Avrupa örnekleriyle yeni yargı paketi
Yeni yargı paketindeki bazı maddeler Avrupa ülkelerinde nasıl uygulanıyor?
TBMM Başkanlığı'na sunulan 'yeni yargı paketi'ndeki ''makul şüphe'' ve ''iletişimin tespiti' gibi düzenlemelerin benzeri uygulamalar Avrupa ülkelerinde de bulunuyor. Peki gelişmiş ülkelerde uygulamalar nasıl? İşte bazı maddelerle ilgili karşılaştırma:
ŞÜPHELİ VE SANIKLARLA İLGİLİ ARAMA
Buna göre, teklifle, CMK'nın "şüpheli veya sanıkla ilgili arama" maddesinde yapılan değişiklikle, "yakalanabileceği veya suç delillerinin elde edilebileceği hususunda somut delillere dayalı kuvvetli şüphe varsa; şüphelinin veya sanığın üstü, eşyası, konutu, işyeri veya ona ait diğer yerler aranabilir" ifadesindeki "somut delillere dayalı kuvvetli" ibaresi, "makul" olarak değiştiriliyor.
Almanya, İngiltere ve Fransa'da da aramalar için "makul şüphe" yeterli kabul ediliyor. Fransa polisi, hakkında hapis cezası gerektirecek bir suç işlediği yönünde makul şüphe ve şüpheler bulunan kişileri gözaltına alabiliyor. İngiltere'de şahsın suça bulaşmış olma ihtimaliyle ilgili makul şüphe yeterli kabul ediliyor. Almanya'da üst aramalarında makul şüphe yeterliyken ev aramalarında hakim kararı gerekiyor.
AVUKATIN DOSYA ALMA HAKKI
Teklifle avukatlar, önceden olduğu gibi soruşturma evresinde dosya içeriğini inceleyebilecek ve istediği belgelerin bir örneğini harçsız alabilecek ancak avukatların dosya içeriğini incelemesi veya belgelerden örnek alması, soruşturmanın amacını tehlikeye düşürebilecekse, cumhuriyet savcısının istemi üzerine hakim kararıyla bu yetkisi kısıtlanabilecek.
Almanya ve İngiltere'de avukatlar, soruşturma tamamlandıktan sonra, mahkeme aşamasında dosyaları görebiliyor. Fransa'da ise avukatlar, müvekkilleri hakkındaki bütün dosyalara tam ulaşım hakkına sahip. Kişiler hakkında açılmış idari, disiplin ve her türlü ceza soruşturmalarıyla ilgili dosyaları avukatları inceleyebiliyor.
DİNLEME
Teklif, bir suç dolayısıyla yapılan soruşturma ve kovuşturmada iletişimin tespitine ağır ceza mahkemeleri yerine sulh ceza hakimlikleri veya yargılamayı yapan mahkemelerce karar verilmesini öngörüyor. Buna göre, şüpheli ve sanığın telekomünikasyon yoluyla iletişiminin tespiti, soruşturma aşamasında hakim; kovuşturma aşamasında mahkeme kararına istinaden yapılacak.
Dinleme işlemleri terör ve benzeri ağır suçlarda Almanya'da savcılık, İngiltere'de hakim kararıyla yapılabiliyor. Almanya'da dinleme için ağır suç durumu olması gerekiyor. Terör ve benzer suçlarda savcılık kararıyla dinleme yapılabiliyor veya suça ilişkin somut kanıtlar bulunması gerekiyor. Fransa'da savcılar, kanuni telefon dinlemelerini kamu güvenliğinin sağlanması ve suçlunun etkin takibi için yapabiliyor. İngiltere'de ise kişiler, hakimden yetki alınarak organize suç ve terör suçlarına karşı istihbarat faaliyeti kapsamında dinlenebiliyor.