Karadeniz'de 7'den büyük deprem olur! Nerede olursak olalım yakalanırız
Abone olZonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi Geomatik Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hakan Kutoğlu, Türkiye'de yeterli şekilde ortaya konulmamış, üzerinde çalışılmamış fay sistemleri olduğuna dikkat çekerek, "Türkiye'de nerede olursak olalım bir şekilde depreme yakalanma ihtimalimiz var" diye konuştu.
Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi Geomatik Mühendisliği
Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hakan Kutoğlu, Karadeniz'deki 4.4
büyüklüğündeki depremi değerlendirdi. Kutoğlu, Afrika ile Avrupa
plakalarının birbirini sıkıştırması sonucu Karadeniz'de yukarı
yönlü hareketlenme olduğuna dikkat çekti. Bu hareketlenmenin yıllık
bir ila iki milimetre arasında olmasından dolayı depremlerin bin
ila bin 500 yıl arasında olduğunun altını çizen Kutoğlu,
"Türkiye'de henüz yeterli şekilde ortaya konulmamış, üzerinde
çalışılmamış fay sistemleri de var. Dolayısıyla bizim Türkiye'de
nerede olursak olalım bir şekilde depreme yakalanma ihtimalimiz
var" diye konuştu.
"Karadeniz bölgesini yıllık 1-2 milimetre yukarıya
itiyor"
Avrupa plakası ile Afrika plakaları arasında sıkışan Anadolu
bloğunun arada sıkıştığını böylece Karadeniz'in yıllık yukarı yönlü
1 ila 2 milimetre itildiğinin altını çizen Kutoğlu, yaşanan süreçte
Karadeniz çöküntü havzasının meydana geldiğine dikkat çekti.
Kutoğlu, günümüzde en çok Marmara ve Kuzey Anadolu Fay Hatları'nın
konuşulduğunu bunun da daha aktif olmalarından kaynaklandığına
vurgu yaparak şöyle dedi:
"Türkiye'deki fay hatları Afrika plakasının Avrupa plakasının
Anadolu bloğunu yukarıya doğru itmesi nedeniyle oluşuyor. Kırmızı
hattın yukarısı da ise görece olarak daha stabil olan Avrasya
plakası var. Avrasya plakası stabil olduğu için Anadolu bloğu
sıkışıyor. Hem katlanıyor katlanma nedeniyle düşey faylanmalar
oluşuyor. Bir yandan da batıya doğru kaçma hareketi oluşuyor.
Türkiye'de çok iyi bilinen doğrultu atımlı faylanmalar Kuzey
Anadolu Fay Hattı oluşuyor. Anadolu'da adeta kırışan bir elbise
gibi kat kat düşey yönlü faylanmalar da var. Burası yukarıya doğru
giderken bir miktar da Karadeniz bölgesini yukarıya doğru burada
bizim ölçtüğümüz hızlara göre yılda 1-2 milimetre yukarıya doğru
itiyor. Kuzey Anadolu Fay Hattı'nın hızı 2-2,5 santimetre iken
Karadeniz'deki hareketler 1-2 milimetre. Böylece Karadeniz çöküntü
havzası oluşuyor. Fakat Karadeniz çöküntü havzası oluşurken yer
kabuğu gevrek dediğimiz malzeme olduğu için yer yer kırıklar
oluşmaya başlıyor. Dalma batma zonu oluşuyor. Deniz tabanı daha
ağır olduğu için Karadeniz'de denizin içi karanın altına giriyor.
Denize paralel sıra dağlar oluşuyor. Bir süre sonra bunlar malzeme
yeniliyor, kırılmalar başlıyor. Bindirme zonu olduğu için düşey
yönlü depremler oluşuyor. Karadeniz'in içerisinde bir çok yapı var.
Türkiye'de sadece Kuzey Anadolu, Doğu Anadolu Fay Hattı
konuşuluyor. Sanki diğer yerlerde deprem olmazmış düşüncesi var. Bu
doğru değil. Kuzey Anadolu ve Doğu Anadolu Fayı daha hızlı hareket
ettiği için daha çabuk stres biriktiriyor. Kırılma süreleri daha
yeni o yüzden insanlar tarih kayıtlarında bu depremleri daha sık
gördüğü için sanki sadece buralarda deprem varmış gibi. Hayır
bunların hareketleri daha küçük olduğu için kırılma, büyük deprem
üretme süreleri bin, bin 500 yıl gibi aralıklarla oluyor."
Karadeniz'de yaşanan son depremin düşey yönlü bir deprem olduğunu hatırlatan Hakan Kutoğlu, sonraki süreçlerde büyük deprem olup olmama ihtimalini ise şöyle değerlendirdi:
"Kırılan fayın boyu 100 kilometre olursa 7'den büyük deprem üretir"
"Son deprem de yapıya göre açılma yada bindirmeden kaynaklı düşey yönlü bir deprem. 4,5 büyüklüğünde bir deprem. Buralarda daha büyük deprem olur mu? Onun için fayların boyunu bilmemiz lazım. Kırılan fayın boyunu bilmemiz lazım. Boyu 100 kilometre civarında olursa 7'den büyük deprem üretir. Buradaki fay ileride daha büyük deprem üretir mi? Bunu söyleyebilmek için fayın boyunu bilmemiz lazım. Bunun için de daha ileri araştırmalara ihtiyaç var. Eğer 30-40 kilometre büyüklüğünde bir faysa 6-7 arası deprem üretir."
"Depreme yakalanma, zarar görme riskimiz
var"
Kutoğlu, Türkiye'de henüz yeterli şekilde ortaya konulmamış fay
sistemlerinin olduğunu ifade etti. Ev alacak yada ev yaptıracak
kişilerin geliştirilen ücretsiz "Deprem Riskim" uygulamasıyla zemin
kontrolü yapabileceğini ifade eden Kutoğlu, geliştirdikleri bu
uygulamanın da tamamen ücretsiz hizmet verdiğini belirtti.
Kutoğlu, "Şunu görüyoruz ki artık bildiğimiz yerler var.
Türkiye'de henüz yeterli şekilde ortaya konulmamış, üzerinde
çalışılmamış fay sistemleri de var. Dolayısıyla bizim Türkiye'de
nerede olursak olalım bir şekilde depreme yakalanma ihtimalimiz
var. Zarar görme riskimiz var. Dolayısıyla bizim o zaman deprem ne
zaman olacak yerine tedbirimizi almamız gerekir. İnsanlar yeni ev
alırken yada yeni ev yaparken deprem hususlarına dikkat edilmesi
gerekiyor. Biz bu amaçla geçtiğimiz senelerde hiçbir ücret talep
edilmeden herkese açık mobil yazılım geliştirdik. Adı deprem
riskim" diye ifade etti.