Türkiye 15 Temmuz akşamı FETÖ'cü askerler tarafından organize edilen bir darbe girişimiyle sarsıldı. Darbe girişiminin asıl hedefi ise Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'dı. Darbe tehlikesinin bastırılması sonrası ise Türk siyaseti 'İstihbarat zafiyeti mi var?' tartışmalarıyla hareketlendi. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın "Haberi alınca doğrusu inanmadım da. Hemen MİT Müsteşarı'nı aradım ulaşamadım" sözleri eleştiri oklarını MİT Müsteşarı Hakan Fidan'ın üzerine çevirdi. Peki Hakan Fidan bu eleştirileri üzerine nasıl bir savunma yapıyor? 20 Temmuz Çarşamba günü yapılan MGK'da kendini 'İstihbarat Çarkı' kuralıyla savundu. Peki Hakan Fidan'ın darbe girişimini Cumhurbaşkanı ve Başbakan'a bildirmemesinin altında yattığı iddia edilen 'İstihbarat Çarkı' ne, nasıl uygulanıyor? İstihbarat Çarkı'yla ilgili detaylar MİT Müsteşarlığı'nın internet sayfasındaki bilgilere göre şöyle: İstihbarat Çarkı, - İstihbarat ihtiyaçlarının tespiti ve toplama çalışmalarının yönlendirilmesi, - Haberlerin toplanması, - Haberlerin işlenmesi, - İstihbaratın yayımı ve kullanılması olarak dört aşamadan oluşuyor. 1-İstihbarat İhtiyaçlarının Tespiti ve Toplama Çalışmalarının Yönlendirilmesi Çarkın birinci evresi, 2937 sayılı yasa çerçevesinde devletin milli güvenlik sistemiyle ilgili planlarının hazırlanmas ve yürütülmesi amacıyla Cumhurbaşkanı, Başbakan, Genelkurmay Başkanı, MGK Genel Sekreteri ile ilgili bakanlıkları istihbarat istek ve ihtiyaçlarına cevap oluşturabilecek uygun haber toplama ortamlarının tespit edilmesi ve haber toplama çalışmalarının yönlendirilmesi aşamasını kapsar. 2- Haberlerin Toplanması İstihbarat oluşumu sürecinin temel taşı olan haberlerin toplanmasında faydalanılan kaynaklar ‘açık ve ‘kapalı’ olmak üzere ikiye ayrılır. Gazete, dergi, kitap, radyo ve televizyon yayınları ile internet siteleri açık kaynakları oluşturur. Kapalı kaynaklar ise, çeşitli haber toplama metotlarıyla birlikte teknolojinin kullanımı ile belirli bir istihbarat ihtiyacı konusunda haber derleme kabiliyetine sahip kişilerden oluşur. 3- Haberlerin İşlenmesi Haber toplama ünitelerinin çalışmaları sayesinde derlenen ve teşkilat dışı kuruluşlardan gelen haber, bilgi ve belgeler tasnif, kıymetlendirme, yorum aşamalarından geçirilerek değerlendirilir, bir diğer ifadeyle işlenir. Tasnif, ilk aşamadır, Bu aşamada benzer bilgiler bir araya getirilir. İkinci aşama kıymetlendirme, yeni haberin istihbarat değerinin, haberin alındığı kaynağın güvenilirliğinin ve haberi doğruluk derecesinin saptanmasıdır. Bu aşamadan sonra bir yorum yapılır. Yorum, mevcut bilgilere dayanılarak olayların, gelişmelerin ve benzen durumların anlamını ve önemini ortaya koyma işlemidir. 4- İstihbaratın Yayımı ve Kullanılması Değerlendirmeye tabi tutularak işlenen ve istihbarat niteliği kazanan raporlar kullanılma üzere, zamınında ve süratle ilgli kuruma ulaşılır. İlgili kurumlar, saedce bu istihbaratı kullanmakla kalmazlar, sürekli olarak gözden geçirilen ve değerlendirilen öncelikler çerçevesinde yeni istihbarat ihtiyaçlarını belirlerler. Böylece, birbirini izleyen dört evreden oluşan ve dördüncü evresinden sonra yeniden ilk evreye dönen ‘İstihbarat Çarkı’ tamamlanmış olur. Hakan Fidan'ın savunmasına göre, MİT'in darbe girişimine ilişkin istihbaratın 3. evrede takılı kaldı. Hakan Fidan, kulislerde konuşulan bilgilere göre, darbe istihbaratını doğrulayamadığı için Cumhurbaşkanı ve Başbakan'a iletemedi.