir. O yanlıştır. Fatih'ten de halife diye bahsedilir. Hatta evrakımız çok az olduğu için çıkaramıyoruz ama mutlaka 2.Murat'tan da öyle bahsedilmiştir. Müslüman cemiyetini yöneten, idare eden herkes halifedir çünkü. Bu o kadar açıktır. Yani o hilafetin Mısır'dan Yavuz Sultan Selim'e devri 18. asır hikayesidir. Siyasi bir formüldür. Ama esasında böyle bir şey vaki değildir.''
Fatih'in İstanbul'a bir Ermeni Patriği tayin ettiğini kaydeden Ortaylı, o müesseseyi Fatih'in kendisinin yarattığını söyledi. Ortaylı, ''Fatih'in, Rum Patriğini gayet hoş bir şekilde tutup kullandığını ve başarılı olsaydı, yapacağı İtalya seferi sonrası Papa'yı da yerinde bırakacağından şüphe duymadığını'' dile getirdi. Fatih'in, İstanbul'u aldıktan sonra şehri hakkıyla bina etmeye başladığını anlatan Ortaylı, harap olan İstanbul'un her köşesini imar eden Fatih'in, çarşıyı kapalı çarşı haline getirdiğini ve paşalarına verdiği emirle hamam, cami ve medrese yaptırdığını kaydetti.
''SINIRLARINA SIĞMAYAN DAHİ''
Ortaylı, ''Fatih Sultan Mehmet, büyük bir Türktür, büyük bir Müslümandır, büyük bir dünya imparatorudur, sınırlarına sığmayan bir dahidir'' dedi. Türk gençliğinin, Fatih'in şiirlerini okuması ve anlaması gerektiğini söyleyen Ortaylı, bunların tam anlaşılamadığını dile getirdi. Ortaylı herkesin tarihçi olması gerekmediğini vurgulayarak, bugün bir milyona yakın insanın Osmanlıca okuma-yazmayı öğrenmesi durumunda maziye el atılıp gelecek kuşaklara kaynak aktarılabileceğini söyledi.
ÖNCEKİ HABERLER
