Nereye gidiyoruz paniği

Milliyetçilik neden yükselişte? Bu etnik milliyetçilik mi yoksa milli refleks mi? Can Dündar yükselişi analiz etti.

Bir araştırma şirketinin anketi gündeme oturdu. Milliyetçilik yükselişe geçmişti. AK Parti ve MHP bu yükselişten karlı çıkan iki parti oldu.

Milliyet yazarı Can Dündar sorusuna cevap aradı. Dündar, konuyla ilgilenenlere Tanıl Bora'nın yeni kitabı "Medeniyet Kaybı"nı (İletişim, 2006) tavsiye etti.

Yükselişin doğal refleks olmadığını savunan Tanıl'ın önceden hazırlanmış bir nehir yatağına toplumsal tepkilerin aktığını ve nehrin büyüdüğü sözlerine yer verdi.

Yazar Toplumsal tepkiyi bu nehir yatağına akıtan gelişmeleri sıraladı:

"AB'nin dışlayıcı tavrı, Kuzey Irak ve Kıbrıs'taki gelişmeler, bölücü-yıkıcı diye değerlendirilen siyasal talepler...
Bize İmparatorluk mirası olan ve "Sabetaycıların gizli, iktidarı, yabancılara satılan topraklar, bölücü haritalar, sinsi misyoner faaliyetleri" gibi paranoyalardan beslenen bir dağılma-parçalanma korkusu...

Üstüne sosyal güvenlik ağlarının çözülmesi; örgütsüzlük; yoksulluğun, eşitsizliğin, adaletsizliğin artması...
Güvensizlik hissinin ciddi bir tehdit algısı yaratması...
Tanıl Bora, "Bu tehdit algısının insanlarda yol açtığı yalnızlık korkusuyla milliyetçi söylemin titreşime girdiği" kanısında...
Milliyetçilik, kaygan zeminde tutamak bulamayanlara ayağını basabileceği bir zemin ve iftiharla gösterebileceği bir kimlik sağlıyor. Hınç duygusunu boşaltıyor, acz duygusunu hafifletiyor.
***
"Nereye gidiyoruz" paniği kısa zamanda "Biri gelsin bu gidişe dur desin" talebine dönüşüyor. Milliyetçi soslu otorite arayışı, faşizme kapı aralıyor.
Bu akım ancak "öteki"lere düşmanlık yayarak ayakta kalabildiği için -yine araştırmanın ortaya koyduğu gibi- azınlıklarla dayanışma sloganları reddediliyor.
Siyasi elit de bu korkuları körükleyerek, ha bire "refleks"i şişirerek, yükselen dalganın üzerine binince milliyetçilik tırmanıyor."