Ses kaydı montaj mı gerçek mi nasıl anlaşılır?

Abone ol

Erdoğan ile oğluna ait olduğu iddia edilen ses kasetleri montaj tartışması başlattı. Peki bir ses kaydının montaj mı gerçek mi olduğu nasıl anlaşılır?

İNTERNET HABER - Türkiye Erdoğan'a ait olduğu iddia edilen olay ses kaydının gerçekliğini sorguluyor. Genel kanaat kasetlerin montaj olduğu yönünde. Peki kasetin gerçek mi montaj mı olduğu nasıl anlaşılır? Bu mümkün mü?

Uzmanlara göre laboratuvar ortamında yapılacak inceleme ile sonuç kesin olarak ortaya çıkıyor. Bunu da TÜBİTAK yapabiliyor.

Başbakan Erdoğan Meclis grup toplantısında bu kaydın montaj olduğunu savunması üzerine Al Jazeera Türk’ten Murat Utku, böyle bir ses kaydının nasıl montaj yapılabileceğini, ses laboratuvarlarında bir sesin üretilip üretilemeyeceğini araştırdı.

KRİPTOLU TELEFON NASIL DİNLENİR?

Başbakan Erdoğan kasetle ilgili yaptığı açıklamada 'kriptolu telefonların' dahi dinlendiğini söyledi.

Peki kriptolu telefonu dinlemek mümkün mü? Erdoğan da TÜBİTAK'ın telefonunu kullanıyor, dinlenebilmiş olması mümkün mü? (TIKLA OKU)

Bilgi Üniversitesi Müzik Bölümü Başkanı Tolga Tüzün, kurgunun anlaşılabilmesi için ne yapılması gerektiğini şöyle anlattı:

MONTAJ OLDUĞU NASIL ANLAŞILIR?

-“Kriminal laboratuvarlarda çok net yapılan bir audio analiz vardır. Sesin ne olduğu audio analiz sonucunda bulunur. Yapılacak şeyler bellidir. Çıplak kulakla değilse de analizde bir yazılım ile muhakkak anlaşılır.”

DİP SESLER ELE VERİYOR

Tüzün, bu konuda özellikle “dip sesler”in, yani sesi kaydedilen kişinin çevresindeki seslerin önem taşıdığını söyledi. Konuşan kişinin çevresindeki bu doğal sesler eğer böyle kurgu yapıldıysa bunun ortaya çıkarılabilmesi için en önemli faktör. Kurgu olup olmadığını anlamak için bu dip seslerin dışında, sesler arasındaki geçiş noktalarına, konuşma sırasındaki etkinliklere de bakılması gerekiyor.


TÜRKİYE'DE SES İNCELEMESİNİ NERESİ YAPIYOR?

Türkiye’de resmi olarak ses incelemesini Emniyet Müdürlüğü’ne bağlı Kriminal Laboratuarların yanı sıra bazı adli bilirkişiler ve üniversiteler de yapabiliyor. Aynı şekilde TÜBİTAK'da ses analizi yapma yetisine sahip. 

TÜBİTAK MONTAJ MI DEĞİL Mİ BELİRLEYEBİLİR

Bunun yapılabilmesi için herhangi bir bilgisayar kullanılabilir. Fakat Tüzün’e göre böyle bir kurgunun anlaşılmayacak bir şekilde yapılması zor.

Tüzün, “Başbakan’ın olduğu söylenen kayıtları TÜBİTAK’a gönderirseniz, böyle bir analiz yapma imkânı vardır. Veya dışarda bu işi yapan laboratuvarlar var. Bir takım devletlerin kriminal ve adli tıp labarotuvarları bu analizleri yapmakta gayet yetkindir. Oralara gidersiniz, raporu alırsınız, ortaya çıkar. Bu ‘Montaj mı, değil mi?’ tartışması yapmayı gerektirmeyecek kadar teknik bir iştir.” dedi.

ÇIPLAK KULAKLA MONTAJ MI GERÇEK Mİ ANLAMAK MÜMKÜN MÜ?

Çıplak kulakla bir kaydın kurgu olduğunu anlamak mümkün değil. Bunun için teknik imkanların devreye sokulması gerekiyor. Kulağın sesleri algılama eşiği var. Bunun dışında kalan frekansla ancak teknik analiz ile ortaya çıkarılabiliyor.

Bunun için konuşmanın akışı, yani seyri de önem taşıyor. Tüzün, ayrıca kayıtlarda montaj yapanların, sesi montajlayacağı kişilerin seslerindeki “Fonetik unsurları” da analiz etmesi gerektiğini söyledi:

“Frekans içeriğine de bakmak lazım. Spektral analize soktuğumuz zaman frekans içerikleri de farklı olur. Bir sesin değişik yerden alınıp alınmadığı spektral analiz sonucu belli olabilir.”

EVDE BİLE KOLAYLIKLA SES MONTAJI YAPILABİLİR

Bilişim hukukçusu Gökhan Ahi, “Ses montajı, evlerde kullanılan herhangi bir bilgisayarda kurulacak amatör yazılımlarla dahi kolaylıkla yapılabiliyor. Ancak, bir ses montajı da ne kadar büyük bir uzmanlıkla ve yüksek teknolojiyle yapılırsa yapılsın, montaj olup olmadığı ses uzmanlarıyla ve özel adli bilişim yazılımlarıyla da anlaşılabilir” dedi.

Ahi, daha önce gördüğü bir çok bilirkişi raporunda olduğu gibi, analizler seslerin grafik verilere dönüştürülerek doğal akışı, arka plan gürültüleri, aralık düzeni, perde akışı gibi teknik incelemelerin yanı sıra, inceleme konu sesin sahibinin konuşma aksanı, vurgusu, stres düzeyi, konuşma hataları gibi bir çok parametreye göre inceleme yapıldığını belirtti. Ahi, “Her ne kadar bir çok parametre incelenmiş de olsa, hiç bir olguya yüzde yüz kesin gözüyle bakılmamaktadır. Fakat sonuçların doğruluk payı genelde yüzde 99’un üzerindedir” dedi.

FON SESİNİ DÜZGÜN YAPARSANIZ ANLAŞILMAZ

İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Müzik İleri Araştırmalar Merkezi (MİAM) öğretim üyesi Cem Çınlar da bir ses kaydının sahte olup olmadığının dış sesler ile anlaşılabileceğini söyledi:

“Temelde bir şeyin kolaj olup olmadığını backround denilen bu arka plandaki seslerden anlarsınız ve bu arka fonla ilgili çalışmaları düzgün yaptığınız süre içerisinde bu mümkün olabilir.”

İnternette yayınlanan kayıtlarda bazı noktalarda sesin belli noktalarda zayıflaması, gidip gelmesi, kaydın nasıl alındığıyla alakalı.

NASIL ANLAŞILIR?

Çınlar, “Sesin montaj olduğunu da bir insanın konuşmasındaki nefes, vurgular, tonlama, buradaki farklılıklar da en temel şeylerden biri. Onları düzeltemezsiniz, ses seviyelerini ayarlayarak belki bir şeyler yapabilirsiniz ama bu da elinizdeki sesin ne olduğuna bağlı” diye konuştu.

Cem Çınlar özellikle miiting alanında yüksek sesle yapılan konuşmalar için montaj yapmanın daha kolay olduğunu, telefon görüşmelerinde ise bunun daha zorlayıcı olduğunu söyledi.

Günün Önemli Haberleri