İsmet İnönünun çok gizli raporu
Abone olTürkiye'de sorunun çözümü için birçok kuruluş onlarca rapor hazırladı. Fakat raporlar sadece raflarda kaldı.
Yıllarca görmezlikten gelinen veya 'güvenlik meselesi' olarak
bakılan Kürt sorunu, yine ülke gündeminde. Türkiye'de şimdiye kadar
çeşitli kuruluşlar tarafından sorunun çözümüne yönelik atılacak
adımları içeren 21 rapor hazırlandı.
İlk raporu İsmet İnönü hazırladı. 1935 yılında Atatürk'ün emriyle
Doğu ve Güneydoğu illerini, ilçelerini adım adım dolaşan dönemin
Başbakanı İsmet İnönü'nün hazırladığı 'çok gizli' rapor,
Türkiye'nin bugün tartıştığı tüm konuların 74 yıl önceki sorunlarla
aynı olduğu anlaşılıyor.
"Ağrı'da Kürtlerin medenileşip, sükunet bulmaları bile
kardır." denilen raporda, Karaköse'nin hükümete bağlı bir
Kürt şehri olduğu belirtilirken, Erzincan'ın Kürt merkezi olması
halinde Kürdistan'ın kurulmasından korkulacağı ifade ediliyor.
Rapor, "Diyarbakır, kuvvetli Türklük merkezi olmak için
tedbirlerimizi kolaylıkla işletebileceğimiz bir olgunluktadır.
Türkler ve Kürtleri ayrı ayrı okutmakta yarar yoktur. İlk tahsili
birlikte yapmalılar. Bu, Kürtleri Türkleştirmek için etkili
olacaktır." diye devam ediyor.
Umumi Müfettiş Abidin Özmen de 1936'da yine gizli 'Kürt Raporu'
hazırlamış. Terör örgütü PKK'nın 1984 yılından itibaren silahlı
mücadeleye başlamasıyla birlikte raporlar birbirini izledi.
1990-2002 yılları arasında SHP 2, CHP 4, TÜSİAD 2, TOBB 2, TOSAV,
ANAP, Adnan Kahveci, İşadamı Sakıp Sabancı, Türk-İş, Hak-İş,
İstanbul Sanayi Odası, İstanbul Ticaret Odası, İktisadi Kalkınma
Vakfı birer rapor hazırladı.
Raporlarda, OHAL ve Koruculuk sisteminin kaldırılmasından, Kürtçe
radyo ve tv'ye, anadilde eğitimden Kürt kimlik ve kültürünün teslim
edilmesine, siyasi genel aftan Bask modeline kadar pek çok öneriye
yer veriliyor. Rapor hazırlayanlar kimi zaman bölücülük ve vatan
hainliğiyle suçlandı. SHP'nin 1990 yılında hazırladığı rapor ise
DGM'lik oldu.
1990 ve 1993 yıllarında SHP, 1993, 1998, 2000 ve 2002 yıllarında da
CHP, toplam 7 kez rapor hazırlayarak kamuoyunun dikkatini bu soruna
çekmeye çalıştı. Kürt sorununun çözümüne yönelik çalışma yürüten
başta Cumhurbaşkanı Turgut Özal olmak üzere Sakıp Sabancı, Andan
Kahveci gibi isimler hayata gözlerini yumdu.
RAPORLARDA ÖNE ÇIKAN İSTEKLER
Hazırlanan Kürt raporlarında birçok talebin ortak olması dikkat
çekiyor. Geçmişten günümüze kamuoyuna yansıyan raporlardan öne
çıkan talepler şöyle: "Anadil yasağı ilkel bir politika,
kaldırılmalı, tek parti döneminde bile uygulanmadı. Anadil öğrenimi
güvence altına alınacak.
Resmi dil Türkçe. Koruculuk sistemi kaldırılmalı, bölge kalkınma
planı hazırlanmalı, bölgedeki toprak dağılım adaletsizilği
giderilmeli, değişik kültür ve diller için araştırma birimleri ve
enstitüler kurulmalı, terör ve demokrasi sorunlarına çözüm
getirilmemiş olması Türkiye'yi krize taşıdı, Kürt sorunu etnik
duyarlılıklara demokratik çözüm ile çözülür, devletin ırkı olmaz'
anlayışı temelinde tüm yurttaşlar 'TC yurttaşlığı' üst kimliğinde
buluşmalı, Köye Dönüş Projesi başlatılmalı, anti terör eğitimi
görmüş polis ve jandarma sayısı en az PKK'nin iki katına
çıkarılmalı, PKK için özel tip cezaevleri inşa edilmeli, terörle
mücadelede halka zarar verilmemeli, teröre destek veren ülkelere
caydırıcı önlemler alınmalı, Kürt kökenli vatandaşların kendilerini
doğrudan ifade edecekleri düzenlemelere gidilmeli, bölge halkının
Türkiye'nin bölünmesi yönünde bir arzusu yok, insan hakları
iyileştirilsin, AB reformları hızlandırılsın, işkenceyi önlemek
için yasal iyileştirmeler yapılsın, seçim sistemi yenilenmeli;
siyasi partilerin seçim ittifakına olanak verilmeli, baraj makul
bir seviyeye indirilmeli, Ulusal Program'da kültürel hakların iki
önemli konusu olan anadilde eğitim ve televizyon-radyo yayını
konusunda açıklık yok"