IMF'yi bırak, kayıtdışına bak

IMF kapılarında bir milyar dolar kredi için el açan Türkiye kendi öz kaynaklarını kullanamıyor. Türk-İş'in hazırladığı kayıtdışı istihdam raporu çarpıçı sonuçlar içeriyor.

Türk-İş'in hesaplamalarına göre, kayıtdışı istihdam nedeniyle devletin yıllık kaybı 16.1 milyar YTL'yi (16.1 katrilyon lira) buluyor. Araştırmada, Türkiye'de kayıtdışı istihdam edilen yaklaşık 4.5 milyon kişinin, asgari ücret üzerinden kayıt altına alınması durumunda, devletin yıllık 10.8 milyar YTL (10.8 katrilyon lira) işçi-işveren SSK primi, 4.3 milyar YTL (4.3 katrilyon lira) işçi gelir-damga vergisi, 967 milyon YTL (967 trilyon lira) işçi-işveren işsizlik sigortası primi olmak üzere, toplam 16.1 milyar YTL (16.1 katrilyon lira) gelir elde edeceğine dikkat çekildi. -''HAKSIZ REKABETE DE YOL AÇIYOR''- Geçen yıl itibarıyla, Türkiye'de istihdam edilenlerin yüzde 53'ünün herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşuna kaydının bulunmadığı belirtilen raporda, kayıtdışı istihdamın, özellikle ücretsiz aile işçiliği, kendi hesabına çalışanlar ve yevmiyeli çalışanlarda yüksek olduğuna işaret edildi. Kayıtdışı istihdamın yaygınlaşmasının, kayıtlı işçi çalıştıranlar aleyhine haksız rekabete de yol açtığı ifade edilen raporda, işletmeler küçüldükçe, kayıtdışı işçi çalıştırmanın arttığına dikkat çekildi. İşsizliğin yaygınlaştığı, yeni istihdam alanlarının yeterli olmadığı durumlarda işsizlerin kayıtlı ekonomide bulamadığı istihdam imkanlarını kayıtdışı faaliyetlerde arayacağı anlatılan raporda, işverenlerin ise işçi maliyetlerini düşürmek ve istihdam ile üretim açısından esnek davranabilmek için kayıtdışına yöneldiği ifade edildi. -FAYDA-MALİYET KIYASLAMASI- Türkiye'nin, ücretliler hariç, tüm mükellefler için bir ''vergi cenneti'' olduğu kaydedilen raporda, vergi düzenlemeleri ve vergi idaresinin, vergi vermemeyi teşvik eder nitelikte olduğu savunuldu. Raporda, ''Çalışanların büyük bölümü iş tercih edecek konumda değildir. İnsanlar, yoğun işsizlik ortamında, çalışma koşulları ne denli kötü olsa da bulabileceği bir işte çalışmak zorundadır. Sosyal güvenlik sisteminin etkin çalışmayışı, sisteme kayıtlı olmakla olmamak arasında fayda-maliyet kıyaslamasına yol açmakta ve tercihi belirlemektedir'' denildi. -ÖNERİLER- Raporda, kayıtdışı istihdamın önlenmesi için sıralanan önerilerin bazıları şöyle: -İşçi ücretlerinden yapılan gelir vergisi ve sigorta prim kesinti oranlarının azaltılması, kayıtdışı istihdamı bir ölçüde azaltacaktır. -Kayıtdışı istihdama yönelik yaptırımın artırılması önemlidir. Yaptırımın uygulanabilmesi ise devletin denetiminin artırılmasına bağlıdır. -Hükümet, kayıtdışı istihdamla mücadelede sendikalarla yakın bir işbirliği gerçekleştirmelidir. Özellikle kayıtdışı istihdam edilen işçilerin belirlenmesinde, sendikalarla yapılacak işbirliğinin büyük katkısı olacaktır. -''Kaçak işçilik ve kaçak işçilikle mücadele'' konusunda, tüm sosyal tarafların katılımıyla bir ulusal eylem planı hazırlanmalıdır.