Vergi adaletsizliğine çarpıcı örnek

Vergiyi tabana yayamayan devlet parayı belli kesimlerden topluyor. Maliye Bakanlığı 2004 yılında topladığı vergi gelirinin yüzde 83.3'ünü beş ilden topladı.

Vergi tabanı bir türlü genişletilemeyen Türkiye'nin 2004 yılında da toplam vergi gelirlerinin yüzde 83.3'ü İstanbul, Kocaeli, Ankara, İzmir ve Bursa'dan tahsil edilirken, diğer 76 ilin payı yüzde 16.7 düzeyinde kaldı. Maliye Bakanlığının iller bazında vergi tahsilatıyla ilgili verilerinden yapılan belirlemelere göre, 2003 yılında 90.1 katrilyon lira olan genel bütçe vergi gelirlerinin 75 katrilyon liralık kısmı, söz konusu beş ilden toplandı. Bu illerden İstanbul 34.4 katrilyon lirayla toplam vergi tahsilatının yüzde 42.7'sini, Kocaeli 15.1 katrilyon lirayla yüzde 16.8'ini, Ankara 11.2 katrilyonla toplamın yüzde 12.4'ünü, İzmir 8 ktatrilyon lirayla yüzde 8.9'unu ve Bursa 2.3 katrilyon lirayla yüzde 2.5'unu karşıladı. Türkiye'deki iller arası ekonomik dengesizliğin önemli bir göstergesini oluşturan bu oranlar, tek tek vergi kalemlerine bakıldığında da değişmiyor. Geçen yıl 17.8 katrilyon lira olan toplam gelir vergisinin yüzde 66.2'si ilk beş ilden tahsil edildi. 8.7 katrilyon lira olan kurumlar vergisinin ise yüzde 88.2'sini oluşturan 7.7 katrilyon lirasını da bu beş ilde bulunan kurumlar vergisi mükellefleri ödedi. 11.8 katrilyon lira olan 2005 yılındaki dahilde alınan katma değer vergisi (KDV) tahsilatının yüzde 84.7'si de söz konusu beş ilde yaşayanlar tarafından ödendi. Fabrika çıkış fiyatları üzerinden alınan özel tüketim vergisinin ise yüzde 96.8'i bu illerde tahsil edildi. 26.7 katrilyon lira olan ÖTV gelirlerinin 25.2 katrilyon lirası bu illerde ödendi. TÜPRAŞ ve ÖTV'ye tabi ürünleri üreten sanayi tesislerinin bu illerde yoğunşalması ve ithalatın da ağırlıklı olarak bu illerden yapılması nedeniyle, akaryakıt ve doğalgazdan alınan ÖTV'nin yüzde 99.9 söz konusu beş ilde tahsil edildi. Kocaeli'nin en fazla veri toplanan iller arasında yer alması da TÜPRAŞ Genel müdürlüğünün bu ilde yer almasından kaynaklanıyor. Akaryakıt ve doğal gazdan alınan ÖTV'nin 9.4 katrilyonu Kocaeli'de 6 katrilyonu ise İstanbul'da vergi dairelerine ödendi. Motorlu taşıtlardan alınan ÖTV'nin yüzde 70'i, alkollü içki, sigara ve kolalı gazozlardan alınan ÖTV'nin yüzde 99.3'ü, dayanıklı tüketim mallarından alınan ÖTV'nin de yüzde 95.8'i beş ilden tahsil edildi. İthalatın büyük ölçüde bu illerden gerçekleştirilmesi nedeniyle beş ilin dış ticaret üzerinden alınan vergiler içerisindeki payı ise yüzde 83.6 olarak gerçekleşti. EN AZ VERGİYİ BAYBURT ÖDEDİ Geçen yıl devlet en az vergiyi ise 8.9 trilyon lira ile Bayburt'tan tahsil etti. Bayburt'u 12.5 trilyon lirayla Ardahan, 12.7 trilyon lira ile Kilis, 15.4 trilyonla Tunceli, 15.8 trilyonla Iğdır öve 15.8 trilyon lirayla da Hakkari izledi. Söz konusu illerin toplam vergi gelirleri içerisindeki payı onbinde 1-2 düzeyinde kaldı. TAHSİLAT TAHAKKUK ORANLARI 2004 yılında Maliye en yüksek tahsilat oranına yüzde 97.9 ile Kocaeli'de ulaştı. Tahsilat oranında ikinci sırada bulanan İstanbul'da ise tahakkuk eden verginin yüzde 94.3'ü tahsil edildi. En az vergi ödeyen iller arasında bulunan Tunceli ise yüzde 93.66 tahsilat oranıyla bu illeri izledi. Ankara yüzde 92.86, Kırıkkale yüzde 91.44, Aksaray yüzde 91.02, Rize yüzde 90.83, Tekirdağ yüzde 90.47, Hatay ise yüzde 90.31'le tahakkuk eden verginin yüzde 90'ınından fazlasının tahsil edildiği iller oldular. 2003 yılında Türkiye genelinde yüzde 92.17 olan tahsilat oranı Iğdır'da yüzde 44.17 ile en düyük düzeyde kaldı. Sakarya'da tahakkuk eden verginin ancak yüzde 48.06'sı, Yozgat'ta yüzde 64.67'si, Düzce'de yüzde 67.48'i tahsil edilebildi. Bu oran Mardin'de yüzde 71.33'te Afyon'da yüzde 71.46'da kaldı.