Sezer 5 yasayı onayladı
Abone olCumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer, 5 yasayı onayladı.
Cumhurbaşkanlığı Basın Merkezinden yapılan açıklamaya göre, 5530
sayılı ''Askeri Mahkemeler Kuruluşu ve Yargılama Usulü Kanununda
Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun'', 5533 sayılı ''Avukatlık
Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun'', 5534 sayılı
''Genel Kadro ve Usulü Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamede
Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun'', 5537 sayılı ''Karayolları
Trafik Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun'' ve 5540 sayılı
''Dahiliye Memurları Kanunu, İl İdaresi Kanunu, İçişleri Bakanlığı
Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun ve Devlet Memurları Kanununda
Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun''u onayladı. Yasalar, yayımlanmak
üzere Başbakanlığa gönderildi. 5530 sayılı ''Askeri Mahkemeler
Kuruluşu ve Yargılama Usulü Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair
Kanun'' ile AB müktesebatının üstlenilmesine ilişkin Ulusal
Programda öngörülen hedefler doğrultusunda Anayasada yapılan
değişikliklerle Türk Ceza Kanunu, Ceza Muhakemesi Kanunu, Ceza ve
Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanunu hükümleri askeri
yargıya yansıtıldı. Sivillerin askeri mahkemelerde yargılanmasına
sınırlama getirilirken, sivillerin askeri yargıya tabi olduğu
haller; barış ve savaş zamanına göre 2 kategoride ele alınacak.
Siviller, askerlerle birlikte işledikleri askeri suçlara ilişkin
yargılamalar hariç olmak üzere, barış zamanında askeri mahkemelerde
yargılanmayacak. Yasada, askeri mahkemelerin savaş zamanındaki
yetkilerini düzenleyen hükümlerde ise değişikliğe gidilmedi.
-YARGILAMANIN YENİLENMESİ-
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin (AİHM) verdiği kararlar
doğrultusunda, yargılamanın yenilenmesi için askeri mahkemelere
başvurulabilecek. Uluslararası anlaşmalar gereğince yabancı
askerlerin askeri mahkemede yargılanmalarını gerektiren suçlarla
ilgili soruşturma ve kovuşturma yapılması, Milli Savunma Bakanı'nın
iznine bağlı olacak. Bazı suçlar, askeri mahkemelerin yargı
yetkisine tabi olmayan sivil kişiler tarafından barış zamanında
işlenirse; bu kişilerin yargılanması adli yargı mahkemeleri
tarafından Askeri Ceza Kanunu hükümleri uygulanarak yapılacak. Er
ve erbaşlar ile yedek subayların askere girmeden veya silah altına
çağrılmadan önce işledikleri, üst sınırı 1 yıla kadar hapis
cezasını gerektiren suçlara ait davalarda soruşturma ve kovuşturma
işlemleri, askerliklerini bitirmelerine kadar geri bırakılacak.
Geri bırakma süresi içinde zamanaşımı işlemeyecek. Saklı, yoklama
kaçağı, bakaya ve birliğe geç katılan yükümlülerin, barış zamanında
askeri mahkemelerde yargılanmalarına son verilecek. Tutuklu ve
ivedi işlerle savaş hallerinde tanıklar, zorla getirilebilecek.
Askeri suçlarda, cezanın üst sınırı, 1 yıldan az olsa dahi
tutuklama kararı verilebilecek. Şüpheli veya sanık tutuklandığında,
yakınları da derhal haberdar edilecek. Soruşturma evresinde
şüphelinin tutukevinde bulunduğu süre içinde ve en geç 30'ar günlük
süreler itibariyle tutukluluk halinin devamının gerekip
gerekmeyeceğine, askeri savcının veya şüphelinin istemi üzerine
askeri mahkemece karar verilecek. Karara karşı, kıt'a komutanı veya
askeri kurum amiri, askeri savcı ve şüpheli, 3 gün içinde bu
mahkemeye en yakın askeri mahkemede itiraz edebilecek. İtirazı
inceleyen askeri mahkemenin kararı kesin olacak.
-YAKALAMA VE GÖZALTINA ALMA-
Yakalama ve gözaltına alma hükümleri de CMK'ya paralel olarak
değiştirilen yasaya göre, yakalanan kişi ve olay hakkında askeri
savcı veya cumhuriyet savcısına hemen bilgi verilecek. Kişinin
yakalandığı bir yakınına veya belirlediği bir kişiye gecikmeksizin
haber verilecek. Yakalanan kişi, askeri savcı veya cumhuriyet
savcısı tarafından bırakılmazsa, soruşturmanın tamamlanması için
gözaltına alınmasına karar verilecek. Gözaltı süresi, yakalama
yerine en yakın askeri mahkeme veya sulh hakimine gönderilmesi için
zorunlu süre hariç yakalama anından itibaren 24 saati geçemeyecek.
Toplu olarak işlenen suçlarda, askeri savcı veya cumhuriyet
savcısı, gözaltı süresinin, her defasında 1 günü geçmemek üzere 3
gün süreyle uzatılmasına yazılı olarak emir verebilecek. Yakalama
işlemine, gözaltına alma ve gözaltı süresinin uzatılmasına ilişkin
askeri savcı veya cumhuriyet savcısının yazılı emrine karşı, askeri
mahkemeye veya sulh ceza hakimine başvurulabilecek. Savaş halinde
müdafilerin sayısı sınırlanabilecek.
-ASKERİ SAVCININ YETKİLERİ GENİŞLETİLİYOR-
Askeri savcının yetkileri genişletiliyor. Buna göre, askeri savcı,
gerek doğrudan doğruya ve gerekse askeri, adli veya diğer kolluk
görevlileri aracılığıyla her türlü araştırmayı yapabilecek; bütün
kamu görevlilerinden ve özel kuruluşlardan soruşturmaya ilişkin her
türlü bilgiyi isteyebilecek. Askeri, adli ve diğer kolluk
görevlileri, askeri savcının soruşturmaya ilişkin bütün emirlerini,
gecikmeksizin yerine getirmekle yükümlü olacak.
-TEMYİZ HÜKÜMLERİ-
Askeri savcının verdiği kovuşturmaya yer olmadığına dair karara,
tebliğden itibaren 15 gün içinde itiraz edilebilecek. Askeri
mahkemelerin kararları temyiz edilebilecek. 15 yıl ve daha fazla
hapis cezasına ilişkin hükümler kendiliğinden temyize tabi olacak.
Ancak üst sınırı 500 günü geçmeyen adli para cezasını gerektiren
suçlardan beraat hükümlerine, kanunlarda kesin olduğu yazılı
bulunan hükümlere karşı temyiz yoluna başvurulamayacak. Sanık
lehine bozulan kararın, temyiz isteminde bulunmayan diğer sanıklara
da uygulanması olanağı varsa, bu sanıklar da temyiz isteminde
bulunmuşçasına hükmün bozulmasından yararlanacak. Yeniden verilen
hüküm, önceki cezadan daha ağır olamayacak.
-YENİDEN YARGILAMA-
Ceza hükmünün, İnsan Haklarını ve Ana Hürriyetleri Korumaya Dair
Sözleşme veya eki protokollerin ihlali suretiyle verildiğinin, AİHM
tarafından tespit edilmiş olması, yargılamanın yenilenmesi nedeni
olacak. Yargılamanın yenilenmesi, AİHM'in kararının kesinleştiği
tarihten itibaren 1 yıl içinde istenebilecek. Askeri Yargıtay,
Milli Savunma Bakanı'nın, kesinleşen karar ve hükümlerde hukuka
aykırılık tespit ederek kanun yararına bozma isteme talebini
yerinde görürse karar veya hükmü bozabilecek. Düzenlemenin yürürlük
tarihinden önce askeri mahkemelerce karar verilmiş ancak henüz
kesinleşmemiş olan dava dosyalarından görevli yargı yeri değişenler
hakkında, askeri savcının yazılı görüşü alınmak suretiyle
mahkemesince duruşma yapılmaksızın görevsizlik kararı verilecek. Bu
karara karşı teşkilatında askeri mahkeme kurulan kıt'a komutanı
veya askeri kurum amiri, askeri savcı, sanık ve varsa müdafi, bir
hafta içinde itiraz edebilecek. İtirazlar, en yakın askeri
mahkemede incelenecek. Bu dosyalardan temyiz ve itiraz edilmek
suretiyle askeri Yargıtay Başsavcılığında ve Askeri Yargıtayda
inceleme aşamasında olan dosyalar mahkemesine iade edilecek.
Anayasa ve temel yasalarda yapılan, ''savaş ve çok yakın savaş
tehdidi hallerinde bile ölüm cezasının verilmemesine'' dair
değişiklik, askeri yargılamaya da yansıtıldı ve kanundaki ''ölüm
cezası'' ibareleri çıkarıldı. Yasa, yayımı tarihinden itibaren 3 ay
sonra yürürlüğe girecek. 5537 sayılı ''Karayolları Trafik Kanununda
Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun''a göre, A1, A2, B, C, D ve E
sınıfı sürücü belgesi alacak olanlarda aranan en az ortaokul veya 8
yıllık temel eğitimi bitirmiş olma şartı, düzenlemenin yürürlüğe
girdiği tarihten itibaren 5 yıl süreyle aranmayacak ve ilkokul
mezunu olmaları yeterli sayılacak. Sağlık şartları bakımından
kimlere, hangi sürücü belgesi verileceği, yönetmelikle
düzenlenecek. Sürücü belgesi alacak kişilerin, ilgili yönetmelikte
belirtilen hekimden, ''sürücü olur'' raporu almaları zorunlu
olacak. Bu yönetmelik, İçişleri ve Sağlık bakanlıklarınca ortak
hazırlanacak.
-MÜLKİ İDARE AMİRLERİ-
5540 sayılı ''Dahiliye Memurları Kanunu, İl İdaresi Kanunu,
İçişleri Bakanlığı Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun ve Devlet
Memurları Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun'' ise mülki
idare hizmetleri sınıfında bulunan kaymakamlar ile bu sıfatı
kazanmış olup İçişleri Bakanlığı merkez ve iller teşkilatında
çalışanların birinci sınıf mülki idare amirliğine yükseltilme
şartlarını düzenliyor. Buna göre; aranacak koşullar şöyle: ''Mülki
idare amirliği hizmetleri sınıfında, kaymakam adaylığı dahil olmak
üzere fiilen 15 yılını doldurmuş ve kazanılmış hak aylıkları
birinci derecede olmak, Sicil notları, mülki idare amiri
değerlendirme raporları, mülkiye müfettişlerince düzenlenen özel
gizli rapor ve değerlendirme belgeleri, takdirname, ödül, tecziye
ve yabancı dil bilgisi ölçütleri dikkate alınarak yapılacak
değerlendirmeye göre meslekte başarılı bulunmak, Anayasa ile
tanımlanmış olan cumhuriyetin temel niteliklerine aykırı davranışta
bulunmaktan dolayı affa uğramış olsa bile hüküm giymemiş veya bu
nitelikteki suçlardan dolayı birinci sınıf mülki idare amirliğine
ayrılmaya engel bir disiplin cezası almamış olmak, Mesleğin vakar
ve onuruyla bağdaşmayan veya kişisel haysiyet ve itibarını
zedeleyen bir suçtan hüküm giymemiş olmak, Aylıktan kesme veya
kademe ilerlemesinin durdurulması cezası almamış olmak.''
-DEĞERLENDİRME YÖNTEMİ-
Birinci sınıf mülki idare amirlerinin tespiti amacıyla inceleme ve
değerlendirmeler, İçişleri Bakanlığı encümenince her yıl kasım
ayında yapılacak. Bu değerlendirmeler sonucunda başarılı olabilmek
için 100 tam puan üzerinden en az 75 puan almak gerekecek. Birinci
sınıf mülki idare amirliği statüsüne yükselmeye layık görülenlerin
isimleri liste halinde Resmi Gazete'de yayımlanacak. İsimleri bu
listede yer almayan ilgililer, kararın yayımı tarihinden itibaren
30 gün içerisinde yazılı olarak başvurmak suretiyle durumlarının
İçişleri Bakanlığı encümeni tarafından bir defa daha görüşülmesini
isteyebilecek. Encümen, itiraz süresinin bitiminden itibaren 65 gün
içerisinde karar verecek. Birinci sınıf mülki idare amirliği
statüsüne yükseltilmeyenler, karar tarihinden itibaren 2 yılda bir
tekrar birinci sınıf incelemesine tabi tutulacak. İçişleri
Bakanlığında çeşitli görevlere, birinci sınıfa yükselmiş ve
yükseldikten sonra bu sınıfa yükselme niteliğini kaybetmemişler
arasından atama yapılacak.
Yasanın yayımı tarihinde valilik, müsteşar yardımcılığı, genel
müdürlük, kurul başkanlığı ve birinci hukuk müşavirliği
görevlerinde bulunanlar ile mülki idare hizmeti sınıfında 15 yıl
hizmet etmiş ve kazanılmış hak aylığı 1. derecenin 4. kademesinde
olanlar, birinci sınıf mülki idare amirliğine yükselmiş sayılacak.
Yasanın yayımı tarihinde mülki idare amirliği hizmetleri sınıfında
15 yılını doldurmuş ve kazanılmış hak aylıkları birinci derecede
olanların, birinci sınıfa yükseltilmelerine ilişkin işlemler bir
yıl içinde tamamlanacak. Mülki idare amirliği hizmetleri sınıfından
vali olarak atanacaklarda, birinci sınıfa yükselmiş ve birinci
sınıfa yükseldikten sonra birinci sınıfa yükselme niteliğini
kaybetmemiş olma koşulu aranacak. Mülki idare amirlerinin özel
hizmet ve makam tazminatları da arttırılacak. Yeni ihdas edilen
birinci sınıf mülki idare amirlerinin ek göstergesi 5800
olacak.
-EK ÖDEME-
İçişleri Bakanlığı merkez ve taşra teşkilatında, mülki idare
amirliği hizmetleri sınıfında bulunan personele, en yüksek devlet
memuru aylığının ek gösterge dahil yüzde 200'ünü geçmemek üzere ek
ödeme yapılabilecek. Ek ödemenin oranı, personelin görev mahali,
çalışma şartları, unvanı, aylık derecesi gibi kriterler dikkate
alınarak, Maliye Bakanlığının uygun görüşü üzerine İçişleri Bakanı
tarafından belirlenecek.
-BARO BAŞKANLARI 2 DÖNEMDEN FAZLA SEÇİLEBİLECEK-
5533 sayılı ''Avukatlık Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında
Kanun''a göre ise baro başkanları, 2 dönemden fazla görev
yapabilecek. Kanunda görev süresi 2 dönemle sınırlandırılmıştı.
-SAVUNMA SANAYİİ MÜSTEŞARLIĞINA 111 KADRO-
5534 sayılı ''Genel Kadro ve Usulü Hakkında Kanun Hükmünde
Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun''a göre ise Savunma
Sanayii Müsteşarlığına, aralarında 6 daire başkanı ve 6 şube
müdürünün de bulunduğu toplam 111 yeni kadro ihdas edilecek.