Seçimde yine parmaklar boyanacak

Yüksek Seçim Kurulu'nun (YSK), 28 Mart'ta yapılacak Mahalli İdareler Genel Seçimleri'nde seçmenlerin nasıl oy kullanacağına ilişkin esasları belirledi. YSK'nın Resmi Gazete'nin bugünkü sayısında yayınlanan genelgesine göre, sandık kurulları, sandık alanı içinde seçimin düzenle yürütülmesi için gereken tedbirleri alacak, oy verme işlerini yönetecek ve denetleyecek. Sandık kurulları, sandığa atılan oy pusulalarını sayacak, sonuçlarını tutanağa geçirecek ve bunları ilçe seçim kuruluna teslim edecek. Oy verme işleri hakkında ileri sürülecek şikayet ve itirazları karara bağlayacak. Listesinde ''Özürlü seçmen vardır'' ibaresi bulunan sandıkları binaların uygun yerine koyacak. Sandık kurulları oy verme sayım ve döküm sonunda kullanılmayan ve geçersiz sayılan oy pusulalarını, oy zarflarını ayrı ayrı paketleyerek (sandık alanında seçim evrakı bırakmadan) seçim tutanağı ile birlikte ilçe seçim kuruluna teslim edecek. ASKERİ BİNALARA VE CAMİLERE SANDIK KONULMAYACAK Belediye seçimlerinde mavi, il seçimlerinde turuncu ve köy seçimlerinde sarı renkli oy zarfları kullanılacak. Seçmen oyunu belediye, il, köy ve mahalle seçimleri için ayrı ayrı belirlenmiş olan sandıklarda kullanacak. Sandıkların konulacağı yeri varsa bina sorumlusu ile görüşerek sandık kurulu kararlaştıracak. Sandıkların konulacağı yerlerin belirlenmesinde, seçmenin oyunu kolaylıkla, serbestçe ve gizli şekilde verebilmesi göz önünde bulundurulacak. Kışla, karargah, ordugah gibi askeri bina ve tesislere, karakollara ve parti binalarına, muhtarlık odalarına, camilere ve diğer ibadethanelere sandık konulamayacak. PARTİ ÜYELERİ ROZET TAKMAYACAK Kapalı oy verme yerleri, oyların gizliliğini ve seçmenlerin oylarını tam bir serbestlik içinde vermelerini sağlayacak, dışarıdan içerisinin gözetlenmesine imkan bırakmayacak durumda olacak. Kapalı oy verme yerlerinde, köy ve mahalle seçimleri için oy pusulası olarak kullanılacak beyaz kağıtlar, kalem, masa ve ıstampa bulundurulacak. Sandıkların, kapalı oy verme yerinin ve sandık kurulunun yerleştiği yer merkez olmak üzere yüz metre yarı çaplı alan sandık alanı olacak. Sandık alanına, sandık kurulu başkan ve üyeleriyle oy vermek üzere gelen seçmenler, siyasi partilerin adayları ve gözlemcileri, bağımsız adaylar ve gözlemcileri dışında hiç kimse giremeyecek. Sandık başında görevli bulunan partili kurul üyeleri, adaylar ve gözlemciler (müşahitler); rozet, amblem veya partisini belirtir herhangi bir işaret taşımayacak. SANDIK KURULU ANT İÇECEK Sandık kurulu başkan ve üyeleri, oy verme günü göreve başlamadan önce ilk iş olarak sandık başında bulunanlar önünde birer birer şu andı içecekler: ''Hiçbir tesir altında kalmaksızın, hiç kimseden korkmadan, seçim sonuçlarının tam ve doğru olarak belirlenmesi için, görevimi kanuna göre, dosdoğru yapacağıma namusum, vicdanım ve bütün mukaddesatım üzerine ant içerim.'' SİLAHLA OY KULLANILMAYACAK Sandık alanında düzeni sandık kurulu başkanı sağlayacak. Başkan düzeni bozmaya yeltenenleri uyaracak, uyarıyı dinlemeyenleri sandık alanı dışına çıkarabilecek. Sandık alanında alınacak tedbirler seçmenlerin sandık başı işlemlerini izlemelerini engelleyecek nitelikte olamayacak. Sandık kurulu başkanının çağırdığı zabıta kuvvetleri dışında zabıta amir ve memurları ile resmi üniforma giymiş kimseler ve silah taşıyanlar sandık alanına giremeyecekler. Seçmen olarak o sandıkta oy kullanması gereken subay, astsubay, zabıta amir ve memurları ancak sivil elbise ile sandık alanına girip oylarını verebilecek. Onaylı sandık seçmen listesinde veya taksirli suçlardan hükümlü ve tutuklu sandık seçmen listesinde yazılı her seçmen oy verme yetkisine sahip olacak. Bir seçmen aynı seçim türü için birden fazla oy kullanamayacak. Onaylı sandık seçmen listesinde ve taksirli suçlardan hükümlü ve tutuklu sandık seçmen listesinde yazılı olmayanların oy vermelerine izin verilmeyecek. OY VERME SÜRESİ Adıyaman, Ağrı, Artvin, Bingöl, Bitlis, Diyarbakır, Elazığ, Erzincan, Erzurum, Gaziantep, Giresun, Gümüşhane, Hakkari, Kars, Malatya, Kahramanmaraş, Mardin, Muş, Ordu, Rize, Siirt, Sivas, Trabzon, Tunceli, Şanlıurfa, Van, Bayburt, Batman, Şırnak, Ardahan, Iğdır ve Kilis illerinde oy verme saat 07.00'de başlayacak ve saat 16.00'da sona erecek. Diğer illerde saat 08.00'de başlayacak oy verme işlemi, 17.00'de bitecek. Oy verme günü, oy vermenin bitiş saati geldiği halde sandık başında oylarını vermek üzere bekleyen seçmenler varsa, sandık kurulu başkanı bunları saydıktan ve kimliklerini toplayıp tespit ettikten sonra sıra ile oylarını kullanmalarına izin verecek. YSK'nın belirlediği bitiş saatinde sonra gelen seçmen oy kullanamayacak. Ceza infaz kurumları ve tutukevlerinde oy verme işlemi saat 08.00'de başlayacak ve YSK'nın o yer için belirlediği bitiş saatinde sona erecek. ÖNCELİK VERİLECEK SEÇMENLER Oy verme günü sandık başına gelen seçmenler, sandık kurulu önüne kurul başkanı tarafından sıra ile birer birer alınacak. Gebeler, hastalar, özürlüler ve yaşlılar sıra ile bekletilmeden sıranın önüne alınacak. Görme özürlüler, felçliler, elleri eksik olanlar veya bu gibi bedeni aksaklıkları açıkça belli olanlar o seçim çevresi seçmeni olan ve o sırada sandık alanında bulunan akrabalarından birinin, akrabası yoksa diğer herhangi bir seçmenin yardımı ile oylarını kullanabilecekler. Bir seçmen birden fazla özürlüye yardım edemeyecek. Sandık başında seçmene vereceği oy hakkında hiç bir kimse müdahale, telkin ve tavsiyede bulunamayacak. Seçmenler oylarını kullandıktan sonra sandık başından ayrılacaklar. RESMİ KİMLİK BELGESİ ŞART Seçmen; nüfus cüzdanı, resmi daireler veya iktisadi devlet teşekküllerince verilen kimlik kartı, pasaport, evlenme cüzdanı, sürücü belgesi gibi kimliğini tereddütsüz ortaya koyan resimli, resmi nitelikteki belgelerden birini başkana göstererek oy kullanabilecek. Belediyeler ile köy veya mahalle muhtarlarınca düzenlenip onaylanan kimlik belgeleri seçmenin kimliğinin tespitinde geçerli olmayacak. Nüfusu 2 bini geçmeyen köylerde, kimlik belgesi istenmesine rağmen resmi bir belge veremeyen ve sandık seçmen listesinde adı yazılı olan seçmenin kimliği, sandık kurulunca tanınan iki seçmenin tanıklığı ile tespit edilecek. Bu şekilde oy veren seçmenin imzası yanına tanıklık yapanlar da imza atacak. Seçmen oyunu kullanmadan seçmen bilgi kağıdı ile kimlik belgesini başkana verecek. Seçmen bilgi kağıdını gösteremeyenler kimlik belgeleri ile oylarını kullanabilecekler. ÇIKMAZ BOYA KONTROLÜ Seçmenin oyunu kullanmadan önce çıkmaz boya taşıyıp taşımadığının tespit edilmesi amacıyla kurulca sol işaret parmağı titizlikle incelenecek. Parmağında boya olduğu görülürse seçmene oy kullandırılmayacak. Bu durumda seçmen mükerrer oy kullanmaya teşebbüs suçunu işlemiş olduğundan ilçe seçim kurulu başkanlığınca cumhuriyet başsavcılığına ihbar edilecek. Seçmen oyunu kullandıktan sonra sol el işaret parmağı çıkmayan boya ile boyanacak. Sol işaret parmağı yoksa, hangi parmağı belirtilerek yazılacak. Hiç parmağı olmayan seçmenin boynu bu boya ile işaretlenecek. Okuma-yazma bilmeyen seçmene, yardım istemesi durumunda, sandık kurulu başkanı parti işaretlerinin hangisinin hangi partiye ait olduğunu açıklayacak. NASIL OY KULLANILACAK? Seçmenler oylarını şu sıra ile kullanacak: - İl genel meclisi üyeliği seçimi, - Belediye başkanlığı (büyükşehir dahil) ve belediye meclisi üyeliği seçimi, - Köy ve mahalle muhtar ve ihtiyar heyeti-meclisi üyeliği seçimi. -OY PUSULALARI HANGİ ZARFA? Seçmenler, oy pusulalarını; - İl genel meclisi üyeliğine ilişkin turuncu renkli birleşik oy pusulasını turuncu renkli zarfa, - Belediye başkanlığına ilişkin mavi renkli birleşik oy pusulası ile belediye meclisi üyeliğine ilişkin sarı renkli birleşik pusulalarının ikisini birlikte mavi renkli zarfa, - Büyükşehir Belediye Başkanlığı'na ilişkin beyaz renkli birleşik oy pusulasını belediye başkanı ve belediye meclisi üyeleri seçimine ilişkin mavi renkli zarfa, - Köy seçimlerinde köy muhtarı ve ihtiyar meclisi üyelerine ilişkin oy pusulalarının ikisini birlikte sarı renkli zarfa, - Mahalle seçimlerinde mahalli muhtarı ve ihtiyar heyeti üyelerine ilişkin oy pusulalarının ikisini birlikte sarı renkli zarfa koyacak. OYLARIN SAYIMI VE İTİRAZLAR Sayım ve döküm açık olarak yapılacak. Oy verme yerinde bulunanlar sayım ve dökümü izleyebilecekler. Seçmen yeterliliğine sahip kişiler, siyasi parti temsilcileri, gözlemciler ve adaylar, en geç seçim sonuçlarını tespit eden tutanağın sandık kurulunca düzenlenmesine kadar sandık kurulu başkanlarının veya kurullarının yaptıkları işlemlere ilişkin şikayette bulunabilecekler. Bir şikayetin reddine ilişkin sandık kurulu kararları ile seçim sonuçlarını gösteren tutanakların sandık kurullarınca düzenlenmesi işlerine veya sandık kurullarının diğer kararlarına itiraz edilebilecek.