Q harfi direkten dönmüş
Abone olBugün Türkiye'de tartışma konusun olan ve krizin adı olan w, x, q üçlüsünden q harfi, Atatürk zamanında neredeyse alfabemize giriyormuş.
Yazar Falih Rıfkı Atay'ın anılarına yer verdiği Çankaya adlı
kitabında anlattığına göre Atatürk, Kemal'in ilk harfini 'Q' yerine
'q' şeklinde yazınca hoşuna gitmediği için bu harften vazgeçmiş
Milli mücadele ve Cumhuriyet'in ilk döneminin gazeteci - yazarı
Falih Rıfkı Atay'ın,'w' ve 'x'ten sonra Türkiye'nin tartıştığı
üçüncü harf olan 'q'nun alfabede yer almaması için Atatürk'ü ikna
ettiği ortaya çıktı. Atatürk, Kemal'in ilk harfini 'Q' yerine 'q'
şeklinde yazınca hoşuna gitmediği için bu harfin alfabede yer
almasından vazgeçmiş. Atay, ağırlıklı olarak anılarına yer verdiği
ünlü Çankaya kitabında, 'q' harfinin alfabeye son anda konmayışının
hikâyesini şöyle anlattı: "Nihayet Atatürk 1928 yılı haziranında
Ankara'da bir komisyon kurulmasını Maarif Vekili rahmetli
Necati'den istedi. . Dolmabahçe Sarayı'nda ziyaretine gittiğim
Atatürk, 'Hemen Ankara'ya git, komisyona katıl ve bu işi çabuk
bitiriniz' dedi. Komisyon alfabesini İstanbul'da Atatürk'e ben
getirdim. Uzun uzun tetkik etti. Konuştuklarından bir takımı 'q'
harfinde ısrar ediyorlardı. Hatta bir aralık Atatürk bu tavizde
bulunmaya da karar verdi. Ertesi gün vazgeçirdik. Bu arada bir q
harfi tehlikesi atlattık. Biz Türkçe kelimelerde 'k'nın ince
seslilerle daima 'ke', kalın seslilerle 'ka' okunduğunu düşünerek,
'q'yu alfabeye almamıştık. Ben yeni yazı tasarısını getirdiğim
günün akşamı Kazım Paşa (Özalp) sofrada: Ben adımı nasıl yazacağım.
Q harfi lazım, diye tutturdu. Atatürk de: Bir harften ne çıkar?
Kabul edelim, dedi. Böylece Arap kelimesini Türkçeleştirmekten
alıkoymuş olacaktık. Sofrada ses çıkarmadım. Ertesi günü yanına
gittiğimde meseleyi yeniden Ata'ya açtım. Atatürk el yazısı
majüsküllerini (büyük harf) bilmezdi. Küçük harfleri büyütmekle
yetinirdi. Kâğıdı aldı Kemal'ın baş harfini 'q'nun büyütülmüşü ile,
sonra da k'nın büyütülmüşüyle yazdı. Birincisi hiç hoşuna gitmedi.
Bu yüzden 'q' harfinden kurtulduk. Bereket Atatürk, 'q'nun
majüskülünü (Q) bilmiyordu. Çünkü Q, k'nın büyütülmüşünden (K) daha
gösterişli idi." Kaynak: Milliyet