Kruşçev Staline kafayı takmış

Eski SSCB liderlerinden Nikita Sergeyeviç Kruşçev'in Komünist Parti'nin 2. kurultayında Stalin dönemini ''facia'' olarak nitelendirmesi, dönemin SSCB'sini  ''Stalinciler'' ve ''Kruşçevciler'' şeklinde ikiye böldüğü belirtildi.

Kruşçev'in, Rusya Komünist Partisi'nin 20'nci kurultayında sunduğu Stalin'i kınayan raporu ve kurultayda yaptığı konuşma, 50 yıl sonra kamuoyuna açıklanınca, 1956 yılındaki tartışmalar ülkede yeniden alevlendi.

Rusya Federal Arşivi'nde ''50 yıl gizlidir'' mührü bulunan bu rapor, Rusya Devlet Tarih Müzesi'nde açılan bir sergide yer alırken, Rus basını da tartışmalara geniş yer verdi.

Nezavisimaya gazetesinde çıkan ''Stalin ve Stalinizm, Geçmeyen Geçmiş'' başlıklı haberde, 20. kurultay hakkında geniş bilgi verildi. Komünist Partisi'nin 20. kurultayına hazırlık yapanlar arasında bulunan Rus siyasetçi ve yayımcı Feodor Mihalioviç Burlatskiy, kurultayın kapalı kapılar ardındaki toplantısından önce tüm yöneticilerin yardımcılarına, daktilograflara ve stenograflara salonu terk etmeleri talimatı verildiğini söyledi.

Burlatskiy, ''kurultay öncesinde olağanüstü bir şeyler olacağını herkesin bildiğini, ancak kendilerine ne olduğu konusunda açıklama yapılmadığını'' belirterek şunları kaydetti:

''Ben o zaman çalıştığım 'Komünist' gazetesinin binasına gelerek genel yayın yönetmenimiz Sergey Mezintsev'i bekledim. Sergey Mezintsev, kurultayın kapalı toplantısına katılanlar arasındaydı. Mezintsev geldiğinde kendisinin bembeyaz olduğunu gördüm ve ne olduğunu sordum. Mezintsev susuyordu. Sanki dişleriyle dudaklarını tutuyordu. Kendisine su verdim ve bir süre sonra bana orada (kurultayda) olanların konuşulmaması gerektiğini bildirdi. Birkaç gün sonra raporun tam metnine ulaştık. Birkaç hafta sonra ise raporun tam metninin gizlice ABD'ye gönderildiğini, oradan da tüm dünyaya yayıldığını gördük.''

''Kurultaydan sonra Komünist Partisi ve tüm Sovyetler Birliği'nin, Stalinciler ve Kruşçevciler olmak üzere kelimenin tam anlamıyla ikiye bölündüğünü'' söyleyen Burlatskiy, ''Daha sonra meydana gelen tüm olaylar, Kruşçev'in istifa etmesi, Brejnev'in 20 yıllık yönetimi, Gorbaçov'un 'Perestroyka'sı, Yeltsin'in devrimi, ekonomik yükseliş ve düşüşler... Tüm bunların kökleri 20. kurultaya dayanıyor'' dedi.

''BU MUDAKAŞVİLİ'DEN HESAP SORACAĞIZ''

Nezavisimaya'nın konuyla ilgili yorumunda da, ''Rusya'da bir ruh dolaşmaktadır. Bu Stalinizm ruhudur. Eğer Stalin çoktan geçmiş bir geçmiş ise, gelişmekte olan Stalinizm de bizim bugünümüzdür, hatta belki de geleceğimizdir'' ifadesi kullanıldı.

Amerikalı araştırmacı Bill Taubman da, Kruşçev hakkında yayımladığı kitapta, Ukrayna Komünist Partisi liderlerinden biriyle 1940'larda yaptığı görüşmeye yer veriyor.  Kitapta, Ukraynalı parti liderinin Kruşçev ile konuşma sırasında Stalin'i eleştirdiği bildirilirken, Kruşçev'in bu eleştiriye, ''Biraz bekleyiniz, bu 'mudakaşvili'den hesap soracağız'' diye cevap verdiği belirtiliyor. ''Mudak'' Rusçada ''geri zekalı'' anlamına geliyor. Kruşçev, ''mudak'' kelimesine Gürcülerin soyadının bitiş ekini ekleyerek, Stalin'i ''mudakaşvili'' diye adlandırmış.

Nezavisimaya, bu bilgiye dayanarak, Kruşçev'in Stalin'den rahatsızlığının 1940'lı yıllara dayandığı belirterek, ''Nefrete dönüşen bu rahatsızlık, 1956 yılında kurultay sırasında dile getirildi'' yorumunda bulundu.

''KRUŞÇEV, STALİN'İN GÖLGESİYLE KAVGA ETTİ''

Rossiyskaya gazetesinde çıkan haberde ise ''Kruşçev, Stalin'in gölgesiyle kavga etti'' yorumu yapıldı. Kurultaydan 4 yıl sonra, 1960 yılında düzenlenen bir toplantıda Kruşçev'in kendisine sürekli ''neden böyle bir rapor yazıldığına'' dair sorular yöneltildiğini söylediği belirtilen haberde, Kruşçev'in şu karışlığı verdiği kaydedildi:

'' Bana sürekli 20'nci kurultay sırasında böyle bir rapor yayımlamamın nedenini soruyorlar. Bu insana (Stalin'e) yıllar boyunca inanmışız. Onu 'tek adam' gibi değerlendirmişiz. Bundan sonra böyle bir rapor çıkarmak riskli değil miydi? Eğer bu ülke vatandaşları beni partide birinci kişi olarak seçmişse, ben tüm riskleri göz önüne alarak geçmiş hakkında gerçekleri söylemeliydim. Lenin bize böyle öğretti. Eğer bir parti gerçeği söylemeyi öğrenirse hiçbir zaman yıkılmaz. Ben bu dersi kardeş halkların partilerinin de almasını istedim.''

Haberde Kruşçev'in, Stalin'in ''tek adamlığına'' son vermesinin yanı sıra Sovyet halkı için birçok alanda reformların da öncülüğünü yaptığını belirterek, şu görüşlere yer verildi:

''O, çiftçilere kimlik kazandırarak onları köylere bağımlı olmaktan kurtardı. Onların vergilerini azalttı. 12 yıl boyunca evsizlere ev temin etti. Sovyet vatandaşlarının yurtdışına çıkmalarının önündeki engeli kaldırdı. Batı ülkelerinin tecrübelerinden faydalanma yasağını kaldırdı. Kruşçev,  Sovyetler'den Batı'ya, Avrupa'ya ve ABD'ye yol açtı. Onların tecrübelerini öğrenme çağrısında bulundu. Sovyetler'in bilim alanında birçok başarıları da
Kruşçev dönemine rastlıyor. Yuri Gagarin'in ilk insanoğlu olarak uzaya gönderilmesi de yine Kruşçev'in yönetimi sırasında gerçekleşti. Ancak buna rağmen, Nikita Kruşçev, eski Sovyet liderleri arasında gönüllü olarak istifa eden tek lider oldu. Kremlin duvarlarında Sovyet liderlerininkiler arasında sadece Kruşçev'in mezarı yok.''

Rus basını, Kruşçev'in küllerinin Kremlin duvarlarına konulmamasının, Komünist Parti içinde rakibi olan Brejnev'den kaynaklandığını belirtti.