Türkiye karapara sınavında

Türkiye yarından itibaren Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatının (OECD) karapara aklama ve terörizmin finansmanıyla mücadele denetimine giriyor.

OECD'de karapara aklama ve terörizmin finansmanıyla mücadeleyi üstlenen Mali Eylem Görev Grubu (FATF), üye ülkeler nezdinde yürütülen 3. tur ülke değerlendirmeleri kapsamında Türkiye'yi de büyüteç altına aldı.

Geçen yıl Türkiye'yi denetlenecek ülke olarak belirleyen FATF, bu süreçte incelemeye dönük bir dizi hazırlık çalışmasında bulundu. Ülkemizde karapara aklama ile mücadeleyi yürüten Maliye Bakanlığı Mali Suçları Araştırma Kurumu (MASAK) ile koordineli yürütülen bu çalışmalar sırasında, Türkiye'ye karapara aklama ve terörizmin finansmanı konularında OECD kriterlerine göre hazırlanan ve sualname olarak nitelenen 251 soru da yöneltildi.
Karapara ile mücadelenin uluslar arası sözleşmelere ve OECD normlarına uygun yapılıp yapılmadığı, ülke yasalarında terörizmin finansmanının ayrı bir suç sayılıp sayılmadığı, karapara aklama suçunun doğrudan ya da dolaylı suç gelirini temsil eden bütün varlıkları kapsayıp kapsamadığı, mali kuruluşların isimsiz ya da hayali isimlere ait hesaplar tutmasının önüne geçilip geçilmediği, mali istihbarat birimlerinin yeterli düzeyde özerk olup olmadığı gibi çeşitli hususların yer aldığı bu sorular, MASAK tarafından ilgili kamu kuruluşlarına da iletildi. Bu kuruluşlardan gelen yanıtlar da, MASAK'ça değerlendirilerek, 251 yanıt halinde, 10 Temmuz 2006'da FATF Sekretaryasına gönderildi.

FATF HEYETİ TÜRKİYE'DE

FATF denetiminin ikinci ayağını da, yerinde inceleme ve değerlendirme raporu oluşturacak.

Bu amaçla OECD Mali Eylem Görev Grubundan 6 kişilik bir heyet, görüşmelerde bulunmak üzere ülkemize geliyor.
FATF heyetinin yarın başlayacak Türkiye incelemesi, 16 Eylül'e kadar devam edecek. Bu süre içinde FATF heyeti önce Ankara, ardından da İstanbul'da temaslarda bulunacak. Bu kapsamda, Adalet Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı, Emniyet Genel Müdürlüğü, Jandarma Genel Komutanlığı, Hazine Müsteşarlığı, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK), Sermaye Piyasası Kurulu (SPK), Bankalar Birliği ve İstanbul Menkul Kıymetler Borsasının (İMKB) de içinde yer aldığı 37 kamu ve özel sektör kurumu yetkilileri ile görüşmeler yapılacak.


Görüşmelerde, ülkemizin karapara aklama ve terörizmin finansmanı ile mücadele sistemi mevzuat ve uygulama yönünden incelenecek. Bu incelemede, Türkiye'nin karapara aklama ve terörizmin finansmanıyla mücadelede yeterli yasal düzenlemeye sahip olup olmadığına ve uygulamada herhangi bir zaafiyet gösterilip gösterilmediğine bakılacak.
FATF Heyeti, incelemelerinin ardından Türkiye Karşılıklı Değerlendirme Taslak Raporunu hazırlayacak. Söz konusu rapor, 17 Kasım'da Türkiye'ye de gönderilecek ve bu defa rapor hakkında müzakerelere başlanacak. Türkiye'ye ilişkin Ülke Değerlendirme Raporu, FATF'ın 2007 yılının Şubat ayında gerçekleştirilecek Genel Kurul toplantısında görüşülerek, sonuca bağlanacak.

10 ÜLKE DEĞERLENDİRİLDİ

OECD bünyesinde 1989 yılında karaparanın aklanması ile mücadele amacıyla kurulmuş olan Mali Eylem Görev Gücü (Financial Action Task Force- FATF) bu kapsamdaki standart koyucu misyonunu 1990 ve 1996 yılında yayınladığı 40 tavsiye kararı ile üye ülkelere duyurmuştu. 11 Eylül 2001 terör olaylarının ardından terörizmin finansmanını da kapsama alan FATF, bu doğrultuda 9 özel tavsiyeyi daha üye ülkelere gönderdi.

Halen 31 ülke ve iki bölgesel kuruluş olmak üzere toplam 33 üyesi olan FATF, üye ülkeleri karapara aklama ile mücadele kapasiteleri yönünden şimdiye kadar iki defa denetime tabi tuttu. 3. tur ülke denetimlerine ise 2004 yılında başlandı.

2003 yılında revize edilen 40 tavsiye ile 9 özel tavsiye esas alınarak hazırlanan ve 251 kriterden oluşan “Karapara Aklama ve Terörizmin Finansmanı ile Mücadele (AML/CFT) Metodolojisi”ne dayanarak yapılan 3. tur değerlendirmeleri çerçevesinde bugüne kadar Belçika, Norveç, ABD, İsviçre, Avustralya, İtalya, İrlanda, İsveç, İspanya, Danimarka incelendi.

YETERLİ GÖRÜLMEYEN ÜLKE TAKİBE ALINIYOR

OECD Mali Eylem Grubunun ülke değerlendirmeleri, hem OECD hem de uluslar arası kuruluşlar açısından büyük önem taşıyor.

Ülke Değerlendirme Raporlarının yayınlanmasından sonra düzenlemeleri yeterli görülmeyen ülkeler için 22 aylık bir takip süreci başlatılıyor. Bu süreçte FATF, söz konusu ülkeden raporda belirtilen eksikleri gidermesini ve gerekli yasal ve uygulamaya dönük düzenlemeleri yapmasını talep ediyor.

İlgili ülke, bu süreç içinde yeterli ilerlemeyi göstermezse, FATF, bu ülkeye yaptırım hükümlerinin uygulanmasına dönük bildiri yayınlayabiliyor. Daha ileri aşamalarda ise ülkenin FATF üyeliği askıya alınabiliyor, son aşamada da FATF, ülkeyi üyelikten çıkarabiliyor.

Karşılıklı değerlendirme süreci üye ülkeler açısından da önem arz ediyor. Ülkenin FATF değerlendirmesi sonucu karapara aklama ve terörün finansmanı ile mücadele sistemini istenilen düzeye getirmemesi ve eksikleri giderme amacıyla gerekli düzenlemeleri yapmaması, ülkenin ekonomik ve finansal itibarını zedeleyici bir unsur olarak görülüyor.

Türkiye'nin 1991 yılında üye olduğu FATF'ın diğer üyeleri de, Arjantin, Avustralya, Avusturya, Belçika, Brezilya, Kanada, Danimarka, Finlandiya, Fransa, Almanya, Yunanistan, Hong Kong, İzlanda, İrlanda, İtalya, Japonya, Lüksemburg, Meksika, Hollanda, Yeni Zelanda, Norveç, Portekiz, Singapur, İspanya, İsveç, İsviçre, İngiltere, ABD, Rusya, Güney Afrika Cumhuriyeti, Avrupa Komisyonu, Körfez İşbirliği Konseyi olarak sıralanıyor.