Kang Lee, Toronto Üniversitesi'nde sosyal biliş ve davranış
gelişimi üzerine çalışan bir profesör.
20 yıldır çocukların nasıl yalan söyledikleri
araştıran Kang Lee ve ekibinin "Deri Geçişli Optik
Görüntüleme" adındaki son çalışmalarında yaptıkları deney
ve gözlemlerin sonuçları şoke edici.
Sonuçları 'Çocuk ve Yalan' konusundaki yerleşik
yaygın kanıları yerle bir ediyor.
Mesela,
- Çocuklar ancak ilkokula başladıktan sonra yalan
söylemeye başlarlar.
-Çocuklar yalan söylemeyi
beceremez.
- Eğer çocuğunuz çok erken dönemde yalan söylüyorsa
kişilik bozukluğu vardır.
önermeleri artık çöpte.
Bu inanışların aksine,
- 2 yaş çocuklarının yüzde 30'u
yalan söylüyor.
- 3 yaşındaki çocuklarda yalan söyleyenlerin oranı
ise yüzde 50'ye çıkıyor.
- 4 yaşından sonra ise çocukların yüzde 80 gibi
büyük bir kısmı yalan söylüyor.
ÇOCUĞUNUZUN YALANINI YAKALAYABİLİYOR
MUSUNUZ?
Araştırmaların anne ve babalar açısından en can alıcı noktası
ise burada başlıyor.
Kang Lee şöyle bir deney ortamı kuruyor:
Farklı yaş ve meslek gruplarından yetişkinlere doğru ve yalan
söyleyen çocukların videoları izletiliyor ve yetişkinlerden
hangisinin doğru hangisinin yalan söylediğini tahmin etmeleri
isteniyor.
Videolar seçilirken de eşit miktarda yalan ve doğru
söyleyen çocuk seçiliyor. Yani yüzde 50- yüzde
50'lik tahmin eşiği oluşturuluyor.
Videoları izleyen yetişkinlerin 'yalan söyleyen
çocukları bulma oranı' YÜZDE 50 çıkıyor. Yani tahmin
eşiğiyle aynı. Yani iki seçenekten birini ATSANIZ da tutma
ihtimaliyle aynı.
Meslek grupları arasında da fark oluşmuyor. Bir hukukçu da
öğretmen de ebeveyn de YÜZDE 50 eşiğinde takılıyor.
Özetlesi: "Çocuklar çok usta yalancılar ve biz
yetişkinler onların yalanlarını yakalayamıyoruz!"
Peki çocuğunuzun ustaca yalan söylemesi kötü bir şey
mi?
Ahlaki değerleri bir kenara bırakıp olaya gelişim
perspektifinden bakan Kang Lee, çocuğu yalan söyleyen ailelere şu
mesajı veriyor:
"2 yaşında çocuğunuzun size yalan söylediğini
fark ettiyseniz mutlu olun, bayram edin!"
Çünkü aynı araştırmanın sonuçlarına göre, bir bireyin yalan
söylemesi için iki yetiyi kazanması gerekiyor.
1- Zihin teorisi yani zihin okuma becerisi.
2- Kendini kontrol etme becerisi.
Zihin okumadan kasıt, farklı insanların farklı
durumlarla ilgili bilgi düzeylerini bilebilme yetisidir. Yani yalan
söyleyen kişi karşısındakinin o konuyla ilgili bilgisi olmadığını
fark ediyor ve bu durumu ayırt edip, kendi lehine
kullanabiliyor.
Eğer çocuğunuz erken yaşta yalan söylüyorsa bu onun zihin okuma
ve özdenetim yetisini erken dönemde kazandığını
gösteriyor.
Kendini kontrol becerisi ise yalan söylerken
jestlerini, mimiklerini, sesini kontrol edebilmeleri. Araştırmalara
göre, doğruyu söyleyen çocuklar çok daha fazla kontrolsüz jest ve
mimik kullanıyor. Yalan söyleyenler ise kendine güvenli ve
ifadesiz.
SON BİR NOT
Kang Lee'nin altını çizdiğin son nokta ise şu:
Zihin okuma ve kendini kontrol etme becerisi insanların hayatta
kalmaları için kritik önemde. Yetişkinler günlük hayatta bu iki
yetiyi sürekli kullanıyorlar.
facebook.com/obenimannem
twitter.com/obenimannem
/obenimannem