Gençleri bekleyen sinsi hastalık

SKOLYOZ (Ergenlik Çağında Artan Omurga Hastalığı)

Skolyoz Nedir?

Skolyoz; Latinceden (scoliosis) dilimize geçen bir kelimedir. Kıvrık ya da eğik anlamına gelir. Omurganın arkadan bakıldığında sağa ya da sola olan eğriliğine skolyoz adı verilir. Bir çok türü mevcut olan skolyozun en sık idiyopatik (nedeni bilinmeyen), konjenital (doğuştan) ve paralitik (felç sonucu) olan tipleri görülür. Kızlarda daha sık rastlanmaktadır. Tam olarak sebebi bilinmese de kalıtsal olduğu düşünülmektedir.

Skolyoz Sık Görülen Bir Hastalık mı?

Toplumda görülme sıklığı % 10'dur. Ancak tüm skolyozu olan hastaların eğiklik miktarı tedavi gerektirecek kadar ileri değildir. Hastalığın doğal seyri eğriliğin artışı yönündedir. Eğikliğin artması omurgada ağır bir şekil bozukluğu yaratır. Bu nedenle eğikliği ilerlemiş ya da ilerleyici olacağını düşündüğümüz tüm hastaların tedavi edilmesi gereklidir.

Skolyoz Hastaları Size Nasıl Başvuruyor?

Skolyoz, tipi ne olursa olsun hızlı büyümenin olduğu ergenlik çağında en fazla ilerler. Skolyoz ancak çocuğun sırtına çıplak bakıldığında anlaşılabilir. Genellikle aile ya da yakınları plajda – havuzda çocuk mayolu iken omurga eğriliğini fark eder ve doktora başvururlar. Skolyozun elbise üzerinde dahi farkedilir olması ancak eğiklik çok ilerlediğinde mümkündür. Üzücü olan ise bize başvuran çocukların çoğunun eğikliklerinin belirli bir seviyenin üzerinde olması ve erken başvurma oranının düşük olmasıdır.

Eğikliğin Artmış Olması Neyi Değiştirir?

Erken başvuran düşük açılı skolyoz hastalarının açılarının ilerlemesi korse tedavisi ve özel egzersizler uygulanarak durdurulabilir. Artmış eğikliklerin tedavisi ise sadece ameliyatla mümkündür. Bu nedenle hastalığın erken fark edilmesi çok önemlidir.

Skolyoz Nasıl Anlaşılır?

Dışardan bakıldığında eğiklik az değil ise skolyozu anlamak kolaydır. Ebeveynler mutlaka çıplak olarak çocukların sırtını değerlendirmelidirler. Başın iki omuzun ortasında olmaması, omuzlardan birinin diğerinden daha yüksekte olması, sırt orta çizgisinin eğik olması, kolların gövdeden farklı uzaklıkta olması sırtta eğildiğinde bir çıkıntı oluşması, leğen kemiklerinden birinin daha çıkıntılı olması skolyoza bağlı oluşan değişikliklerdir. Amacımız ebeveynlerin çocuklarının sırtını değerlendirmesini kolaylaştırmak olduğu için intenette skolyozu yakalayın (www.ortopedi-travmatoloji.com) isimli kolay bir değerlendirme formu yükledik.

Skolyoz Ağrılı Bir Hastalık mıdır?

Bu skolyozun tipine bağlı değişir. Çocuk yaş grubunda ağrılı bir skolyoz varsa ileri tetkiklerle ağrının başka bir sebebinin olup olmadığı araştırılmalıdır. Belinde aşırı skolyozu olan kişilerde ağrı daha sık rastlanır. Bazen ileri yaşlarda omurga kireçlenmesine ya da eşlik eden kulunça bağlı ağrı ortaya çıkabilir.

Skolyozun Tedavisinde Neler Yapıyorsunuz?

Skolyoz tedavisi iki başlık altında incelenebilir:

1. Erken yakalanmış çocuklarda ilelermesini engellemek (ki bunu korse ve egzersizlerle yapıyoruz),

2. İlerlemiş eğriliği olan hastaların cerrahiyle düzeltilmesi

Korse Tedavisinde Ne Yapıyorsunuz?

Korse tedavisinde amaç çocuğun büyümesine paralel skolyoz ilerlemesinin engellenmesi. Korse tedavisinde en iyi sonuçlar erken tanı alan ve tedaviye başlanan eğriliklerde elde edilir. Genelde 25-40 derece arası nispeten daha düşük açılı eğikliklerde başarılıdır. 40 dereceden büyük eğrilikleri durdurması çok beklenmez. Tek eğriliklerde çift eğriliklere oranla daha iyi sonuç verir. Korselerin çoğu pamuklu bir tişört üzerinden takılır ve üzerine elbise giyilebilir.

Korse Tedavisinin Başarısını Neler Etkiler?

Burada en önemli kriter çocuğun korseyi kullanabilmesidir. Farklı korse uygulamaları mevcuttur. Bunların bazıları eğriliğe düzeltici kuvvet uygulayan sıkı bir kalıp şeklinde olup, giyildiğinde omurgaya ait hiçbir harekete izin vermezler. Omurga çevresi kaslar bu tip korseler içinde kullanılmadıkları için zayıflar. Kalıp şekilli korseler genelde plastik ve metal karışımı olup dış görüntüleri çok güzel değildir. Dolayısıyla, görüntüleri hem çocuk hem de arkadaşları tarafından olumsuz tepki almasına sebep olabiliyor. Bu tip korseleri takarken çocuğun oyun oynaması ve spor yapması da mümkün değildir. Sonuçta çocukların uzun saatler boyunca korse giymelerini sağlamak mümkün olamayabilir.

Siz Hangi Tip Korseleri Tercih Ediyorsunuz?

Ben daha çok dinamik korseleri (SpineCor) tercih ediyorum. Dinamik korseler çocuğun eğikliğin ters yönünde eğilmesine izin verdikleri için konveks taraftaki omurga kasları güçlendirip eğriliğin düzelmesine katkıda bulunuyorlar. Bir diğer avantaj kumaş ve cırt cırtlı germe bantlarından oluştukları için elbise içine giyildiklerinde fark edilmiyorlar. Bu çocuk ve arkadaşlarının korsenin dış görünüşüne tepki vermemelerini sağlıyor. Dinamik korseler ile yüzme haricinde her türlü spor yapmak mümkün. Çocukların daha kolay kullanmaları da dinamik korselerin başarı oranını yükseltiyor.

Skolyozda Ameliyat Ne Zaman Gerekli?  

Eğrilik çok ilerlemişse ya da kesin ilerleyecek ise ameliyat düşünülür. Ameliyat kararı öncesinde her hastanın ayrı değerlendirilmesi gereklidir. Bazı hastalarda ameliyat eğrilikteki ilerlemeyi durdurmaya yönelik bazılarında ise eğriliği düzeltmeye yöneliktir. Hedef omurga büyümesi tama yakın olduğunda füzyon - dondurma ameliyatını yapmaktır. Aksi omurga büyümesi ameliyatla durdurulduğu için gövde boyu kısa kalır. Ameliyat için skolyoz olan bölge, yaş, kemik büyüme yaşı ve eğriliğin miktarı birlikte değerlendirilerek karar verilir.

Ameliyatlarda Ne Yapılıyor?

Skolyoza ait en fazla bilinen ameliyat eğik olan bölgenin düzeltilip birbirine kaynatıldığı ameliyattır. Omurgayı düz pozisyona getirip bu pozisyonda tutacak metal çubuklar ve vidalar kullanılır. Düzeltilmiş pozisyonu korumak için omurlar birbirine kaynatılır. Bunu yaparken mümkün olduğunca az omur birbirine kaynatılır ki omurga hareketlerinde azalma olmasın. Diğer sık yapılan ameliyatlar konjenital (doğumsal) skolyozdaki bozuk omurun çıkarılması ve küçük yaşta hızlı ilerleyen skolyozlarda yapılan büyüyen çubuklarla aralıklı düzeltme olarak sayılabilir. Teknolojik gelişmeler bize büyüyen çubuk olarak manyetik çubuk kullanımını sağladı. Bu çubuklarla hastaya tekrarlayan ameliyatlar yapmadan dışarıdan uygulanan bir elektrik mıknatısı ile uzatma yapmak mümkün olmakta.

Ameliyat Sonrası Nasıl olur ?

Hastaları ameliyat sonrasında genellikle 5. gün içinde taburcu ediyorum. Ben ameliyat sonrası korse kullanmıyorum ve birinci aydan itibaren okula gitmelerinde mahsur görmüyorum. Spora ise genelde üçüncü aydan sonra başlatıyorum.