Kanada, Suudi Arabistan'a silah satışı yasağını kaldırdı
Abone olKanada Dışişleri Bakanı Francois-Philippe Champagne ve Maliye Bakanı Bill Morneau, yaptıkları ortak açıklamada, Suudi Arabistan'a silah ihracatını engelleyen moratoryumun kaldırıldığını duyurdu.
Bakan Champagne ve Bill Morneau, Kanada’nın 2019 yılında BM
Silah Satış Anlaşmasını (ATT) imzaladığını hatırlatarak Suudi
Arabistan ile olan zırhlı araç satışının yeni hükümlere
bağlandığını aktardı.Yenilenen sözleşmeyi hiç kimsenin iki ülke
ilişkilerinin normalleşmesine dair bir işaret olarak yorumlamaması
gerektiğini söyleyen Dışişleri Bakanı Champagne, "Suudi
Arabistan'ın insan hakları sicili rahatsız edici olmaya devam
ediyor. İnsan haklarını savunmaya devam edeceğiz" dedi.
Champagne, Suudilerin araçları nasıl kullanacağına dair sorular üzerine ise, araçların kraliyet ailesinin korunmasından sorumlu ülkenin iç güvenlik gücü tarafından kullanılacağını kabul etti. Bakan Champagne, araçların ülkenin doğu kesiminde sivillere karşı ve Yemen'deki savaşta kullanıldığına ilişkin Liberal Hükümet tarafından bir yıldan uzun bir süre önce gerçekleştirilen inceleme ile ilgili de yakında detaylı açıklama yapmayı taahhüt etti. Bakan Champagne şunları söyledi:
“Yasalarımıza göre Kanada malları, uluslararası insancıl hukukun, uluslararası insan hakları hukukunun veya toplumsal cinsiyete dayalı şiddet eylemlerinin ciddi ihlallerini gerçekleştirmek veya kolaylaştırmak için kullanıldığında veya bu konuda önemli bir risk olduğunda ihraç edilemez. Bu amaçla, BM Silah Satış Anlaşması (ATT) ile uluslararası uyumu güçlendirmeyi ve uluslararası bir denetim rejiminin kurulmasına yönelik çok taraflı tartışmalara öncülük edeceğimizi de duyuruyoruz. Kanadalı yetkililer tarafından yürütülen ve bu sözleşmeyle ilgili olanlar da dahil olmak üzere Suudi Arabistan'a yapılan ihracat izinlerinin her zaman olduğu gibi, Kanada kanunları ve ATT uyarınca yukarıda belirtilen yasal gerekliliklere uymalarını sağlayacağız.”
İki bakanın açıklamasında, anlaşmanın iptal edilmesine atıfla bunun ülkeyi milyarlarca dolar zarara sokacağına işaret edilerek şunlar kaydedildi:
"14 milyar dolarlık sözleşmenin iptali, hatta şartlarından
herhangi birinin ifşa edilmesi, Kanada’ya milyarlarca dolar zarar
verebilecekti. Bu aynı zamanda binlerce Kanadalının işlerini ve
yüzlerce küçük ve orta ölçekli işletmeyi içeren tüm savunma sanayi
tedarik zincirinde de riske atacaktı. İyileştirilmiş anlaşma
kapsamında, izin verilen son kullanım güvencelerinin ihlali söz
konusu olduğunda gelecekteki ihracat izinlerinin ertelenmesi veya
reddedilmesi durumunda Kanadalıların finansal risklere maruz
kalmasının ortadan kaldırılmasını sağladık."
Kanada-Suudi Arabistan ilişkileri insan hakları yüzünden
koptu
İki ülke arasındaki diplomatik ilişkilerin kopmasına kadar varan
anlaşmazlık, eski Kanada Dışişleri Bakanı Chrystia Freeland’in,
Suudi Arabistan’da tutuklu insan hakları aktivistlerinin serbest
bırakılmasını talep eden sosyal medya paylaşımındaki dil nedeniyle
kopmuştu. 2018 yılı Ağustos ayında yaşanan attığı tweet ile, Suudi
Arabistan’ı insan hakları savunucularını 'derhal' serbest bırakmaya
davet eden Bakan Freeland’e, Kanada’daki elçisini geri çekip,
Kanada Büyükelçisini de sınır dışı ederek cevap veren Riyad
yönetimi, Kanada’daki üniversitelerde okuyan binlerce Suudi
öğrenciden de Kanada'yı terk etmesini istemişti. Suudi Arabistan,
ilerleyen günlerde de Suudi Havayolu şirketi Saudia’nın Kanada’ya
olan tüm seferlerini iptal etmişti. Suudi-Kanada
ilişkilerinde henüz bir düzelmenin kaydedilmediği, Kanada
Dışişleri Bakanı Champagne’nin, "Suudi Arabistan'ın insan hakları
sicili rahatsız edici olmaya devam ediyor. İnsan haklarını
savunmaya devam edeceğiz" açıklaması ile de netlik kazandı.
Anlaşma Cemal Kaşıkçı cinayeti sonrası askıya
alınmıştı
Stephen Joseph Harper’ın 2014 yılındaki başbakanlığı sırasında
Suudi Arabistan’la imzalanan 14 milyar dolarlık Light Armoured
Vehicles-LAV (Hafif Silahlı Araçlar) tipi askeri araç satışı
anlaşması, Suudi Gazeteci Cemal Kaşıkçı’nın öldürülmesi olayı
sonrasında, Başbakan Justin Trudeau tarafından askıya alınmıştı.
Başbakan Trudeau, Kaşıkçı’nın 2018 yılı Ekim ayında İstanbul’daki
Suudi Arabistan Başkonsolosluğunda öldürülmesinin ardından gelen
baskılar üzerine, mevcut silah satışlarını gözden geçirdiğini ve
Suudi Arabistan’a yeni silah ihracatını onaylamayacağını
duyurmuştu.
Hafif silahlı araçlara ağır silahlar monte
edilmişti
Öte yandan Kanada, anlaşma kapsamında Suudi Arabistan'a 928 adet
LAV-6 modeli 'hafif silahlı araç' satışını onaylamıştı. Daha sonra
basına yansıyan detaylara göre, bu araçlardan sadece 354'ünün
standart askeri personel taşıyıcı olduğu, 119'unun ağır saldırı
tipi LAV-6 olarak üretildiği ve bu modellerin taretlerine
yerleştirilmiş güçlü 105 milimetrelik topları bulunduğu ortaya
çıkmıştı. LAV-6'ların 119'unun anti-tank araçlar olarak
yapılandırıldığı, 119 adetlik bir başka grubun da 30 milimetrelik
makineli tüfekle donatılmış doğrudan ateş desteği verebilecek
özellikte olduğu, kalan araçlar arasında ise ambulanslar, mobil
kumanda üniteleri, VIP taşıma ve vinçlerle donatılmış kurtarma
araçlarının bulunduğu açıklanmıştı.