SGK’ ya ödenen primleri geri almak mümkün mü?

Hayatınızın belirli bir döneminde çalıştınız fakat çeşitli sebeplerle çalışma hayatına ara verdiniz…

Özkan Taştan ih-ozkantastan@internethaber.com

Evet mümkün…

Hem işçiler, hem işverenler, hem de memurlar belli şartların varlığı halinde Sosyal Güvenlik Kurumu’na ödenen primleri geri alabiliyor.

EMEKLİLİK İÇİN PRİM GÜN SAYISI YETMEYENLER

Hayatınızın belirli bir döneminde çalıştınız fakat çeşitli sebeplerle çalışma hayatına ara verdiniz…

Emekli olabilmek için gerekli olan yaş haddini ve sigortalılık sürenizi doldurdunuz ama prim ödeme gün sayınız yetmediği için emekli olamıyorsunuz.

Bu durumda ‘SGK’ ya müracaat’ etmeniz halinde çalıştığınız dönemlere ait primleri toplu halde iade alabilirsiniz. Unutmayın, müracaat esnasında işçi veya memur iseniz işten ayrılmış, işveren iseniz işyerinizi kapatmış olmanız gerekmekte.

‘Eskiden ödenen prim tutarım çok düşük, uğraştığıma değmez’ diye düşünmeyin. İade edilecek prim tutarınızın hesabı, ‘güncelleme katsayısına’ göre yeniden belirlendiğinden miktardaki düşüşler de giderilmiş oluyor. (Güncelleme katsayısı, her yıla ait enflasyon oranına o yıla ait büyüme oranın %30’unun ilavesi ile bulunuyor.)

Toplu olarak prim iadesini aldınız fakat daha sonra tekrar çalışmaya başladınız. Emeklilik için gerekli prim gün sayısını da doldurmak istiyorsunuz. Bu durumda ‘ihya sistemini’ devreye sokarak parasını aldığınız prim günlerinizi SGK’ ya geri ödeyip mevcut prim gün sayınıza ekletebilirsiniz.

İKİ VEYA DAHA FAZLA İŞYERİNDE ÇALIŞNALAR

İş hayatınızda başarılı, sektörünüzde aranan bir kişisiniz. Hem yüksek maaş almakta hem de “bir ay içerisinde birden çok işyerinde çalışmaktasınız…”

Bu durumda bir ay için sizin adınıza ödenen sigorta prim tutarı asgari ücretin 7,5 katından (15.221,40-TL) fazla ise, aşan kısmını (SGK İşçi Payını) dilekçe ile SGK’ dan talep etmeniz halinde iade alabilirsiniz.

Örneğin; A işyerinden aylık 15.000-TL, B işyerinden aylık 13.000-TL olmak üzere toplamda 28.000-TL brüt ücret almaktasınız. Aylık ücretiniz 15.221,40-TL’den fazla olduğundan, tavanı geçen 12.778,60-TL’nin prim iadesini bir dilekçe ile SGK ‘dan isteyebilirsiniz.

Bu iadeyi ne zaman isterseniz isteyin iade tutarı için SGK tarafından gecikme faizi ödenmez. Primler, talep tarihini takip eden ay içerisinde defaten ödenir.

ÖLEN KİŞİNİN PRİMLERİNİN GERİ ALINMASI

Sigortalı olan kişinin sağlığında emekli olabilme durumu yoksa belli şatların varlığı halinde geriye kalan hak sahiplerine (eşine, çocuklarına veya anne-babasına) ölüm aylığı denilen emekli maaşı bağlanır. Bu şartlar;

- Eski adıyla SSK’lı (4A) olarak ölen kişilerin, sağlığında en az 5 yıl sigortalılık süresi ve 900 gün prim ödemesinin olması.

- İşveren (Bağ-Kurlu) veya devlet memuru olarak ölenlerin, sağlığında en az 1800 gün prim ödemesinin bulunması.

Ancak vefat eden sigortalı sağlığında yukarıdaki şartları (900 gün veya 1800 gün) taşımıyor ise, hak sahipleri bu sürelerin altında kalan günlere ait prim tutarlarını ölüme bağlı toptan ödeme kapsamında iade alabilir.

Sigortalıya ait primlerin iade alınabilmesi için de belirli şartların oluşması gerekmekte. Bunlar;

-Eşin; evli olmaması, evlenmiş olmakla beraber sonradan boşanması,

-Çocukların; SGK’ lı olmaması, 18 yaşını doldurmaması ( Lise ve dengi okullarda okuması halinde 20 yaş, yükseköğrenimde 25 yaş), kız çocuklarında yaş şartı olmaksızın evli olmaması, sonradan boşanması veya dul kalması,

-Anne-Babanın; hak sahibi eş ve çocuklardan artan hisse bulunması şartıyla gelirinin net asgari ücretten az olması gerekmektedir.

Vefat eden sigortalının yakınlarının yazılan şartları taşımaları halinde geri iade alınacak prim tutarın hesabı ise;

a - İşçi ve devlet memurlarında kendi namına bildirilen işçi ve işveren payları dahil mamullük, yaşlılık ve ölüm primi tutarı (Yüzde 20),

b - İşverenlerin (Bağ-Kurluların) kendi ödedikleri mamullük, yaşlılık ve ölüm primi tutarı,

Primin ait olduğu yıldan yazılı istek tarihine kadar geçen yıllar için aynen prim gün sayısı yetmeyenlerde olduğu gibi “güncelleme katsayısı” ile güncellenerek toplu şekilde iade alınabilir.

Özetle; ödenen primleriniz boş yere gitmiyor.

Prim ödenmesinin sağlık hizmetlerinden yararlanma dışında da belli başlı avantajları bulunuyor.

Özellikle ücretli çalışan kişilerin kayıt dışı çalışmayı kabul etmemeleri, kendilerini bordroya aldırmaları lehlerine olacaktır.

Not: Soru ve görüşleriniz için iletisim@ozkantastan.com adresine mail atabilirsiniz.