İran nükleer anlaşmasının önemli aktörlerinden Yukiya Amano öldü

Uluslararası Atom Enerjisi Ajansının (UAEA) 10 yıldır başkanlığını yürüten ve İran nükleer programına ilişkin müzakerelerde önemli bir rol oynayan Japon diplomat Yukiya Amano, 72 yaşında hayatını kaybetti. UAEA başkanlığını 2009’da üstlenen Amano, 3 dönemdir yürüttüğü görevi süresince özellikle İran’ın nükleer faaliyetleri başta olmak üzere, Kuzey Kore’nin nükleer programı ve Japonya’da 2011’de yaşanan Fukuşima nükleer felaketi gibi önemli sınamalarla karşı karşıya kaldı.Yukiya Amano kimdir?Japonya’nın Yugawara kentinde 1947’de doğan Yukiya Amano, Tokyo Üniversitesi Hukuk Fakültesinden 1972’de mezun olduktan sonra aynı yıl Japon Dışişleri Bakanlığında göreve başladı. Amano, 1973-75'te Fransa’daki Besançon ve Nice üniversitelerinde eğitim aldı. Dışişleri Bakanlığında çeşitli görevlerde bulunan Amano, 1993’de bakanlığın nükleer enerji biriminin başına getirildi. Amano, 1994’te Cenevre’de bulunan Birleşmiş Milletler (BM) Silahsızlanma Konferansı’nda Japonya misyonunda danışman olarak ilk yurt dışı görevine başladı ve 1999’da Japon Dışişleri Bakanlığı Silah Kontrolü ve Bilimsel İşler Genel Müdür Yardımcılığına yükseldi. Nükleer enerji ve silahsızlanma alanlarında çalıştıNükleer enerji ve silahsızlanma alanlarında uzmanlaşan Amano, BM bünyesinde silahsızlanma ve silahların yaygınlaştırılmasının önlenmesiyle ilgili çeşitli çalışma birimlerinde ülkesi adına görev aldı.Büyükelçi unvanını 2002’de elde eden Amano, 2004’de Japon Dışişleri Bakanlığının silahsızlanma ve silahların yaygınlaştırılmasını önleme ve bilimsel işler biriminde genel müdürlük görevini üstlendi.Amano, 2005’te ülkesinin BM Viyana Ofisi Nezdinde Daimi Temsilciliği görevine getirilmesinin yanı sıra aynı yıl UAEA’nın yönetim kuruluna başkanlık yaptı.Amano, 2009'da UAEA Başkanı olduMısırlı diplomat Muhammed El-Baradey’ın 2009’da UAEA başkanlık görevinin sona ermesinin ardından, tecrübeli Japon diplomat Amano, UAEA’nın başkanlık koltuğuna oturdu.Amano, 14 yıldır UAEA bünyesinde üst düzey görevlerde bulundu. Yönetim kurulu başkanlığı döneminde UAEA'da yaptığı çalışmalar nedeniyle 2005’te Nobel Barış Ödülü'ne layık görüldü.Aralık 2009’dan bu yana UAEA’nın 3 dönemdir başkanlığını yürüten Amano’nun görev süresi 2021’de son bulacaktı.İran nükleer anlaşmasıBaşkanlık görevini üstlenir üstlenmez bir Avusturya gazetesine yaptığı açıklamada, "Nükleer silahların yayılmasına karşı kararlıyım çünkü Hiroşima ve Nagazaki'yi yaşamış bir ülkedenim." diyen Amano, özellikle uzun yıllar süren İran nükleer anlaşmasının hayata geçirilmesinde önemli bir rol oynadı.İran yönetimi ile P5+1 ülkeleri olarak adlandırılan BM Güvenlik Konseyinin daimi üyeleri ABD, Rusya, Çin, İngiltere ve Fransa ile Almanya'nın yanı sıra Avrupa Birliği arasında yaklaşık üç yıl süren müzakerelerden sonra Temmuz 2015'te "Kapsamlı Ortak Eylem Planı" (KOEP) olarak adlandırılan anlaşmaya varılması, Amano döneminin en önemli gelişmesi olarak tarihe geçti.Amano, 2016’da İranlı yetkililerle imzaladığı anlaşma çerçevesinde ajans, düzenli olarak İran’ın nükleer faaliyetlerini gözlem ve doğrulama çalışmalarına başladı.İran nükleer anlaşması, Amano dönemi için önemli bir başarı olarak kabul edilirken, ABD Başkanı Donald Trump’ın ülkesinin KOEP’ten tek taraflı çekilme kararı ve İran’a yönelik yaptırımları tekrar yürürlüğe sokacağını açıklamasının ardından hem ajansı hem de dünya kamuoyunu en çok meşgul eden sorunlardan birine dönüştü.Amano, en son 10 Haziran’da yaptığı açıklamada, İran’ın nükleer faaliyetleri üzerinde artan tansiyonun kaygı verici olduğunu vurgulayarak, taraflara diyalog çağrısında bulundu.ABD’nin talebi üzerine 10 Temmuz’da Avusturya’nın başkenti Viyana’da İran’ın nükleer faaliyetlerini görüşmek üzere özel bir toplantı gerçekleştiren UAEA Yönetim Kurulu’na Amano’nun başkanlık etmemesi dikkati çekti.Başta Japonya olmak üzere farklı ülkelerde çeşitli üniversitelerde dersler de veren Amano, evli ve Fransızca, İngilizce dillerine hakimdi.UAEA’nın sekretaryasından yapılan açıklamada, Japon diplomatın 72 yaşında yaşamını yitirdiği bildirilirken, ölüm nedeni ve nerede öldüğüne ilişkin bilgi paylaşımı yapılmadı.

Internet Haber Mobil Uygulama

İran nükleer anlaşmasının önemli aktörlerinden Yukiya Amano öldü