Kül yüzünden uçuş iptali doğru karardı

Uzmanlar, geçen yıl İzlanda'daki yanardağ patlaması nedeniyle uçuşları durdurmanın en doğru karar olduğunu belirtiyor.

İzlanda ve Danimarkalı uzmanlarca yapılan bir çalışma, Avrupalı havacılık yetkililerinin geçen yıl İzlanda'daki yanardağ patlaması ardından uçak seferlerini askıya almakla doğru karar verdiğini ortaya koydu.

Uzmanlar Eyjafjallajokull Yanardağı'ndan yayılan kül parçacıklarının son derece keskin ve aşındırıcı olduğunu, camlarda bir kum fırtınası etkisi yaratıp görüşü engelleyeceğini; motorların içinde eriyerek motorları durdurma riski yarattığını söyledi.

İzlanda'daki Eyjafjallajokull Yanardağı'ndan yayılan kül bulutu, Avrupa hava trafiğinde İkinci Dünya Savaşı'ndan bu yana en büyük aksamaya yol açmıştı.

Geçen yıl Nisan'da başlayan ve bir ay kadar süren uçuş iptalleri 10 milyon yolcuyu etkilerken, sorunun ekonomik bilançosu iki milyar doları bulmuştu.

Ancak karar, bazı havayolu şirketi yöneticilerince eleştirilmiş; kaldırılması için baskı yapılmıştı.

Deneyim oldu

İzlanda-Danimarka ekibinin araştırması ABD Ulusal Bilimler Akademisi'ne ait PNAS dergisinde yayınlandı.

Kopenhag Üniversitesi'nden Susan Stipp, BBC'ye açıklamasında; "İlk olarak bu araştırma gösterdi ki havacılık yetkilileri hava sahasını kapatmakta kesinlikle haklıydı. İkincisi, bu araştırmayla bir protokol oluşturmuş olduk, dolayısıyla gelecekte benzer bir durumda yanıtlara ihtiyacımız olursa, bunlara çabucak ulaşabiliriz" dedi.

"Veriler küllerin ne kadar yükseğe ve nasıl yayılacağını gösterecek modeller geliştirilmesinde kullanılabilecek."

Araştırma ayrıca yanardağın püskürme sürecinin farklı aşamalarında farklı nitelikte kül ürettiğini gösterdi.

Buna göre erken safhadaki küller pudra gibi ve hafifken, ilerleyen aşamalarda parçacıklar büyüdü ve kuma benzemeye başladı.

Dr. Stipp parçacıklar ne kadar küçükse, yere inmelerinin de o kadar uzun sürdüğünü belirtiyor. Ayrıca küçük kül parçacıklarının motor içinde eriyip bir tür çamur yaratarak motoru durdurması riski de artıyor.

İngiltere'de Kraliyet Mühendislik Akademisi'nde havacılık uzmanlarından Stewart John da değerlendirmeye destek verdi.

"Yanardağ ilk patladığında uçakların uçmasına izin vermeleri mümkün değildi. Bu kesinlikle doğru bir karardı. Ancak uçuşları yeniden başlatma kararının verilmesi için geçen süre tartışmaya açık" dedi.

1982 yılında, British Airways'e ait bir Boeing 747, Endonezya'daki Galunggung Yanardağı'nın püskürttüğü bir kül bulutu içinden geçmişti.

Uçağın tüm yüzeyleri külden zımparalanmış gibi olurken, dört motor birden durdu.

263 yolcu ve mürettebat taşıyan uçağın pilotu iyice alçaldığında motorlardan üçünü çalıştırmayı başardı. İniş içinse, yan camda külün kaplamadığı 3-5 santimetrelik bir açıklıktan bakarak uçağı indirdi.