Rusya Ukrayna savaşı otomobili altüst etti Parça bulunamıyor İkinci el ne olacak?
Abone olRusya-Ukrayna savaşı otomotiv sektörünü de olumsuz etkiledi. Parça tedariğindeki sorunlar nedeniyle birçok şirket üretime ara vermek zorunda kalırken, otomotiv sektöründeki çip krizinin derinleşmesinin de araç maliyetlerini artıracağı öngörülüyor.
Otomotiv sektörü çip kriziyle uzun bir zamandır uğraşıyordu.
Rusya-Ukrayna arasındaki savaşla birlikte otomotiv sektörü küresel
çapta yeni bir krizin daha kapısını araladı. Akıllara, "Çipler için
Rusya'dan hammadde geliyor mu?" sorusu geldi. Çip üretiminde
yaşanan krizlerin hali hazırda sürdüğünü, önde gelen çip
üreticilerinin kapasite artırımı için temelini attığı yeni
fabrikalar ve tesislerle arzı dengeleme stratejisini yürürlüğe
koyduğunu söyleyen sektör temsilcisi Saim Aşçı, "Asya
pazarındaki çip üreticileri alternatiflerle neon ve C4F6 gibi çip
üretiminde hayati öneme sahip gazları tedarik edebiliyor.
Ukrayna’ya bu alanda bağımlılığı yok denecek kadar az fakat ABD
neon gazı ihtiyacının yaklaşık yüzde 80’ini Ukrayna’dan karşılıyor"
ifadelerini kullandı.
Rusya'nın çelik üretiminde önemli rol oynayan kilit oyunculardan biri olduğuna vurgu yapan Aşçı, "Bu üretim süreçlerinde ortaya çıkan gazları komşusu Ukrayna’ya ihraç ediyor. Ukrayna’daki şirketler liman kentlerindeki özel tesislerde ayrıştırıp saflaştırarak neon ve benzer gazları elde ediyor. 2014'te Kırım'ın ilhakı zamanlarında da benzer bir kriz yaşanmış ve çip sektörü sorunlar yaşamıştı. Rusya’nın buradaki tesislere, altyapıya vereceği bir zarar veya üretimi durduracak potansiyel bir hamlede bulunması çip krizini derinleştirebilir" dedi.
Saim Aşçı, böyle bir durumda da dünyanın önde gelen çip üreticilerinin krizle karşılaşacağını, yeterli arzın yapılamayacağını, gecikmeler ve eksik teslimatların da olacağına dikkat çekti. Beklenen normalleşme süresinin uzayacağını da ekledi. Sektör temsilcisi Ziya Alp Gülan ise Rusya-Ukrayna savaşının çip krizinden daha çok nikel ve paladyum sıkıntısı yarattığını ifade etti. Nikelin elektrikli motorlarda, paladyumun içten yanmalı motorlarda kullanıldığını söyleyen Gülan, maliyetlerinin arttığına dikkat çekti. Bir otomobilde bin ila 2 bin arası çip bulunduğunun altını çizen Ziya Alp Gülan, "Bütün elektronik parçaları ve elektronik güvenlik paketlerini kapsıyor. Savaşın, savaş silahları için de çip gereksinimi yaratmasından kaynaklı talep fazlasını henüz kestiremiyoruz. Yurt dışında ve ülkemizde bazı araçlar güvenlik sistemlerinin dışındaki aksesuara yönelik bazı özelliklerinden -start/stop gibi- vazgeçmeye başladı" diye konuştu.
Savaş tahminleri altüst
etti
ABD'de çip krizi ve enflasyon nedeniyle ikinci el araçlarda yüzde
50, yeni araçlarda ise yüzde 12 artış gözlemlendiğinin altını çizen
Saim Aşçı, otomobil arzındaki düşüşün yeterli talebi
karşılamamasından dolayı araç fiyatlarının arttığını belirtti.
"Bantlarda çip bekleyen araçlar nedeniyle üretim sekteye uğramış
durumda" diyen Aşçı, "Üst segment araçlarda fonksiyonel ve
teknolojik işlevler azaltılıyor. Üretim adetleri büyük oranda talep
edilenin altında kalıyor. Önde gelen çip üreticilerinin CEO’ları
çip krizinin 2022’nin sonu ve 2023’ün ilk çeyreği gibi
normalleşeceğini öngörüyordu fakat savaş bu tahminleri altüst etti"
ifadelerini kullandı.
Ziya Alp Gülan da çip krizinin savaş olmasaydı 2022 ve 2023'ün
ilk çeyreğinde biteceği konusunda Saim Açşı ile hemfikir.
Pandeminin başında otomobil üreticilerinin çip siparişlerini iptal
etmesi ve elektronik sistemlerde artan çip talebinin tedarik
zincirinin bozulmasına sebep olduğunu söyleyen Gülan, Tayvan'daki
kuraklığın ve Teksas'taki elektrik kesintilerinin de çip krizinin
derinleşmesine sebep olduğunu söyledi. 2023'e kadar krizin devam
edeceğini söyleyen Aşçı, "Yeni çip fabrikalarının inşaat aşamasında
oldukça pahalı ve büyük teşvikler gerektiren bir yatırım olması,
üretim yerlerinin bir hastane odasından daha hassas olan yerler
olması durumu zorlaştırıyor" yorumunu yaptı.
Hayati öneme sahip
Tedariği ve yatırımı zor olan çipler neden bu kadar önemli?
Saim Aşçı bu soruya, "Çipler ve yarı iletkenler kritik hesapları
yapan, aracın beyni konumunda sayılabilecek önemli bileşenler.
Yapay zekâ ile yapılan hesaplama ve işlemlerde birçok kritik rol
üstlenirler. Araçlarda trend olan elektrikleme ve dijital
teknolojilerin entegre olması nedeniyle çipler git gide önemli
katma değer sağlayan, hayati öneme sahip araç içi parçalardan biri
haline geldi" diyerek cevapladı.
Alternatifi bulunmuyor
Çipin başlı başına önemli bir teknoloji ürünü olduğunu, boyutları
ve işlem güçlerinin değiştiğini ancak alternatifi bulunmayan bir
parça olduğunun altını çizen Aşçı, "AMD, INTEL, ARM gibi önde gelen
markalar mevcut fakat hepsi krizden etkilendiğinden birbirlerine
alternatif olamıyor" dedi. Pandemi başından beri tüketici
elektroniğindeki yoğun talebin ve tüketici eğilimlerindeki hızlı
değişimlerin krizi tetiklediğini söyleyen Aşçı, "Çin’deki üretim
kısıtlamaları, hammadde krizleri gibi alt nedenler de krizin
boyutunu artırdı. Teknolojinin artmasıyla beraber fonksiyonelleşen
ev aletleri, araçlar, akıllı telefonlar ve birçok elektrikli cihaz
çiplere ihtiyaç duyuluyor. Bu nedenle talep sürekli yükseliş
göstermekteyken arz, küresel krizler nedeniyle bunu dengelemekte
sorunlar yaşanıyor" diye konuştu.
İkinci el piyasasını nasıl etkileyecek?
Peki son dönemlerde durgunluk gösteren ikinci el piyasasına çip
krizi nasıl etki edecek? Saim Aşçı, "Çip krizi yeni araç
bulunabilirliğini etkilediğinden eldeki araçların değeri
katlanmıyor. İkinci el araç piyasasında neredeyse sıfır seviyesinde
fiyatlarla karşılaşmak mümkün. Bu nedenle direkt olarak etki
ettiğini söyleyebiliriz" açıklamasında bulundu. Çip krizinin regüle
edilip pazar hareketlenirse ikinci el fiyatlarında düşüşün
gerçekleşebileceğini söyleyen Aşçı, yakın zamanda böyle bir düşüşün
gerçekleşmesini öngörmenin zor olduğu kanaatinde. Ziya Alp
Gülan da sıfır km araç tedariğinde yaşanan sıkıntıların ikinci el
araca talebin artmasına sebep olduğunu söyledi.
Özellikle hammadde artışı nedeniyle sıfır km araçlardaki fiyat artışıyla birlikte ikinci el fiyatlarının da yükselmesine sebebiyet verdiğini ekledi. İkinci el satışların incelendiği zaman 2021 senesindeki satışların 2020 senesindeki satışlara göre 500 bin adet daha aşağıda olduğunu söyleyen Gülan, "Geçen sene itibariyle özellikle BDDK'nın kredilerdeki çeşitli katı uygulamaları, ikinci el satışlarını da etkilemişti. Ocak ve şubat aylarındaki sıfır otomobil satışlarına baktığımız zaman geçen ayı 50 bin yakınında bir araç adediyle kapatmıştık. Ocak ayındaki rakamımız da 38 bin civarındaydı. 10 yıllık ortalamalara yakın seyrediyor ancak 2016-2017 senesinde bir milyonluk pazar olduğunu düşünürsek, 2018'de önce 610 bin, 2019'da 480 bin, 2020'de de 772 ve 2021'de de 730 binle son dört sene içerisinde ötelenmiş bastırılmış bir talep olduğunu göz önüne almamız gerekiyor" diye konuştu.