Sigortası düşük bildirilen ne yapmalı?
İSTANBUL’dan okurumuz Ensar Çetin soruyor: “Bünyamin bey, işverenim beni sigortalı göstermedi bir sene kadar. Çok üzerine gidince sonunda sigortalı yaptı ama maaşımı asgariden gösteriyor.
İSTANBUL’dan okurumuz Ensar Çetin soruyor: “Bünyamin bey, işverenim beni sigortalı göstermedi bir sene kadar. Çok üzerine gidince sonunda sigortalı yaptı ama maaşımı asgariden gösteriyor. Asgari kısmını bankaya yatırıyor, gerisini elden ödüyor. Bunun bana bir zararı olur mu? Ne yapmalıyım hakkımı aramak için?”
Sayın okurumuz, ülkemizde ne yazık ki çalışanların yüzde doksanı sizin durumunuzda. Aldıkları maaşlardan SGK’ya düşükten bildiriliyor…
Sigorta primini düşük göstermek şu demek: Gelecekte alacağınız emekli maaşından çalıyor sizi çalıştıran kişi!
Çalınıyor diyorum, zira SGK’ya ödenen primler aslında devletin kasasına gitmiyor. O primler gün gelip sizin emekli maaşınız oluyor.
Sosyal güvenlikte “ne kadar ekmek o kadar köfte” sistemi var! Aldığınız maaş ve ücret ne kadar düşük gösterilirse gelecekte yaşlanınca veya iş kazası geçirince o kadar düşük emekli maaşına mahkûm oluyorsunuz.
Oysa kanuna göre aldığınız gerçek ücretin brüt tutarı üzerinden SGK’ya bildirilmeniz gerek!
Maaşını Elden Ödüyorlar…
Esasen 4/a (yani eski tabirle SSK) sigortalısı olarak çalışanların aldıkları ücretin SGK’ya eksik olarak bildirilmesi yasa dışı…
Aldığınız maaşın düşük bildirilmesi kayıtdışılığın bir çeşidi…
Ne yazık ki ülkemizde primini eksik ödeme şeklindeki kayıtdışılık yüksek oranda, nerede her on çalışandan dokuzu tam ücreti üzerinden bildirilmiyor, on çalışandan altısı ise asgari ücret üzerinden bildiriliyor…
Kullanılan yöntem ise şu: İşçinin aldığı maaşın asgari ücrete kadar olan kısmı bankadan ödeniyor. Geriye kalan kısmı ise elden (kayıtdışı) veriliyor…
Yani uygulamada çifte bordro tutuluyor…
Sigortanızın Tam Yatırılması Gerekir
4/a sigortalısı adına işverence ödenecek prim tutarı sigortalının aylık kazancına göre belirlenmekte.
Her ay sigortalının tabi olduğu sigorta kolları kadar prim yüzdesi brüt ücrete ve eklentilerine göre hesaplanır ve sonraki ay verilen aylık prim ve hizmet belgesi ile SGK’ya bildirilir.
Aylık prim ve hizmet belgesi ile tahakkuk edilen tutar ise işverence bir sonraki ayın sonuna kadar ödenir.
Sigortalının ücretinin – sosyal güvenlik hukukundaki adıyla sigorta primine esas kazanç (SPEK) – tutarının eksik bildirilmesi daha düşük prim ödemeye yönelik bir usulsüzlüktür.
Sizin Geleceğinizden Çalıyorlar!
Sigorta primi bu şekilde eksik yatırılan sigortalının emekli olacağı zaman alacağı maaş düşük olmaktadır. Zira sosyal güvenlik sistemimizde emeklilerin alacağı gelir ve aylıklar çalışma yaşamları boyunca aldıkları ücretlere göre hesaplanmaktadır.
Sigortanın eksik gösterilmesi sıradan bir kayıt usulsüzlüğü, evrak hatası değildir. Aksine işverenin işçisinin yaşlanıp iş göremez hale gelmesi halinde gelecekte alacağı maaştan, ölmesi halinde çoluk çocuğuna bağlanacak maaştan çalarak kar etmeye çalışması demektir.
İşveren sigortalısının geleceğinden çalarak bugünkü işçilik maliyetlerini düşürmeye çalışmaktadır.
Bu ayni zamanda ücreti tam bildiren işverenler açısından haksız rekabettir.
Sigorta Tutarı Çok Önemli!
Sigortalılar çoğu kez yalnızca sigortalı bildirilmenin önemli olduğu, ne kadar tutar üzerinden bildirildiğinin önem arz etmediğini zannediyorlar.
E-Devletten sigortalı gösterildiğini gören sigortanın kaç liradan yatırıldığına bakmıyor…
Oysa kazanç tutarını sigortalı bildirilmek kadar önemli!
Zira aslında 4000 TL alan bir mühendisin çalışma yaşamı boyunca asgari ücret üzerinden bildirilmesi halinde alacağı emekli maaşı bin TL civarında oluyor. Bu ise sigortalıların gelecekte şimdiki yaşamlarında elde ettikleri gelirin çok daha altında bir gelir düzeyine mahkûm olmaları demek!
Düşük prim düşük emekli maaşı, düşük iş göremezlik ödeneği, düşük hak demektir. Halk diliyle söyleyecek olursak ne kadar ekmek o kadar köfte!
SGK’ya Şikayet Edebilirsiniz
Konuyu ALO 170 Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bilgi Hattı’nı ücretsiz olarak arayarak şikayet ederseniz SGK müfettişleri/denetmenleri işyerinizde denetim yapacak ve eksik bildirilen ücretinizi gerçek tutarına çekecektir.
Gerekirse işyerinin kayıt ve belgeleri incelenecek, işyerinde çalışanların ve işverenin ifadesi alınacaktır.
Sizin kazanç tutarınız gerçek rakama çekilecek, bu suretle emekliliğinizde alacağınız maaş artacaktır.
İşverene ise eksik bildirilen prim tutarından ötürü gecikme cezası ve gecikme zammı ile eksik bildirdikleri prim borcu çıkartılacağı gibi idari para cezası da kesilecektir.
Müfettişe Belge Sunmanız Gerek!
Gelen müfettiş/ denetmenlere ücretinizin gerçek tutarını ispatlamak için belge sunmanız yararınızadır. Denetim elemanları işyerinde yapılacak denetimde belgeye dayanmadan yalnızca bir yıl geriye dönük hizmet tescili ve prim arttırımı yapabilmektedir. Elinizde ispatlayıcı belge bulunması halinde üzerinden ne kadar zaman geçmiş olsa da primlerinizin eksik yatırıldığı dönemlere ait düzeltme yapılacak, haklarınızı iade edilecektir.
Peki, hangi belgeler sizin haklı davanızı ispatlamanıza yarar?
Elden ödenen ücretinize dair en önemli belgeler ücret öderken imza attığınız dokumanlar, ödeme makbuzları, gerçek ücret tutarlarını gösteren liste ve ödeme talimatları, bordrolar, ücret pusulaları gibi belgelerin asılları yahut da suretlerini delil olarak ispat edebilirsiniz. Ama en önemlisi sonradan düzenlenemeyen nitelikte olanlardır…
SGK müfettişleri/denetmenleri Kurum alacağını doğuran olguları yemin hariç görsel, işitsel, yazılı her türlü delille ispatlayabilmektedirler. Yine maaş tutarınızı ispatlamak konusunda işverenden alınmış maaş belgeleri, bankaya hitaben yazılmış maaş yazıları gibi belgeler ve bordro şahitleri dediğimiz maaşınıza şahit olacak kişiler de faydalıdır.
---
Kıssadan Hisse
“Yapabileceğinize inanın, yolu yarıladınız demektir.”
— Theodore Roosevelt
---
Sorularınız için:
www.twitter.com/bunyaminesen
www.facebook.com/bunyaminesen.yazilar
Yazarın önceki yazıları için:
/yazar/bunyamin-esen-181.html
Yazarın yazı arşivi için:
http://www.inter/bunyamin-esen-1081z.htm