Türk liderler biraraya gelemiyor!

Özbekistan, Türkmenistan, Azerbaycan ve Kazakistan’a, “Türk Dili Konuşan Ülkeler Zirvesi”nin 2006 yılının ilk altı ayında Türkiye’de yapılması önerildi. Geçen sene sohbahar aylarında yapılması planlanan zirve, bazı Orta Asya ülkelerinin yeni bir tarih belirlenmesi talebi üzerine gerçekleştirilememişti. Belirli bir gündem olmadan toplanan zirveler, daha çok söz konusu ülkeler arasındaki tarihî geçmiş ve yakınlığın gösterilmesi açısından bir fırsat olarak görülüyor. Türkiye, Kazakistan, Özkebistan, Azerbaycan ve Türkmenistan temsilcileri son olarak, 2001’in Nisan ayında İstanbul’da bir araya gelmişti. Bir sonraki toplantı ise Antalya’da yapılacaktı. Ancak, belirlenen tarihte toplantı gerçekleşemedi. Orta Asya ülke liderlerinin talebi üzerine toplantı ileri bir tarihe ertelendi; ancak o tarih üzerinde de bir uzlaşma sağlanamadı. Orta Asya Türk cumhuriyetlerinin liderlerini buluşturmak için yeniden harekete geçen Ankara, 2006’nın ilk yarısını taraflara öneri olarak sundu. Nisan ayında Kırgızistan’da, geçtiğimiz günlerde Azerbaycan’da yapılan seçimler, zirvenin 2005’te yapılabilmesi ihtimalini ortadan kaldırmıştı. Kazakistan da bu hafta sonu sandık başına gidiyor. Zirvenin bir süredir yapılamaması, Türkiye’nin Orta Asya ülkeleri ile ilişkilerinin gelişiminde bir engel olarak görülmüyor. Dışişleri Bakanı Abdullah Gül’ün bölge ülkeleri ile ilişkilerin geliştirilmesi yönündeki talimatına dikkat çeken kaynaklar, ülkelerle ticaretin geliştiğini aktarıyor. Merkezi Ankara’da bulunan TÜRKSOY’un (Türk Kültür ve Sanatları Ortak Yönetimi) faaliyetlerine devam ettiği, Türk dili konuşulan ülkelerin eğitim ve kültür bakanlarının da sık sık bir araya geldiği belirtiliyor. Zirve Özal’la başlamıştı Türkiye, tarih, kültür ve dil birliği bulunan Orta Asya cumhuriyetleri ile siyasi ve ekonomik ilişkilerini Sovyetler Birliği’nin dağıldığı 1991’den sonra yoğunlaştırdı. Orta Asya’da bulunan Türk cumhuriyetleri ile Ankara arasındaki ilişkilerin en üst düzeyde geliştirilmesi için dönemin Cumhurbaşkanı Turgut Özal’ın başlattığı inisiyatif ile beş ülkenin cumhurbaşkanları, 30-31 Ekim 1992 tarihlerinde Ankara’da bir araya geldi. Türkçe konuşan ülkeler zirvesinin ikincisi İstanbul’da (1994), üçüncüsü Bişkek’te (1995), dördüncüsü Taşkent’te (1996), beşincisi Astana’da (1998) ve altıncısı Bakü’de (2000) gerçekleştirildi. Son zirve ise 26-28 Nisan 2001 tarihlerinde İstanbul’da yapıldı. Bu toplantıda Özbekistan, meclis başkanı, diğer ülkeler ise cumhurbaşkanı seviyesinde temsil edildi. Toplantıların sonunda ev sahipliği yapan kentin adıyla anılan bildiri yayımlanıyor. Şimdiye kadarki bildirilerde, ağırlıklı olarak bölge ülkelerindeki petrol ve doğalgazın dünya pazarına taşınmasıyla ilgili çalışmalardan duyulan memnuniyet, ilişkilerin güçlendirilmesi, ticari ve ekonomik işbirliğinin gerekliliği, teröre ve uyuşturucu trafiğine karşı ortak mücadele, bölgesel sorunlarda BM ve AGİT ilkelerinin önemine vurgu yapıldı.