Elektrik dağıtımda 1 milyar TL kıyak!

Yeni özelleşen Dicle, Aras ve Van Gölü bölgelerine ‘yatırım kıyağı’ geliyor.

Enerji Bakanlığı’nın tasarısına göre elektrik dağıtım şirketlerinin özelleşme öncesi yaptığı fazla yatırımlar, 2016 tarife dönemi için şirketlerin hesabına yazılacak. Abdullah Tivnikli, Türkerler ve Çalık-Kiler gruplarına bu yolla 1 milyar TL kaynak aktarılacağı belirtiliyor.

Elektrik sektöründe ilginç gelişmeler yaşanıyor. Kayıp-kaçaktan sonra yeni özelleşen bazı elektrik dağıtım şirketlerine ‘yatırım kıyağı’ geliyor. Enerji Bakanlığı’nın hazırladığı yasa değişikliğine göre, 2006-2010 tarife döneminde elektrik dağıtım şirketlerinin kurul tarafından onaylanan yatırım tutarı üzeri yatırım harcamaları, özel şirketlerin 2016 tarife dönemine dahil edilecek. Uygulamayla, şirketlere dolaylı olarak yaklaşık 1 milyar TL civarı kaynak aktarılacağı belirtiliyor. Ancak sektöre göre, özelleştirme şartnamesinde olmayan düzenlemelerin özelleşme sonrası yapılması, haksız rekabet ve hukuka aykırı bir durum. Bakanlık, aynı düzenlemeye EPDK’nın şirketlere verdiği kayıp-kaçak hedeflerinin yukarı çekilmesiyle ilgili de madde koymuştu.

Yeni düzenlemelerin hükümete yakın işadamlarının kazandığı bölgelere yönelik olduğu iddiaları dikkate alınması gereken bir durum. Elektrik kayıp-kaçağı ve yatırım sorununun en fazla yaşandığı dağıtım bölgelerinin başında Dicle, Aras ve Van Gölü bölgeleri geliyor. Bu bölgelerin elektrik dağıtım ihalelerini kazanan kişi veya grupların hükümete yakınlığı da kamuoyunun bildiği bir konu. Dicle Abdullah Tivnikli, Van Gölü Türkerler ve Aras dağıtım bölgesi de Çalık-Kiler Grubu’na ait. Van Gölü için deprem bir nebze olsun haklılık payı doğurabilir ama diğer bölgelere ihale şartnamelerinde olmayan kazanımların sağlanması, diğer yatırımcılara haksızlığın yanı sıra hukuki sonuçlar doğuracak adımlardır.

Türkiye’de 21 elektrik dağıtım bölgesi bulunuyor. Özelleştirme İdaresi Başkanlığı, Türkiye Elektrik Dağıtım AŞ’nin elinde olan dağıtım bölgelerinin tamamını ihale yoluyla sattı. Dağıtım şirketlerinin devriyle kamu, elektrik dağıtım işinden çıkmış oldu. Ancak özel şirketler, devirden sonra ‘Düşük kârlılık ve yatırımlar’ nedeniyle şikâyetlerini dile getirmeye başladı. EPDK ve Bakanlık mevzuat değişiklikleriyle ilk olarak şirketlerin kâr marjlarında iyileşmeye gitti. Ayrıca zamanında yapılmayan yatırımlar için lisans iptalini öngören kanun maddesi yürürlükten kaldırıldı.

Enerji Bakanlığı’nın, elektrik dağıtım şirketlerinin satışından sonra yeni yasal düzenlemeye gitmesi, tartışma konusu oldu. Sektör kaynaklarına göre, Bakanlığın son çalışmasının yasallaşması durumunda dolaylı olarak özel dağıtım şirketlerine 1 milyar lira civarı bir kaynak aktarımı söz konusu. Oysa bu şirketler, özelleştirme sürecinde şartnamede yer alan kuralları kabul ederek ihaleye girdi. Şimdi kuralar dağıtım şirketi lehine değiştiriliyor. 2006-2010 dönemi yatırımlarını, 2016’da özel sektör yapmış gibi göstermek ve kayıp-kaçak oranlarının yükseltilmek istenmesi vatandaşın sırtına yeni yük bindirmektir.

2006-2010 döneminde elektrik yatırımları kamu eliyle TEDAŞ ve bağlı dağıtım şirketleri tarafından yapıldı. Bakanlığın yapmak istediği yeni yasa değişikliği, bu yatırımları özel sektöre aktarıyor. Hazırlanan tasarıda ilgili madde çok açık: Elektrik dağıtım şirketlerince 2006-2010 uygulama döneminde Kurul tarafından onaylanmış yatırım tutarının üzerinde yapılan yatırım harcamaları faiz, enflasyon gibi herhangi bir güncelleme yapılmaksızın 01.01.2016’da başlayacak uygulama dönemi tarife hesaplamalarında dikkate alınır.