Çinliler maskesiz sokağa çıkmıyor

Bugünlerde Pekin'in havası inanılmaz kirli ve maskeli yaşama geri dönüldü. BBC Türkçe Servisi'nden Levent Uluçer, Çin'den çarpıcı izlenimler aktardı. Son birkaç haftadır, Pekin'deki hava kirliliği tavan yaptı. Çin'in başka kentlerinde bu sorun hep vardı; ama Pekin'de olmadığı için pek ciddiye alınmıyordu. Şimdi sadece devletin değil, Çin ve dünya basınının da Pekin'de olmasından ötürü dikkatler çevre kirliliğine daha fazla yöneldi. ARS zamanındaki kadar temiz olmadıysa bile Pekin'in ikinci en temiz hava günleri 2008 Pekin Olimpiyatları zamanında yaşanmıştı. Caddedeki ağacın kokusunu hissetmek mümkün olmadıysa bile çok net bir biçimde insanın ciğerleri bayram ediyordu. O zaman yabancı birkaç uzun koşu atletinin hava kirliliğinden ötürü Pekin Olimpiyatları'na katılmayacağını söylemesi bile Çin'i alarma geçirmiş, hava temizliği için üstün gayret gösterilmişti. Amerikan iphone'u ve uygulamaları Çinliler tarafından bolca indirildiği günlerde, ABD'nin Pekin Büyükelçiliği de bir uygulama başlatarak Pekin'in hava kirliliği göstergelerini saatte bir güncelleyip bilgi vermeye başladı. Sonradan bu çok indirilen uygulamanın Pekin hükümetinin tepkisini çektiğini, ABD Büyükelçiliği'ne bu uygulamayı kaldırması için baskılar yaptığını okuduk. Uygulama yerini muhafaza ediyor ve artık internetten hava durumu bile izlenebiliyor. Geçen yıl bu uygulama sayesinde Pekin'deki hava kirliliğinin 400'lü rakamlara ulaştığını gördüm. Ancak 12 Ocak'ta rakam 750'leri geçti. Normalde 60'a kadar olan hava için temiz deniliyor. Şu satırları yazdığım sıra, hava kalitesi 457'ydi ve "hazardous" yani "tehlikeli" sözcüğüyle tanımlanıyordu. 750'leri bulduğu sıralarda ise tanım için "indeks ötesi" denilmişti. Bu akşam ya da yarın yeni bir "indeks ötesi"yle karşılaşmayacağımızın hiçbir garantisi yok. Şu an dışarıdaki hava da bunun habercisi. Bu kötü havanın birçok nedeni var. 10 yıl kadar önce yatak odama kadar girip boğazımı yakan kömür kokusu, her ne kadar doğalgazın yayılmasıyla yok olduysa da tümüyle bitmiş değil. Dışarıdan kente göç durmuyor. 21 milyona yaklaşan Pekin nüfusu 10 yılda ikiye katlandı. Ayrıca Pekin Olimpiyatları öncesinde uygulamaya konulan arabalarda tek-çift plaka uygulaması farklı bir biçimde sürdürülüyorsa bile, Pekin'de artık zengin çok: Pekin'de yılda ancak 250 bin araç satılması kararına rağmen trafik insanı delirtecek türden. Trafikten bıkanlar elektrikli bisiklete geçti, Pekin "bisiklet krallığı" ünvanını kaybetti. Elbette bu bisikletleri kullanan herkes maskeli. Eski Pekinliler ikinci çevre yolunun dışı için "Pekin değil" derler ama artık beşinci çevre yolunda bile trafik sıkışıklığı yaşanıyor. Dördüncü ve beşini çevre yollarını kullanmasına izin verilen ağır araçlardan çıkan egzozun havadaki partikül oranıysa henüz ölçülmüş değil! Son günlerde arabasına bindiğim arkadaşım ya da taksinin şoförü kapının hemen kapanmasını istiyor; hava kirliliği artık ne kadar engellenebilecekse. Çevre felaketleri Pekin'de geçen yıldan bu yana iyice kapıya dayanmış durumda. Geçen Temmuz ayında görülmemiş orandaki yağışlardan ötürü, dünyanın en büyük ve önemli başkentlerinden biri olan Pekin'de 40 dolayında insan hayatını kaybetmişti. Ağır trafik, kömür kullanımı, insan kalabalığı, çevre eyaletlerdeki fabrika bacaları en büyük etkenler; ama ana etken Çin'in enerji ihtiyacı. Hızlı büyümenin itkisi olan enerji Çin'in çevre kaderini belirliyor. Çin petrole rahat ulaşsa… Çin'de enerjinin yüzde 70'i hâlâ kömüre dayalı. Rakamlar rahatsız edici olsa da çıkış yok: Çin geçen yıl yüzde 58 artışla 289 milyon ton kömür ithalatı yaptı. Çin, kömürün en büyük alternatifi ve daha temiz enerji kaynağı petrole ulaşmakta zorluk çekiyor: İşte kaynayan Ortadoğu! İşte enerjiyi taşımak için kullanılan güneydeki Malaka Boğazı'nın yanındaki Güney Çin Denizi'nde Çin ile diğer komşu ülkeler arasında son bir-iki yıldır başgösteren sınır ihlali anlaşmazlıkları!

Pekin'in havası inanılmaz kirli ve herkes maskelerle dolaşıyor