Sosyal güvenlik neler getiriyor?
Abone olSosyal Güvenlik yasa tasarısı uzun süren tartışmaların ardından Meclis'ten geçti. Peki yasa neler getiriyor?
Kanuna göre, emekli aylıklarının hesaplanmasında kullanılan
güncelleme katsayısı, her yılın aralık ayında açıklanan TÜFE ile o
yılın GSYİH gelişme hızının yüzde 30'unun toplamına bir tam sayının
ilave edilmesiyle bulunacak.
İşçi sendikaları ve konfederasyonları ile sendika şubelerinin
başkanlığına ve yönetim kurullarına seçilenler, bir veya birden
fazla işveren tarafından çalıştırılan film, tiyatro, sahne, gösteri
ses ve saz sanatçıları, düşünür ve yazarlar, hayat kadınları, jokey
ve antrenörleri de sigortalı sayılacak.
Düzenleme yürürlüğe girdiği tarihten sonra ilk defa devlet memuru
olanlar, genel sağlık sigortası kapsamına alınacak. Köy muhtarları,
uzun vadeli sigorta kapsamından çıkartılarak, tarım sigortalısı
sayılacak, tarımsal faaliyette bulunanlar gibi sigorta primi
ödeyecek.
YURT DIŞINA GÖTÜRÜLEN TÜRK İŞÇİLERİ
Ücretle ve sürekli olarak çalışanlar hariç ev hizmetlerinde
çalışanlar, sigorta kapsamı dışında tutulacak.
- Türkiye ile sosyal güvenlik sözleşmesi olmayan ülkelerde
işverenler tarafından çalıştırılmak üzere götürülen Türk işçileri,
kısa vadeli sigorta kolları ile genel sağlık sigortası hükümlerine
tabi olacak.
- Bu kişiler, uzun vadeli sigorta kollarına tabi olmak istemeleri
halinde, haklarında isteğe bağlı sigorta hükümleri
uygulanabilecek.
- Bu kapsamda isteğe bağlı sigorta hükümlerinden yararlananlardan
ayrıca genel sağlık sigortalı primi alınmayacak.
EMZİRME ÖDENEĞİ
Sigortalıya, hastalık ve analıktan dolayı ortaya çıkan iş
görememezlik süresince, günlük iş görememezlik ödeneği
verilecek.
- Emzirme ödeneğinden sigortalı kadın, sigortalı erkeğin çalışmayan
eşi ile BAĞ-KUR'lular da yararlanacak.
- Bu kişilere, çocuğun yaşaması şartıyla doğum tarihinde geçerli
olan ve SGK Yönetim Kurulunca belirlenen, bakan tarafından
onaylanan tarife üzerinden emzirme ödeneği
verilecek.
- Emzirme ödeneğinden yararlanmak için doğumdan önceki bir yıl
içinde en az 120 gün kısa vadeli sigorta kolları primi bildirilmiş
olma şartı aranacak.
- Genel sağlık sigortası primi dahil, prim ve prime ilişkin her
türlü borcunu ödemeyen BAĞ-KUR'lu, emzirme ödeneğinden
yararlanamayacak.
- İş görememezliğine neden olan rahatsızlık ve hastalık nedeniyle
sigortalılığı sona erenler de işten ayrıldığı tarihten itibaren 300
gün içinde çocukları doğarsa, analık sigortası haklarından
yararlanacak.
- Doğum tarihinden önceki 15 ay içinde en az 120 gün prim ödeyen bu
kişilere, emzirme ödeneği
verilecek.
- İş kazası, meslek hastalığı, hastalık ve sigortalı kadının
analığı halinde verilecek iş göremezlik ödeneği; yataklı
tedavilerde günlük kazancının yarısı, ayakta tedavilerde ise üçte
ikisi tutarında olacak.
MALULLÜK KOŞULLARI
- SSK'lı ve BAĞ-KUR ve kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren
devlet memuru olanlar, meslekte kazanma gücünün en az yüzde 60'ını
kaybetmeleri durumunda malul sayılacak.
- Ancak, çalışma gücünü işe girmeden önce kaybettiği belirlenenler
malullük aylığı alamayacak, yedek subay ve er olarak silah
altındayken malul olanlara bu hüküm
uygulanmayacak.
- Devlet memurları ve BAĞ-KUR'lularda malullük aylığı; prim gün
sayısı 9 bin günden az olan sigortalılar için 9 bin gün üzerinden,
9 bin gün ve daha fazla olanlar için ise toplam prim ödeme gün
sayısı üzerinden hesaplanacak.
- SSK'lılar için ise prim ödeme gün sayısı, 7 bin 200 gün
olacak.
- Sigortalı, başka birinin sürekli bakımına muhtaç ise tespit
edilen aylık bağlama oranı 10 puan artırılacak.
- Malullük aylığı almaktayken, kanuna göre veya yabancı bir ülke
mevzuatına göre çalışmaya başlayanların malullük aylıkları,
çalışmaya başladıkları tarihi takip eden ödeme dönemi başında
kesilecek.
- Kanuna tabi olarak çalıştıkları süre zarfında, prime esas
kazançları üzerinden kısa ve uzun vadeli sigorta kolları ile Genel
Sağlık Sigortasına ait prim
alınacak.
- Malullük aylığı bağlanabilmesi için en az 10 yıl sigortalı olma
ve toplam bin 800 gün prim ödeme şartı aranacak. Ancak, başka
birinin bakımına muhtaç derecede malul olan sigortalılar bu hüküm
dışında tutulacak.
- Bu kişilerde, bin 800 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları
bildirilme şartı aranacak.
2048'DE EMEKLİLİK YAŞI 65 OLACAK
- İlk defa kanun kapsamında sigortalı olan devlet memuru ve
BAĞ-KUR'lularda, kadın 58, erkek 60 yaşını doldurma ve en az 9000
gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olma
şartıyla emeklilik aylığı bağlanacak.
- Emeklilikte aranan 58-60 yaşına kademe getirilecek.
Buna göre emeklilikte; 1 Ocak 2036 ile 31 Aralık 2037 tarihleri
arasında kadınlarda 59, erkeklerde 61; 1 Ocak 2038 ile 31 Aralık
2039 tarihleri arasında kadın için 60, erkek için 62, 1 Ocak 2040
ile 31 Aralık 2041 tarihleri arasında kadınlarda 61, erkeklerde 63;
1 Ocak 2042 ile 31 Aralık 2043 tarihleri arasında kadınlarda 62,
erkeklerde 64; 1 Ocak 2044 ile 31 Aralık 2045 tarihleri arasında
kadınlarda 63, erkeklerde 65; 1 Ocak 2046 ile 31 Aralık 2047
tarihleri arasında kadınlarda 64, erkeklerde 65 yaş şartı
uygulanacak. Kadın ve erkeklerde 2048 yılından sonra emeklilik yaşı
65'de eşitlenecek.
SSK'DA PRİM ÖDEME GÜN SAYISI 7200'E ÇIKACAK
SSK kapsamında çalışanlarda aranan prim ödeme gün sayısı, 7000'den
7200'e çıkacak.
- Yaş hadlerinin uygulanmasında da prim gün sayısı şartının
doldurulduğu tarihte geçerli olan yaş hadleri, esas alınacak.
- Sigortalılar, en az 5400 gün malullük, yaşlılık ve ölüm
sigortaları primi bildirilmiş olmak koşuluyla yaşlılık aylığı
alabilecek. Ancak prim ödeme gün sayısına kademe getirilecek.
- Çalışma gücündeki kayıp oranı, yüzde 50 ile yüzde 59'u arasında
olduğu anlaşılan sigortalılarda en az 5760, yüzde 40 ile yüzde 49
arasında olduğu anlaşılan sigortalılarda ise en az 6480 gün uzun
vadeli sigorta kolları primi ödeme şartı aranacak.
- Doğuştan özürlü olan devlet memurları, 15 yıllık hizmetlerinin
ardından istemeleri halinde emekli olabilecek.
- Bakıma muhtaç çocuğu bulunan sigortalı kadınlar, 20 yıl
çalıştıktan sonra 25 yıl çalışmış gibi kabul edilerek emekli
olabilecek.
AYLIK BAĞLAMA ORANI
Erken yaşlandığı tespit edilmiş sigortalıların diğer koşulları
sağlamaları halinde yaşlılık aylığından yararlanabilmelerini olanak
sağlayan yaş sınırı, 50'den 55'e çıkartılacak.
- Aylık bağlama oranı, sigortalının malullük, yaşlılık ve ölüm
sigortalarına tabi geçen toplam prim ödeme gün sayısının, her 360
günü için yüzde 2 olarak uygulanacak.
- Bu hesaplamada 360 günden eksik süreler orantılı olarak dikkate
alınacak, ancak aylık bağlama oranı, yüzde 90'ı geçemeyecek.
- Sigortalıların yaşlılık aylığı hesaplanırken, kanunun yürürlüğe
girdiği tarihe kadar olan süreleri eski mevzuata, kanunun yürürlüğe
girdiği tarihten sonraki çalışma süreleri ise yeni mevzuata göre
oransal olarak hesaplanacak. İkisinin toplamı sigortalının yeni
yaşlılık aylığını oluşturacak.
- Mevcut sigortalıların hak kaybını önlemek için yüzde 2 olan aylık
bağlama oranı, 10 yıl tamamlanıncaya kadar yüzde 3 olarak
uygulanacak.
- 30 Nisan 2008'den itibaren sisteme giren sigortalılarda
uygulanacak olan aylık bağlama oranı ise yüzde 2 olacak.
- Böylece 30 Nisan ile kanunun yürürlüğe gireceği 1 Ekim 2008
tarihi arasında sigortalı olanların, eski mevzuattan
yararlanmasının önüne geçilmiş olacak.
KISMİ YAŞLILIK AYLIĞI
BAĞ-KUR'lular, 8 Eylül 1999 tarihinden 30 Nisan 2008 tarihine kadar
ilk defa sigortalı sayılan kadınlar 58, erkekler ise 60 yaşını
doldurmuş ve 25 yıl sigorta primi ödemiş olması veya kadınlarda 60,
erkeklerde ise 62 yaşını doldurmuş olup, en az 15 yıl malullük,
yaşlılık ve ölüm sigorta primi ödenmesi şartıyla kısmi yaşlılık
aylığından yararlanacaklar.
Söz konusu süre içinde ilk defa sigortalı olan devlet memurlarında
ise kısmi yaşlılık aylığından yararlanmada, kadınlar 58, erkekler
60 yaşını doldurmuş ve 25 tam yıl sigorta primi ödemiş olması veya
61 yaşını doldurması ve en az 15 yıl prim ödemesi şartı
aranacak.
ÖLÜM AYLIĞINDAN YARARLANMA KOŞULLARI
Ölüm aylığından yararlanabilmek için devlet memurları ve
BAĞ-KUR'lularda, en az bin 800 gün malullük, yaşlılık ve ölüm
sigortaları primi ödeme şartı aranacak. Ancak, SSK'lılarda bu şart,
borçlanma hariç, 5 yılda 900 prim gün olacak. Genel sağlık
sigortası primi dahil prim ve prime ilişkin borcu bulunan
BAĞ-KUR'lu hak sahibine ölüm aylığı bağlanmayacak.
- Ölen sigortalının dul eşine hesaplanan aylığının yüzde 50'si
bağlanacak.
- Dul eşin aylık bağlanmış çocuğu yoksa, sigortalı olarak
çalışmıyor veya kendi çalışmaları nedeniyle gelir veya aylık da
almıyorsa, aylık bağlama oranı yüzde 75 olacak.
- Kanun kapsamında çalışmayan veya kendi çalışmaları nedeniyle
gelir veya aylık bağlanmamış çocuklardan; 18 yaşını, lise ve dengi
öğrenim görmesi halinde 20 yaşını, yüksek öğrenim yapması halinde
25 yaşını doldurmayanlar; Kurum Sağlık Kurulu kararı ile çalışma
gücünü en az yüzde 60 oranında yitirip malul olduğu anlaşılanlar;
yaşları ne olursa olsun evli olmayan, evli olmakla beraber sonradan
boşanan veya dul kalan kızlara ise ölen sigortalının hesaplanan
aylığının yüzde 25'i bağlanacak.
EVLENME VE CENAZE YARDIMI
Hak sahiplerine verilecek cenaze yardımı tutarı, SGK Yönetim
Kurulunun teklifi ve Bakan'ın onayıyla belirlenecek. Kız çocukları,
aylık veya gelirinin 2 yıllık tutarı kadar evlenme yardımı
alacak.
Evlenme ödeneği alan hak sahibinin, aylığının kesildiği tarihten
itibaren 2 yıl içinde yeniden hak sahibi olması halinde, 2 yıllık
sürenin sonuna kadar gelir veya aylık bağlanmayacak.
Bu durumda olanlar, bu kanun veya bu kanundan önce yürürlükte
bulunan sosyal güvenlik kanunlarına göre gelir veya aylık bağlanmış
olan kişiler kapsamında, genel sağlık sigortalısı sayılacak.