Stalinin gizli Türkiye planı

Stalin Kars ve Ardahan'a göz dikmiş. Bunun için de kurnaz bir plan uygulamış.

ABD ve İngiltere’nin İkinci Dünya Savaşı sırasında Moskova yönetimiyle yaptığı müzakerelerin tutanakları, "Stalin liderliğindeki Sovyetlerin o dönemde Türkiye’den Kars ve Ardahan’ı talep ettiğini ve Boğazlar’da üs istediğini" bizzat Stalin’in ağzından net biçimde ortaya koyuyor.

Sovyetlerin Türkiye’den toprak ve üs iddialarının varlığı bugüne kadar biliniyordu ancak Türkiye’ye verilen notalarda diplomatik ve belirsiz bir üslup kullanıldığı, talepler ayrıca bir propaganda savaşı biçiminde Sovyet gazetelerince veya Sovyet akademisyenlerince dile getirildiği için, tartışmaya çok açıktı. 
Stalin’in bu talepleri bu kadar açıklıkla ortaya koyduğu bilinmiyordu.
Batı’nın açıkça Türkiye’nin yanında yer almasının da yardımıyla planı başarısızlığa uğrayan Stalin’in ölümünden sonra Sovyet hükümeti, 30 Mayıs 19’te Ankara’ya yeni bir nota vererek, "Sovyetler Birliğinin Türkiye’ye karşı hiçbir toprak iddiasında olmadığını beyan ederiz" demiş ve "belirsiz kalmış bir konuyu netleştirmiş" izlenimi yaratmaya çalışarak, aslında Stalin’in net biçimde dile getirdiği iddialarından geri adım atmıştı.
MOSKOVA KONFERANSI

Tutanaklara göre, Moskova konferansı sırasında İngiliz ve Sovyet heyeti arasında 19 Aralık 1945 tarihinde, saat 19.10’da Kremlin Sarayı’nda bir görüşme yapıldı.


Stalin, beraberinde Dışişleri Bakanı Vyacheslav Molotov olduğu halde, İngiltere Dışişleri Bakanı Ernest Bevin ve beraberindekileri kabul etti.

İngiltere heyeti, bu görüşmenin tutanaklarını, ertesi gün Amerikan heyetine de verdi ve tutanakları içeren belge, 740.00119 Council/12-1745 kayıt numarası altında Amerikan arşivlerine girdi.

Bu belge, ABD Dışişleri Bakanlığının belgelerinin tasnif edildiği, "Foreign relations of the United States: diplomatic papers" adlı yayın (FRUS begeleri) içerisinde kamuoyuna açıldı.

Stalin-Bevin arasında yapılan bu görüşmenin tutanağına göre, toplantıda önce Bakü petrolleri ve İran konuşuluyor, sonra Türkiye ele alınıyor.

Türkiye konusunu Bevin açıyor ve Stalin’e, "Türkiye ile ilgili sorun nedir?" diye soruyor, "Terim yanlış anlaşılabilir ama bir ’sinir savaşının’ sürdüğünü gösteren belirtiler var" diye devam ediyor. Bevin, "Biz Türkiye’nin müttefikiyiz ve bu sorunu anlamak istiyoruz" ifadesini kullanıyor.

Bu konuda iki sorunun bulunduğu karşılığını veren Stalin, birincisinin Boğazlar olduğunu, ikinci olarak ise "Kars ve Ardahan’ı Sovyet sınırları içerisine katmak istediklerini" söylüyor.

İngiltere Dışişleri Bakanı Bevin, "Boğazlar’da bir Sovyet üssü kurulması konusunda konuşmalar olmuştu" deyince, Stalin bunu teyit ediyor ve "Boğazlar’da üs istediklerini, bu isteklerinin sürdüğünü" ifade ediyor.

Kars ve Ardahan ile ilgili olarak da Stalin, buraların, "Türkiye’nin ele geçirdiği topraklar" olduğunu iddia ediyor, "Bu durum düzeltilsin, 1921 öncesi sınıra geri dönülsün" diyor.

1870’ten itibaren Çarlık Rusyasının denetimine giren Kars ve
Ardahan, Kurtuluş Savaşı sonrası Atatürk ve Lenin yönetimlerinin mutabakatı sonucu 1921 Kars ve Moskova antlaşmalarıyla geri alınmıştı.

Stalin dönemindeki Sovyet yönetimi ise "1921’de zayıftık, Türkiye bundan faydalandı, bu haksızlık giderilsin" iddiasını ortaya attı.

İNGİLTERE’DEN TÜRKİYE’YE DESTEK

Bevin, Stalin’in tehditleri karşısında Türkiye’nin yanında yer alacaklarının işaretini de verdi.

Belgelere göre, ABD Dışişleri Bakanı James Francis Byrnes ile Moskova’da baş başa bir görüşmesi sırasında Bevin, "Sovyet politikası rahatsız edici" diyor.

Bevin, Amerikalı muhatabına, "Majestelerinin hükümeti (İngiltere Hükümeti), Rusya’nın Türkiye’ye yönelik tehditleri karşısında tarafsız kalamaz, Türkiye’nin yanında yer alacaktır. Sovyetlerin Boğazlar’da üs ve Kars-Ardahan talepleriyle mutabık olmamız mümkün değil" diyor.

ERMENİLERİN KULLANILMAYA ÇALIŞILMASI

Stalin, 1945 yılından itibaren planını aşama aşama uygulamaya başlıyor ve işgal etmeyi planladığı Türk topraklarına Ermenileri yerleştirmek için, dünyanın çeşitli ülkelerinden Ermenileri, İkinci Dünya Savaşının hemen sonrasındaki yıllarda, SSCB’ye getirtmeye başlıyor.

STALİN, ERMENİLERİ KULLANIYOR

SSCB lideri Stalin, işgal etmeyi planladığı Türk topraklarına yerleştirmek, işgale gerekçe olarak kullanmak için dünyanın çeşitli ülkelerinden Ermenileri, İkinci Dünya Savaşının hemen sonrasındaki yıllarda, SSCB’ye getirtti.
Sovyet yönetimi önce bu politikanın hukuki zeminini hazırladı ve SSCB topraklarına ayak basan her Ermeni’yi, o andan itibaren Sovyet yurttaşı saydı.

ABD Dışişleri Bakanlığının belgelerinin tasnif edildiği, "Foreign relations of the United States: diplomatic papers" adlı yayın olan FRUS 1947 cilt IV’teki bir nota göre, SSCB Yüksek Sovyet Prezidyumu 19 Ekim 1946’da aldığı kararda, "Sovyet Hükümetinin belirlediği politika çerçevesinde gelmeleri şartıyla diğer ülkelerden gelen tüm Ermenilerin, SSCB topraklarına ayak basmalarından itibaren doğrudan SSCB vatandaşı sayılmalarını" kabul etti.

Getirilen bu Ermenilerin, yine ABD Dışişleri Bakanlığı belgelerine göre, "Stalin’in Türkiye’den toprak ilhak etmesinde gerekçe olarak kullanılmaları" planlanıyordu.

ABD’nin Ankara Büyükelçisi Edwin C. Wilson, 19 Aralık 1945’te Washington’a gönderdiği bir mesajda (FRUS, 1945, cilt VIII), bu durum açıkça belirtiliyor. Büyükelçi, Ermenilerin SSCB’ye götürülmelerinin, "bunların ileride ilhak edilmesi planlanan Türk topraklarına yerleştirilmesi planının bir parçası olduğunu" belirtiyor.


HİKAYENİN SONU: GETİRİLEN ERMENİLER İŞLERİ BİTİNCE SİBİRYA’YA

Dünyanın çeşitli ülkelerinden SSCB’ye getirilen Ermeniler, işgal planlarının suya düşmesinden sonra bu kez SSCB yönetimi tarafından sorun olarak görülmeye başlanıyor.
ABD’de yayımlanan "Cold War International History Project Bulletin" adlı derginin "14/15 - Winter 2003-Spring 2004" no’lu sayısında yer alan bir belgeye göre, getirilen Ermeniler Türkiye’ye yerleştirilemeyince, Moskova yönetimi tarafından, "bunlar Batı ülkelerinden geldi, aralarında casus olabilir" gerekçesiyle Sibirya’ya sürülüyor.

Ermenistan Devlet Arşivlerinin bugünkü Müdürü Karen Haçatriyan’ın sağladığı belirtilen bu belgede, gelenlerin güç koşullar altında kaldıkları, içlerinde geri dönmek isteyenlerin bulunduğu, hatta 21’inin sınırdan Türkiye’ye kaçtığı kaydediliyor. 400’üncü sayfada yer alan değerlendirmede de Batı’nın Türkiye’nin yanında yer almasından ötürü işgalin suya düşmesi üzerine, gelen Ermenilerin binlercesinin, Sibirya’ya, Kazakistan’a sürgüne gönderildiği belirtiliyor.

Böylece on binlerce sivil Ermeni bir kez daha, büyük bir ülkenin, büyük politikalarında oyuncak gibi kullanılıyor, planların devri geçince de Sibirya’ya gönderilerek, bir kenara atılmak isteniyor