İstanbullular derneklerden kaçıyor

İstanbul Büyükşehir Belediyesi APK Daire Başkanlığı Araştırma Müdürlüğü’nün gerçekleştirdiği “Sosyal Doku Projesi İstanbullu Olma Bilinci Araştırması” ilginç ve çarpıcı sonuçlar ortaya koydu. Çalışmaya; 2490 deneğe yönelik olarak 64 ana soru kapsamında yapılan anket temel teşkil etti ve başta Prof. Dr. Şerif Mardin, Prof. Dr. İlber Ortaylı, Prof. Dr. Ümit Meriç, Prof. Dr. M. Fikret Sezgin, Prof. Dr. Aziz Bener, Prof. Dr. Korkut Tuna ve Doç. Dr. Osman Özsoy başta olmak üzere, çok sayıda akademisyen de bilimsel destek sağladı. Araştırmaya katılan vatandaşlara sorulan 'Hemşehri kuruluşları dışında herhangi bir vakıf yada derneğe üyemisiniz?’ sorusuna verilen cevaplar, İstanbulluların hemşehri dernekleri dışındaki sivil toplum kuruluşlarına oldukça mesafeli durduklarını ortaya koydu. Ankete katılan deneklerin sadece yüzde 9.1'inin hemşehri kuruluşları dışındaki bir vakıf yada derneğe üye olduğuna dikkat çeken bilim adamları, 'memleketine yönelik bir kuruluşa üye olmaksızın bir vakıf veya dernek üyesi olanlarda İstanbulluluk bilinci ve İstanbul’a uyum diğerlerin tümüne (hemşehri derneğine üye olanlar ve hiçbir derneğe üye olmayanlar) göre çok daha ileri bir düzeyde olmalıdır' değerlendirmesinde bulundu. Ancak, böyle bir ön değerlendirmenin anlam kazanmasının çapraz analizlere bağlı olduğunu kaydeden araştırmacılar, konuyla ilgil yorumlarını şöyle sürdürdüler; 'Toplumsal yapımız gereği ülkemizde; 'vakıflar, dernekler yasasının anti sivil karakteri dikkatten kaçırılmaksızın' örgütlenme bilincinin , sivil bilincin ve sivil toplum kuruluşları bilincinin gelişmemiş olmasının, yüzde 9'larda kalan bu oran üzerinde etkisi vardır. Ancak İstanbul Büyükşehir Belediyesi eğer İstanbullu olma bilinci üzerine bir kampanya yürütecekse hemşehri kuruluşları müntesipleri dışında bir milyon civarında insanı mobilize edebilme imkanı var demektir. Hemşehri kuruluşları dışındaki sivil toplum kuruluşlarına üyelik, bilinç sıçramasının göstergesidir. Eğer bu, İstanbullu olma yönünde kanalize edilebilirse şehrin sivil karakteri de yarınlarına yansıtılmış olacaktır.' İstanbullular inisiyatif almakta çekingen... Bilim adamları; aynı araştırmada sorulan 'Mahallenizi yada semtinizi güzelleştirme derneği kurulsa, üye olurmusunuz?' sorusuna deneklerin yüzde 67,4 oranında olumlu cevap vermesini, 'hem kent içi yerleşim biriminden pek çok şikayet konusu olduğu, hem de inisiyatif almakta çok çekingen davranıldığı' şeklinde değerlendirdi. Araştırmacılar, verilen cevaplarla ilgili değerlendirmelerini şöyle noktaladı; 'Bu hem bir tür Anadolu kültürünün sürdürüldüğünü, hem de İstanbul sakinlerinin kentsel ilgilerinin gündelik yaşamlarını geçirdikleri ve kentin çok küçük bir bölümünü oluşturan semtleri ile sınırlı olduğunu gösteriyor. Bir yandan da son derce pragmatik davranıldığını, eğer kente ilgi gösterecekse “hemen” faydasını görmek istediğini ifade ediyor. Tablo, eğer teşekkül ettirilirse İstanbulluların üçte ikisinin küçük birimler halinde şehre sahip çıkacaklarını, güzelliklerini ve değerlerini koruyacaklarını göstermektedir. İstanbul’a aidiyet gönüllüleri diyebileceğimiz bu grubun ne kadarının halihazırda bu aidiyete sahip oldukları tabloda görülecektir. Bu tip bir örgütlenme içerisinde bulunmayacağını ifade edenler ise, daha önceki sorularda da görülmüş olduğu üzere anomi grubunu ve bu grubun yan figürlerine işaret etmektedir.'