Dili nasıl doğru ve etkili kullanabiliriz?
Kullandığımız kelimelerin beynimizde, nasıl bir etki oluşturduğunu hiç düşündünüz mü? Bazı kelimelerin kendinden önce gelen ifadelerin anlamını sildiğini biliyor muydunuz? Çocuğunuz sınava girecek ve ona söyleyeceğiniz her kelimenin ne kadar öneml
- Bugün, hava çok güzel ama yarın yağmur yağacak.
- Bugün, hava çok güzel ve yarın yağmur yağacak.
- Yarın, yağmur yağacak olsa bile bugün hava çok güzel.
Bu ifadelerden hangisi sizde daha olumlu bir etki bıraktı?
Peki, bu soruyu düşünürken bir de şu cümlelere göz atın:
- Ahmet bey, gömleğiniz çok güzel, kravatınız da ona uymuş fakat ayakkabı berbat.
- Ahmet bey, gömleğiniz çok güzel, kravatınız da ona uymuş bununla birlikte siyah bir ayakkabı olsaymış harika dururmuş.
Peki, madem kelimeler ve etkilerinden bahsediyoruz, bir de şu ifadelere kulak verin.
- Eğer yarın müsait olursan, raporları bitir.
- Yarın raporları bitirmeyi dene.
Sizce, istenen bu raporların bitirilme ihtimali ne kadardır?
Çocuğunuz sınava girecek ve siz onu sakinleştirmek mi istiyorsunuz?
Bunun için ona neler söylersiniz?
- Panik yapma çocuğum, bak panik yaptıkça daha fazla kötü oluyorsun.
- Stres yapma evladım. Stres yapmaya ne gerek var.
- Endişelenme canım! Endişelenecek ne var.
Durun bitmedi. Bu sözlerin kendisini kesmediği için durumu daha ileri götürenler de var.
- Sınava girince heyecan filan yapayım deme ha! Heyecanlanacak ne var canım. Bak, geçen yıl Ayşe hanımların kızı Necla, çok çalıştığı halde sen sınavda heyecan yap. Yazık kızcağız denemelerde çok iyi netler yaparken sınavda çakılıp kaldı.
Bu ifadeler sizce çocuklarımızı ne kadar rahatlatır?
Buların yerine şu sözler nasıl bir etki oluşturur?
- Rahat ol, sakin ol ve sadece elinden geleni yap.
Oysa aslında hepsinde aynı şeyi söyledik bununla birlikte küçük bir değişiklikle ifadenin anlamı ve etkisi değişti.
Siz ilk ifadeyi kullanırken de belki son ifadedeki etkiyi bırakmak istemiş olabilirsiniz.
Sonuç tam tersi olurdu.
Doğru iletişim, sizin ne söylediğinizde değil, karşıdakinin ne anladığına ve onda ne etki bıraktığına bağlıdır.
Sihirli kelimeler
“Ama, fakat, ancak, lakin, yine de” gibi ifadeler; kendinden önce gelen ifadelerin anlamını siler ve o kelimelerden sonra kullandığınız ifadenin anlamı zihinde kalır.
Yemek çok güzel olmuş ama biraz tuzu eksik.
Tuzu biraz eksik ama yemek çok güzel olmuş.
“Eğer ve dene” ifadeleriyle istenen bir iş, çoğunlukla olumsuz sonuçlanır.
Yani sizin raporlarınızın hazır olma ihtimali, çok şu sözleri duyma ihtimalinizden çok düşüktür.
- Şeyy.. Müdür bey, dün bir türlü müsait olamadım.
- Müdür bey, dün bitirmeyi denedim ama bitmedi.
Aslında, şunu söylemek istiyor size: “Raporları bitirmek için pek öyle yanıp tutuşmuyordum canım. Sen ‘dene’ dedin denedik işte. ‘müsait olursan’, dedin olamadık. Ne yapalım yani?”
Beynimiz negatif talimatları algılayamaz
Beynimiz, ne kaydettiğimize değil ne söylediğimize göre algılar.
Çocuğuna, “Panik yapma, stres yapma, endişelenecek bir şey yok.” diyen anne babalar, aslında, farkında olmadan adeta çocuklarına, endişe ve stres pomlamaktadırlar.
Hele kendisine; “Sınava girince, heyecan filan yapayım deme ha! Heyecanlanacak ne var canım. Bak geçen yıl Ayşe hanımların kızı Necla çok çalıştığı halde sen sınavda heyecan yap.
Yazık kızcağız denemelerde çok iyi netler yaparken sınavda çakılıp kaldı” diyen annenin çocuğunun vay haline!
Bu anne, çocuğunu heyecanlandırmak şöyle dursun, bir de heyecanlanmasını için beynini neredeyse programladı. Bu çocuğun adeta heyecanlanmaktan başka seçeneği kalmadı.
Bu nedenle, kendimize ya da başkalarına ne istemediğimizi değil ne istediğimizi söylememiz daha etkilidir.
“Rahat ol, sakin ol, cesur ol, canlı ol, neşeli ol, güçlü ol” ifadelerini duymak, çocuklarımızda ya da kendimizde olumlu duyguların kapısını açar.
Bu arada özellikle, çocukları sınava girecek anne babalara ilk önerim:
Önce siz rahat ve sakin olun!
Doğru kullanıldığında, kelimeler ilaçlardan daha etkilidir.