İstanbul'u kurtaracak sistem kuruluyor!
Abone olJaponya’yı uyaran sistemin aynısının Türkiye’de de kurulacağı müjdelendi
Projenin “Acil Müdahale” kısmında İstanbul’un yoğun
yerleşim, ticaret ve sanayi bölgelerine 100 adet kuvvetli yer
hareketi istasyonu kuruldu.
Sabah gazetesinden Emre Ünsallı'nın haberine göre, Japonya
Meteoroloji Ajansı Sendai depreminde şehrin 17 saniye önce
uyarıldığını ve bu sayede Tokyo’ya uyarının 50 saniye önceden
ulaştığını açıkladı. Japonlar, dünyanın en iyisi olarak kabul
edilen erken uyarı sistemleri sayesinde 9 büyüklüğündeki depremden
neredeyse bir dakika önce haberdar oldu. Fabrikalar uyarı sistemi
sayesinde kendini kapattı. Şehirlerde elektrik ve doğal gazın
kesilmesi meydana gelecek daha büyük felaketleri önledi.
DEPREMİ 1 DAKİKA ÖNCE HABER VERDİ
“Deprem Erken Uyarı Sistemi”, Japonya’nın dört bir
yanındaki yaklaşık 1000 sismometreye bağlı. Bu sismometreler,
depremlerin öncesindeki sarsıntıları tespit ediyor ve sarsıntıların
güçlü olması halinde uyarıda bulunuyor.
Depremlerin öncesinde gerçekleşen ilk sarsıntılar, ikinci
sarsıntılardan daha güçlü olma özelliği taşıyor. Ayrıca, daha hızlı
hareket etmeleri, depremin yaşanmasından dakikalar önce erken uyarı
sistemi tarafından tespit edilebilmelerini sağlıyor. Uyarılar,
radyo, televizyon ve uydu aracılığıyla, hemen cep telefonu ve
e-mail’lerle üye kullanıcılara iletiliyor. En ilginci ise
Tokyo’daki erken uyarının ilk olarak normal yayın kesilerek devlet
televizyonu ve özel kanallarda da siren sesiyle duyurulmasıydı.
İşte Türkiye, o gün bugündür Japonya’daki “Erken Uyarı Sistemi”ni
konuşuyor. Cevap erken geldi ve yetkililer, Japonya’yı uyaran
sistemin aynısının Türkiye’de de kurulacağını müjdeledi. Boğaziçi
Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü bu
projenin yürütücü kurumları olarak açıklandı.
Peki, biz bu “Erken Uyarı Sistemi”nden nasıl yararlanacağız?
Depremde camdan atlamak gibi ilginç bir tepkiye sahip olan bir
millet olarak erken uyarıldığımızda neler olacak? Japonlar gibi
soğukkanlı durabilecek miyiz? Daha doğrusu biz nasıl haberdar
edileceğiz? Telefon mu edilecek, mail kutumuza bir mesaj mı
gelecek? Yoksa televizyonlarda yayın kesilip sirenler mi çalacak?
Memleket bu ve bu gibi sorularla cebelleşirken Aktüel, “Deprem
Erken Uyarı Sistemi”nin yöneticisi Kandilli Rasathanesi ve Deprem
Araştırma Enstitüsü Müdürü, Deprem Mühendisliği Ana Bilim Dalı
öğretim üyesi Prof. Dr. Mustafa Erdik’e ulaştı ve “Deprem Erken
Uyarı Sistemi”nin nasıl çalışacağını sordu.
Prof. Dr. Erdik, son yıllarda hızla gelişen elektronik ve
bilgisayar teknolojileri, gerçek zamanda yapılan deprem yer
hareketi gözlemlerinin anında yani kayıt süresi içerisinde
değerlendirilmesi ile Deprem Erken Uyarı sistemlerinin
geliştirilmesine olanak sağladığını ifade ediyor.
Hasar yaratabilecek düzeyde bir deprem oluşumunun kaynağa en yakın
konumlarda belirlenerek ilgili kurumlara otomatik olarak iletilmesi
ile yüksek gerilim hatlarındaki akımın kesilmesi, kritik kimyasal
üretim yapan fabrika ve nükleer santral ve rafinerilerin tehlike
yaratabilecek faaliyetlerinin durdurulması, metro ve banliyö
trenleri gibi toplu taşıma araçlarının durdurulması gibi çok önemli
tedbirlerin alınmasının mümkün olacağını söyleyen Prof Dr. Mustafa
Erdik’i nefesimizi tutup dinliyoruz.
MARMARA DEPREMİNİ 15 SANİYE ÖNCE HABER VERECEK
Boğaziçi Üniversite’si tarafından 1998’de (1999
Kocaeli depreminden önce) yapılan “İstanbul Deprem Acil Müdahale ve
Erken Uyarı Sistemi” kurulması girişimleri, 1999 Kocaeli ve Düzce
depremlerinden sonra gerçekleşmiş. Boğaziçi Üniversitesi-Kandilli
Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü tarafından 2001 tarihinde
kuruluş çalışmaları başlatılan “İstanbul Deprem Erken Uyarı ve Acil
Müdahale” projesi, İstanbul Valiliği, Birinci Ordu Komutanlığı ve
İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı’nın lojistik katkıları ile
yürütülüyor. Projenin tüm tasarımı ve teknik şartnameleri Boğaziçi
Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü
tarafından hazırlanmış.
Prof Dr. Mustafa Erdik projeyle ilgili şunları
söyledi: “Projenin ‘erken uyarı’ kısmı ile ilgili olarak
İstanbul’da hasara neden olabilecek büyük bir deprem yaratma
potansiyeline sahip fay hatlarına (Ana Marmara Fayı) en yakın
yerlere 10 adet kuvvetli yer hareketi istasyonu kurulmuştur.
Bu istasyonların yerleri istasyon emniyeti, veri nakil emniyeti ve
fay hattına yakınlık gibi lojistik kriterler göz önünde
bulundurularak Adalar, Tuzla, Yalova, Gebze ve Marmara Ereğlisi
gibi mahallelerde konumlandırılmıştır. Proje kapsamında kurulmuş
olan ‘Veri İşlem ve Değerlendirme Merkezi’ne bu istasyonlardan
gerçek zamanda sayısal radyo modem veri iletişim sistemi ile
sürekli olarak gelen veriler değerlendirilmekte ve hasar
yaratabilecek bir depremle ilgili uyarı sinyali, deprem kaynak
parametrelerine ve etkilenecek konumun koordinatlarına bağlı olarak
3-15 saniye öncesinde verilebilmektedir.”
100 STRATEJİK İSTASYON
Deprem Erken uyarı servisinin kullanımı için İGDAŞ
ile görüşme ve çalışmaların tamamlandığını söyleyen Erdik, erken
uyarı sinyallerinin İGDAŞ’ın kurulmakta olan “SCADA Merkezine”
iletimi ve diğer uyarı sistemleri ile telif edilerek kullanımı
konusunda gerekli ihale sürecinin halen devam ettiğini
belirtiyor.
Proje’nin “acil müdahale” kısmı çerçevesinde İstanbul’un yoğun
yerleşim, ticaret ve sanayi bölgelerinde seçilmiş konumlara 100
adet kuvvetli yer hareketi istasyonu kurulduğunu söyleyen Erdik, bu
istasyonların olası bir depremle tetiklenmesinden sonra
kaydedilecek deprem hareketi her bir istasyonda değerlendirilerek,
elde edilecek parametrik bilgiler (alet bilgileri, en büyük ivme,
en büyük hız, depremin süresi) GSM şebekesi ile “KRDAE” Veri
Merkezine kısa mesajlar halinde geleceğini ve bu bilgilerin anında
değerlendirilerek meydana gelen kuvvetli yer hareketinin yerel
dağılımının tespit edileceğini ifade ediyor ve İstanbulluların
depreme karşı nasıl uyarılacaklarını anlatıyor:
“Boğaziçi Üniversitesi- Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma
Enstitüsü-Deprem Mühendisliği Anabilim Dalı bünyesinde kurulmuş
bulunan Veri Merkezinde GSM ve radyo telemetri modemleri ve bir
Ethernet LAN’a arayüz sağlayacak üç erişim sunucusu yer
almaktadır.
AVEA İLE İŞBİRLİĞİ
Ayrıca üç iş istasyonu, UPS sistemleri ve gerekli veri saklama
birimleri, yazıcılar, sayısallaştırıcılar ve yayın
sistemleri mevcuttur. GSM servis sağlayıcısı olarak Avea
şirketi ile işbirliği yapılmaktadır.
Avea tüm teknolojik birikim ve donanımını kullanarak, sinyalin
toplama noktalarından yer alan merkezdeki sunuculara iletmesi için
güvenilir, etkin ve yedekli bir iletim modeli oluşturmuştur. Bugün
için 3G teknolojisi kullanılarak herhangi bir yerde notebook
bilgisayar veya el bilgisayarı vasıtası ile acil müdahale amaçlı
deprem hasar dağılımı haritalarının alınması mümkündür.
İstanbul bina envanteri, demografik yapı, kritik tesisler ve kritik
ulaşım bilgileri ve bu elemanların deprem hasar görebilirlik
ilişkileri kullanılarak bilgisayar ortamında ilk 5 dakika
içerisinde yapılan bir ilk hasar değerlendirmesi ile depremin
İstanbul’da nerelerde ne kadar hasar yaptığı ve can kayıpları
tahmin edilebilecek.