Eurofighter hakkında en çok merak edilen 15 sorunun cevabı
Türkiye'nin F-16'larına ABD Kongresi'nden henüz onay çıkmaması üzerine, İsveç'in NATO üyeliği sürecinde Meclis'in onayıyla birlikte Eurofighter Typhoon alımı tekrar gündeme geldi. İşte Eurofighter hakkında en çok merak edilen 15 sorunun cevabı...
1- Eurofighter Typhoon projesi nasıl başladı?
Typhoon (resmi adı ile Eurofighter Typhoon), 1983 yılında Avrupa Ortak Savaş Uçağı (Future European Fighter Aircraft) programı temelinde; Birleşik Krallık, Almanya, İtalya, İspanya ve Fransa'nın katılımıyla "Avrupa Savaş Uçağı" projesi olarak başladı. Fransa, 1985'te uçağın tasarım ve ağırlık konusunda yaşanan anlaşmazlıklar nedeniyle projeden ayrılarak kendi uçağı Rafale'ı geliştirmeye başladı. İngiltere, Batı Almanya ve İtalya ise projeye devam etti ve 1986'da Eurofighter Jagdflugzeug GmbH şirketini kurdu. 1992'de İspanya da bu şirkete ortak oldu. 1986'da kurulan Eurojet Turbo GmbH konsorsiyumu ise (Rolls-Royce, MTU Aero Engines, Avio ve ITP Aero) uçağın EJ200 motorunu geliştirmeye başladı. Proje ortakları arasında ilk anlaşma 1988'de imzalandı. 1994'te ilk prototip uçuşu gerçekleşti. 2003'te seri üretime geçildi. Typhoon; yüksek manevra kabiliyetine sahip, çok rollü, delta kanatlı, 4.5 nesil bir savaş uçağıdır. Çift motorlu, çift kurbunçlu (dikey stabilize) ve kanartlı (uçağın burnuna yakın küçük kanatçıklar) bir tasarıma sahiptir. Tasarımı itibarıyla çevikliği ön planda olan bir avcı uçağıdır. Diğer 4.5 nesil uçaklar gibi (Saab Gripen, Rafale) o da "süperseyir" (supercruise) kabiliyetine sahiptir. Yani "art yakıcı" (afterburner) kullanmadan ses hızının üzerinde uçabilir.
2- Hangi ülkelerde aktif olarak kullanılıyor?
Typhoon; Almanya, İngiltere, İtalya, İspanya, Suudi Arabistan, Avusturya, Umman, Kuveyt ve Katar tarafından kullanılıyor. Türkiye'nin de alması durumunda kullanıcı ülke sayısı 10'a çıkacak. Bugüne kadar 680 adet sipariş edilen uçağın 589'u teslim edildi. Almanya 143 (38 adet Tranche 4 siparişi dahil), İngiltere 160, İtalya 96, İspanya 87, Suudi Arabistan 72, Avusturya 15, Umman 12, Kuveyt 28 (teslimatlar sürüyor) ve Katar 24 (teslimatlar sürüyor). Almanya 2020'de Tranche 1'lerin yerine 38 adet Tranche 4 (Quadriga) siparişi verdi. İspanya da 2022'de 20 adet Tranche 4 (Halcon Projesi) siparişi verdi. Bu uçakların 2026'dan itibaren teslim edilmesi planlanıyor.
3- Türkiye'nin alacağı uçakların versiyonu ne olacak?
Tranche 1'ler 1998-2000 arasında üretilen ilk versiyonlardır. "Tranche" kelimesi "dilim" veya "parti" anlamına gelir. Eurofighter'ın geliştirme ve üretim süreci bu şekilde partilere bölünmüştür. Tranche 1'ler ağırlıklı olarak hava-hava görevleri için tasarlanmıştır. Kara hedeflerine karşı sınırlı kabiliyetleri vardır. Tranche 2'ler (2008-2011) hava-kara kabiliyetleri geliştirilmiş, yeni görev bilgisayarı ve daha iyi aviyoniklerle donatılmıştır. Tranche 3'ler (2013-2019) ise daha gelişmiş hava-kara kabiliyetleri, yeni radar, elektronik harp sistemleri ve Meteor füzesi entegrasyonu gibi özelliklere sahiptir. Tranche 4 ise en modern ve en gelişmiş versiyondur.
4- Tranche 4 (T4) versiyonu neden önemli?
*Typhoon av-bombardıman uçağının en son versiyonu olan Tranche 4 (T4), şu anda üretimde olan en modern versiyondur. İspanya'nın "Halcon I" projesi ve Almanya'nın "Quadriga" projesi kapsamında sırasıyla 20 ve 38 adet Tranche 4 uçağı sipariş edilmiştir. Bu uçaklar, en yeni nesil E-Scan (Elektronik Taramalı) radarı olan Captor-E AESA (Aktif Elektronik Taramalı Dizi) Mk1 ile donatılacaktır. Tranche 2 ve 3 uçakları da bu radarı alabilmektedir. Ancak Tranche 1 uçaklarının bu radarı alması mümkün değildir. Almanya, İtalya ve İspanya, Tranche 1 uçaklarını envanterden çıkarma kararı almıştır. İngiltere ise Tranche 1 uçaklarını 2025'te emekli edecektir. Tranche 4'ün en önemli özelliği, gelişmiş aviyonikler, daha iyi performans ve daha geniş bir silah yelpazesi sunmasıdır. Tranche 4; E-Scan AESA radarı, gelişmiş görev bilgisayarı, yeni nesil savunma sistemleri (DASS) ve daha iyi insan-makine arayüzü gibi özelliklere sahiptir. Ayrıca, yeni silah sistemlerinin (örneğin, Spear 3 seyir füzesi) entegrasyonu için de daha esnek bir platform sunmaktadır.