Merkez Bankası'nın dolarla imtihanı

Merkez Bankası Başkanı Başçı'nın 'yanılmışım' dediği 2013, banka için en zor yıllardan biri oldu. Merkez'in hamleleri doları frenlemeye yetmedi. Merkez Bankası Başkanı Erdem Başçı'nın "2013 yılının sakin bir yıl olacağını söylemiştim. Yanılmışım" sözleri bankanın dolarla mücadelesini özetleyen cümle oldu. Mayıs sonunda Fed'in tahvil alımını azaltma sinyali vermesiyle dolarda başlayan yükseliş halen durdurulamadı. Yılın ilk yarısını rahat geçiren Merkez Bankası'nın dolarla mücadelesi 11 Haziran'da başladı. Gelişmekte olan ülkelerden para çıkışı ve içeride Gezi eylemlerinin yarattığı gerilim doları 1,91'e yaklaştırınca Merkez Bankası 1,5 yıl sonra ilk kez döviz satım ihalesi düzenledi. Bir gündeki müdahale 250 milyon dolardı. Ancak dolar dizginlenmedi ve 20 Haziran'da 1,9360'la rekor kırınca, MB bu kez 6 ihale açtı. 350 milyon dolara rağmen dolar yine de 1,93'ün üzerinde kaldı. Haziran Merkez için 'en sıcak' ay olmaya devam etti. 26 Haziran'da Merkez dolara karşı en sert hamlesini yaptı ve tek seferde 350 milyon dolar sattı. Haziran'ın son haftası 1 milyar dolarlık döviz satan Merkez doların ateşini biraz olsun söndürdü ve kur sonradan çok konuşulacak seviye olan 1,92'nin altına kadar indi. Temmuz başında Merkez Bankası nefes aldı ve 'normal' gündeki döviz satım tutarını 150'den 50 milyon dolara çekti. Ancak rahatlama uzun sürmedi ve 8 Temmuz'da dolar 1,9735'le rekor tazeleyince Merkez'den en büyük hamle geldi. MB, ilk kez bir günde 2,25 milyar dolarlık döviz satım ihalesi açtı. 10 Temmuz'da toplam 1,3 milyar dolarlık ihale açan Merkez doları bir kuruş bile düşüremedi ve kur 1,95'in üzerinde kaldı. MB faiz hamlesini de devreye soktu. 23 Temmuz'da faiz koridorunun üst bandını 21 ay sonra ilk kez 75 baz puan artırarak yüzde 7,25'e çıkardı. Merkez Bankası 20 Ağustos'ta ise borç verme faiz oranını yüzde 7,25'ten yüzde 7,75'e çıkardı. Fed'in Eylül'de tahvil alımlarında azaltmaya gidebileceği korkusuyla 27 Ağustos'ta dolar ilk kez 2 lirayı aştı. Başçı o gün tarihi açıklamasını yaptı: Yıl sonunda 1,92'yi görürseniz şaşırmayın." Ancak dolar Başçı'nın bu sözlerine rağmen rekor kırdı. Merkez Bankası doları dizginlemek için bir dizi önlemi devreye soksa da doların rekoru 5 Eylül'de 2,0840'a taşındı. Eylül sonunda Fed'in tahvil alımlarına devam etmesiyle piyasalarda yaşanan bayram Merkez'in de elini rahatlattı. Dolar 1,93'e kadar gerileyerek Başçı'nın tahminine oldukça yaklaştı. Kasım ayına gelindiğinde ise Fed'ın varlık alımlarına yönelik endişelerle dolar yeniden 2 lirayı gördü. Merkez Bankası'nın sıkılaştırıcı adımlar atmasıyla 25 Kasım'da dolar yeniden 2'nin altına inse de bu durum çok uzun sürmedi. Fed'in kısa sürede çekileceği beklentisiyle Aralık başında dolar 2 liranın üzerinde kalmaya devam etti. Fed'in tahvil alımlarından geri çekilmesi ve yolsuzluk operasyonunun politik riskleri artırmasıyla dolar 2,1'e dayanarak yeni rekorunu kırdı. 24 Aralık'ta MB Başkanı Başçı yıl sonuna kadar en az 3 milyar dolarlık döviz satacaklarını açıkladı. Merkez, 11 Haziran'dan bu yana 14,5 milyar dolarlık döviz satım ihalesi yaptı. Ancak o gün 1,91'de olan dolar 2,08'e kadar yükseldi. Yani yaklaşık yüzde 9 değer kazandı. Başçı'nın 'yanılmışım' dediği zor yılın bitmesine az bir süre kala Başçı'nın 'bana güvenin' diyerek yaptığı 1,92 tahmini şimdilik uzakta kalmış görünüyor. Doların 2,25'i geçmesinin ardından Merkez Bankası 21 Ocak'taki PPK toplantısında gizli faiz artışına gitti. Banka üç politika faizine dokunmazken, ek parasal sıkılaştırma günlerinde faizi yüzde 9'a çekme kararı aldı. Ancak dolar 2,27 ile rekor kırdı. Dolar, 23 Ocak'ta 2,30'a yaklaşınca Merkez Bankası iki yılın ardından kura doğrudan müdahale etti. Bankanın müdahalede 3 milyar dolar sattığı tahmin ediliyor. Ancak kurun ateşi düşmedi.

Bugün gözler Merkez Bankası'ndaki kritik dolar toplantısında. Ekonomi işleri bu noktaya getirenler ne?