Brezilya'da sivrisineklere aşı kampanyası

Dang hummasını insandan insana taşıyan sivrisinekler, bir bakteri türü ile aşılandıkları zaman virüse direnç geliştiriyor. Araştırmacılar aşılanmış sivrisinekleri doğaya salarak çoğalmasını umuyor.

Brezilyalı araştırmacılar, dang hummasını bastıran bir bakteri aşıladıkları binlerce sivrisineği doğaya saldı.

Bu sivrisineklerin üreyip çoğalarak sivrisinek nüfusunda baskın hale gelmesi ve hastalığa da bu sayede o kadar az rastlanması umuluyor.

Sivrisineklerin insandan insana taşıdığı tropik bir hastalık olan dang humması vücutta kızamığa benzer döküntüler, yüksek ateş, kas ve eklemlerde yoğun ağrı ile kendini belli ediyor.

Vakaların nispeten az bir oranında, hastanın ölümüne yol açan dang humması virüsü, dünya çapında yüzü aşkın ülkede görülüyor.

Brezilya'nın Rio de Janeiro kentinde hayata geçirilen proje aynı zamanda Avustralya, Vietnam ve Endonezya'da da uygulanmakta olan girişimin bir parçası.

İnsana bulaşma riski yok

Sivrisineklere aşılanan Wolbachia adlı hücrelerarası bakterinin insanlara bulaşma riski yok.

Rio'daki araştırma enstitüsü Fiocruz'un öncülük ettiği projenin başkanı Luciano Moreira, kentin dört ayrı mahallesinde özel kapanlar kullanarak sivrisinek numuneleri topladıklarını söylüyor.

Dang hummasını taşıyan sivrisinek türü, Aedes aegypti.

Genelde böceklerin yüzde 60'ında varolan Wolbachia adlı bakteri, bu tür sivrisineklerin vücudunda dang humması virüsünün çoğalmasını engelliyor; yani bir nevi aşı görevi görüyor.

Araştırmacılar, dört ay boyunca Wolbachia ile aşılanmış on binlerce sivrisineği Rio'nun mahallelerine saldıktan sonra, bakterinin kendi seyrinde sivrisinek nüfusunda yaygınlaşmasını umuyor.

Zira bu bakterinin üreme üzerinde de etkisi var. Bakteriyi taşıyan erkek sivrsinekler, bakterinin bulaşmadığı bir dişi sivrisineğin yumurtalarını döllerse, bu yumurtalar larvaya dönüşmüyor.

800 ölüm

Fakat öte yandan hem erkek hem de dişi sivrisinek Wolbachia bakterisini taşıyorsa, ya da sadece dişi sivrisineğin taşıdığı durumlarda, gelecek nesillerin hepsi Wolbachia bakterisi ile aşılanmış oluyor.

Dolayısıyla araştırmacılar, Aedes aegypti türü sivrisineklerde bakterinin kendiliğinden yaygınlaşacağını ve bir süre sonra laboratuvarda devamlı sivrisinek aşılamak zorunda kalmayacaklarını belirtiyorlar.

Avustralya'daki deneyde bu aşamaya 10 hafta içerisinde gelinmiş.

İlk adımları 2008 yılında Avustralya'nın Monash Üniversitesi'nde atılan sağlık projesi için araştırmacılar beş yıl boyunca sivrisinekleri kendi kolları ile beslediklerini ve Wolbachia bakterisinin insanlara bulaşmayacağından emin olmak için beklediklerini anlatıyorlar.

Dang hummasının en sık görüldüğü ülke olan Brezilya'da 2009-2014 yılları arasında, 800'ü ölümle sonuçlanan 3,2 milyon vaka kayıtlara geçti.