Süleymaniyede is odası utandırdı

Süleymaniye Camii'nde hattatların kaliteli mürekkep için gittikleri is odasının hali Mimar Sinan'nın kemiklerini sızlattı.

Sinan'ın aydınlatmada kullanılan Kandillerin çıkardığı isleri bir yerde topladığı is odası duvar yazısına dönüşmüş. İs odasına girenler sevgilisini, memleketini, asker arkadaşını ya da tuhaf şekiller yazmışlar.

Mimar Sinan'ın "kalfalık eserim" diye nitelediği, İstanbul'un ve Türkiye'nin en ihtişamlı camii Süleymaniye, 452 yıl sonra ilk kez kapsamlı bir restorasyonla özgün mimarisine zarar veren hatalı onarımlardan kurtarılıyor.

Alınan bilgiye göre, Vakıflar 1. Bölge Müdürlüğünün, Roma, Bizans, Osmanlı imparatorluğunun birbirlerinden devşirdikleri kültür mirası üzerinde bulunan İstanbul'un 2010 Avrupa Kültür Başkenti olma hazırlıkları kapsamında başlattığı Süleymaniye Camisi'ndeki restorasyon çalışmaları devam ediyor.

CAMİDEN MUHTEŞEM FOTOĞRAFLAR

[PAGE]

Gür Yapı İnşaat tarafından 2008 yılında başlatılan ve yaklaşık 21 milyon liraya mal olması beklenen restorasyonun, 2010 yılının Temmuz ayında tamamlanması hedefleniyor.

Caminin Tiryakiler Çarşısı'na açılan güneybatı kısmı bir paravan ile bölünerek geçici ahşap mihrap, minber düzenlemeleri ile restorasyon çalışması sırasında da ibadetin aksatılmadan sürmesi sağlanıyor.

452 yıllık tarihinin en kapsamlı ve itinalı restorasyonunu geçiren Süleymaniye Camisi'nde yürütülen çalışmalar hakkında Vakıflar 1. Bölge Müdürlüğü mimarlarından Olcay Aydemir bilgi verdi.

TESADÜFEN BULUNAN ÇİNİLER KAÇ YILLIK?

[PAGE]

Aydemir, Süleymaniye Camisi'nin 53 metre yüksekliğinde, 26,5 metre çapındaki ana kubbesini taşıyan dört fil ayağında yapılan restorasyon sırasında, tesadüfen yüzlerce yıllık olduğu tahmin edilen çiniler bulunduğunu bildirdi.

Fil ayaklarının kubbeye yakın bölümünde bugüne kadar keşfedilmemiş olan çinilerin, sıva raspası sırasında ortaya çıktığını belirten Aydemir, ayetlerin yazılı olduğu bu sıvalı panoların altında yer alan orijinal çinileri gördüğünde çok heyecanlandığı anlattı.

Olcay Aydemir, yüzyıllarca gizli kalan bu çinilerin teknik ekibin de profesyonelliği sayesinde zarar görmeden orijinal haliyle bırakıldığını söyledi.
Aydemir, restorasyonda Bilim Kurulunun da onayı ile her iki mevcut uygulamanın da sergilenecek şekilde korunmasının düşünüldüğünü, nihai kararın henüz alınmadığını bildirdi.

MİNARENİN KÜLAHI NASIL DEĞİŞTİRİLDİ

[PAGE]

Süleymaniye Camisi'nin, vatandaşların daha çok "kuru fasulyeciler" diye tarif ettiği taraftaki üç şerefeli minaresinin külahı, cami koruma derneği tarafından yanlış malzeme kullanılarak yapılan onarımda eğrildi.

Restorasyon sırasında minarenin ahşap külahı söküldü, yerine özgün oranda ve özgün malzeme kullanılarak yeniden külah yapıldı. Daha sonra külah kurşunla kaplandı ve minareye takıldı. Böylece, minarenin külahındaki eğrilik giderilerek, İstanbul'un silueti de düzeltilmiş oldu.

İKİ MİNARENİN 4 KORKULUĞU ONARILDI

[PAGE]

Bu arada, iki minarenin yıllar içinde harap olan ve küfeki taşından yapılan 4 korkuluğu da onarıldı. Yetkililer, caminin orijinal küfeki taşlarının o dönemde Zeytinburnu'ndan çıkarıldığını, ancak günümüzde böyle bir imkan bulunmadığına dikkati çektiler.

Yapının mevcut küfeki taşları ile değişik ocaklardan aldıkları küfeki taşlarını analiz için İstanbul Teknik Üniversitesi'ne gönderdiklerini belirten yetkililer, restorasyonda kullanılacak taşı analiz sonucunda belirlediklerini ifade etti.

Küfeki taşlarının Kırklareli'nin Pınarhisar ilçesinin Erenler köyünden getirildiğini belirten yetkililer, 16 taşın birleşiminden oluşan bir şerefe korkuluğunu yapmanın zorluğuna işaret ederek, "30-40 koca taştan bir tane ancak çıkıyor. İçinde bir çatlak damar olunca kullanamıyorsunuz" bilgisini aktardılar. 


DEVE KUŞU YUMURTALARA NE OLDU?

[PAGE]

Dev boyutlardaki yapının temizliği için günümüzde de caminin çeşitli yerlerine konulan 10 siyah deve kuşu yumurtası, restorasyon öncesi koruma altına alındı. Yapıdaki örümcek ağı oluşumunu engellediği düşünülen deve kuşu yumurtaları, çalışmalar sonunda tekrar eski yerlerine konulacak.

Yetkililer, egzozlardan çıkan yağlı duman ve ısınmak için yakılan malzemelerin dumanlarının, zaman içinde yapının dış yüzeyini oluşturan küfeki taşlarında ciddi karbon birikimi oluşturduğunu ve taşlara zarar verdiğini bildirdi.

DIŞ CEHPE NASIL TEMİZLENDİ?

[PAGE]

İnce bir katmanken alınmayan karbonun, zamanla taşın içine nüfuz ederek, kanser gibi sararak taşla özdeşleştiğini ve taşı yerinden kopardığını vurgulayan yetkililer, dış cephenin, kontrollü mikro kumlama denilen sistemle temizlendiğini belirtti.

Sadece taşın yüzeyindeki kiri alan, dokusuna zarar vermeyen temizliğin ardından taşlara önce sertleştirici, sonra da hava almasını sağlayan, içine nem almasını engelleyen maddeler sürüldüğünü anlatan yetkililer, "Bu aşamada müdahale edilmesi çok büyük bir şans. Yapının ömrünü uzattık" görüşünü dile getirdi.

KUŞ EVLER DE RESTORASYON KAPSAMINDA

[PAGE]

Caminin 2 doğuda, 2 batıda bulunan "kuş evleri" de restorasyon kapsamına alındı. Kuş pisliklerinin asitlerinin camiye zarar vereceği ihtimali karşısında kuş evlerinin, açık tutulup tutulmasına Bilim Kurulu karar verecek.

Hat levhaları, mihrap cephesi, çiniler, mermer yüzeyler, müzeyyen içlik, mermer korkuluklar yapılan restorasyon çalışmaları sırasında zarar görmemesi için koruma altına alındı.

Süleymaniye Camisi'nin ahşap elemanları böceklenmeye karşı ilaçlandı, sonra ahşap kapılar, kündekari kepenkler onarıldı.

İLK GÜNLERE AİT KALEM İŞİ BULUNDU

[PAGE]

Duvarlarında, yapımından günümüze İstanbul'da yüzü aşkın deprem gerçekleşmesine karşın en ufak bir çatlak oluşmayan caminin içinde ve avlusunda, alt dönem kalem işlerinin bulunması için raspa çalışmaları yapıldı. Ana kubbe de dahil bir çok kubbenin kalem işi araştırması tamamlanarak, ilk yapıldığı günlere ait kalem işleri bulundu.

Araştırmalar sonucunda ortaya çıkan alt dönem bezemelerine dair örneklerin rölöveleri alınarak restitüsyon projesi hazırlandı. Çalışmaları yönlendirmek amacıyla, çeşitli noktalardan alınan numuneler analize gönderildi.
Avlu revak kubbelerinde bulunan çimento esaslı sıvalar sökülerek, kubbelerin özgün malzemesi olan horasan sıva ile sıvandı.

KURŞUNLAR DEĞİŞTİRİLDİ

[PAGE]

Üst örtü kaplamasındaki bozulmuş ve niteliğini yitirmiş kurşunlar değiştirildi. Mevcut değişim yapılmayacak kurşunlarda detay hataları düzeltilip tamiratlar yapıldı.

Bu arada caminin özgün yapısında olmayan klima sistemi de söküldü. Yetkililer, restorasyon kapsamında iklimlendirmeye ilişkin bir düzenleme yapılmayacağını belirterek, bu konudaki kararı da Vakıflar Bölge Müdürlüğünün vereceğini ifade ettiler.

Fatih'te kendi adıyla anılan semtte yer alan Süleymaniye Camisi, bütün bir tarihi özümseyen mimari bir şaheser olarak İstanbul'un en büyük ve görkemli camisi olma özelliğini taşıyor.

İS ODASINA NELER YAZIYOR NELER

[PAGE]

Caminin restorasyon kapsamı dışında tutulan tek bölümü ise aydınlatmada kullanılan yağ lambalarından çıkan islerin toplandığı ana giriş kapısının üzerindeki "is odası" oldu.

Yağ lambalarından çıkan islerin tek bir noktada toplanmasını sağlayan bir hava akımı yaratacak şekilde inşa edilen camiden çıkan isler, "is odası"nda toplandı ve uzun yıllar bu isler mürekkep yapımında kullanıldı.
Yetkililer, yapının en özgün kalan kısmının, üzerinde ciddi bir kurum tabakası bulunan "is odası" olduğunu belirterek, bu nedenle restorasyona dahil edilmediğini ifade ettiler.

Bu arada, yıllar içinde vatandaşların "is odası"nın duvarlarına isimlerini, memleketlerini, askeri dönemlerini, kalp içinde kendi ve sevgililerinin adlarını yazarak, odanın özgünlüğüne ciddi oranda zarar verildiği görüldü

KAÇ YILDA  TAMAMLANMIŞTI?

[PAGE]

47 yıl hükümdarlık süren Kanuni Sultan Süleyman tarafından Türk sanatının klasik döneminin kurucusu ve geliştireni Mimar Sinan tarafından 1550 yılında yapılmaya başlanan caminin inşaatı, külliyesi ile birlikte 7 yılda tamamlandı.

Mimar Sinan'ın "kalfalık eserim" diye nitelediği, sadece Osmanlı mimarisinin değil, dünya mimarisinin de en seçkin eserlerinden biri olan Süleymaniye Camisi, imparatorluğun en simgesel yapısı ve peyzaj içindeki konumu ile de kentin en güzel siluetinin egemen ögesi olarak dikkat çekiyor.
Süleymaniye Külliyesi'nde, ortada cami olmak üzere bütün yapıların "U" düzeni içinde sıralanması esas alındı.

70 DÖNÜM ARAZİ

[PAGE]

Yaklaşık 70 dönüm yer kaplayan arazide, cami ve haziredeki Kanuni ve Hürrem türbeleri dışında, farklı derecelerde eğitim veren medreseler, hadis okulu, tıp medresesi, hastane, Kur'an-ı Kerim eğitimi yapılan bir bina, ilkokul, imaret edilen bir aşevi, misafirhane, han, hamam, kütüphane, Mimar Sinan'ın türbesi ve çok sayıda sıra dükkanlar bulunuyor.

Evliya Çelebi'nin seyahatnamesinde, buranın çevredeki yapılarla birlikte "bin kubbe" ile örtülü olduğu ve üç bin kişinin hizmet verdiği bilgisi yer alıyor.