Haydarpaşa'nın altında ortaya çıktı! İstanbul'un tarihine ışık tutacak
Abone olTarihi Haydarpaşa Garı’nın peronlarında rayların iyileştirmesi çalışmaları sırasında Khalkedon (Kadıköy) şehrine ait sur duvarları veya antik limanın mendireği bulundu.
Hızlı Tren Projesi kapsamında Tarihi Haydarpaşa Garı’nın
peronlarında rayların iyileştirmesi çalışmalarında İstanbul’un
tarihine ışık tutacak yepyeni buluntular ortaya çıkarıldı.
Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı tarafından desteklenen arkeolojik kazılarda yeni keşifler yapıldı. Antik kaynaklarda belirtilen Khalkedon (Kadıköy) şehrine ait sur duvarları veya antik limanın mendireği tespit edildi. 3 metre genişliğinde ve yaklaşık 4 metre derinliğindeki duvarın özgün yapısı ve kesme taşlarla örülü olması bu iki ihtimali güçlendiriyor.
Kültür ve Turizm Bakanlığı’na bağlı İstanbul Arkeoloji Müzesi
tarafından peron araları ve çevresinde yapılan kazılarda Osmanlı,
Roma, erken ve geç Bizans dönemi yapı temellerine rastlandı. 5
Numaralı Koruma Kurulu kararları doğrultusunda başlatılan, 300
dönümlük alandaki arkeolojik kazıları, 400 işçi ve 20 arkeolog
yürütüyor. Kalıntıların belgeleme çalışmaları sürüyor. Kalıntılar
proje kodunun altında kaldığından üstleri jeotekstil malzemelerle
örtülüp yerinde koruma sağlanacak.
Kadıköy’ün antik dönemdeki ismi Khalkedon’du. (Khalkedon’un M.Ö 685
yılında kurulduğunu Megabasuz adlı Pers yazarı söyler. Bu genel
kabuldür.) Antik kaynaklarda tapınakları, limanı, surlarından
bahsedilse de günümüze ulaşan bir yapı henüz bulunmadı. Bu nedenle
Kadıköy’ün pek çok yerindeki hafriyat çalışmalarında antik kente
ait lahit, mimari temeller, mezarlara rastlandı. Khalkedon adına
basılan sikkeler bulundu. Tarihi gar binasının da yer aldığı
Haydarpaşa Çayırı olarak nitelendirilen alanda arkeologlar,
Bizans’ın yazlık sarayı ve Kadıköy Konsili’nin toplandığı Sainte
Euphemie Kilisesi’nin bulunma ihtimalinden söz ediyor. Rayların
altında yapılan kazı çalışmalarında iki farklı yapı arkeologları o
yönde araştırmaya itti. Helenistik döneme tarihlenen düzgün
taşlardan yapılmış, üstünde metal kenetler bulunan bir platform
diğer mimari buluntulardan farklıydı. Bu platformun bir tapınağa ya
da büyük bir kiliseye ait olabilme ihtimali üzerinde duruluyor.
Antik dönem platformunun sadece 2 metrelik uç kısmı ortaya
çıkarıldı. Kalan kısım peronun altında kalıyor.
1882’DE MENDİREK
Diğer farklı mimari yapı ise kesme taşlardan,
sandık duvar tekniğinde düzenli olarak sıralanmış bir
duvardı. 3 metre genişliğinde ve 4 metre derinliğindeki duvarın
henüz ucu bucağı belli değil. Arkeologlar şimdilik temkinli
konuşuyor. Ancak buluntuların Khalkedon antik kentine ait sur
duvarları ya da antik limanın mendireği olabileceği konusunda fikir
birliği yapıyorlar. Bağdat Demiryolu inşaatı sırasında demiryolu
çalışmalarında görevli bir mühendis olan J. Miliopulos’un 1882
yılındaki Haydarpaşa Çayırı raporuna göre antik dönemden kalma
limanın İngiliz mezarlığının bitiminden denize doğru uzanan, 400
metre uzunluğunda bir mendireği bulunuyor. Ancak bu
değerlendirmenin ne kadar doğru olduğu henüz belli değil.
Arkeologlar yapının sur duvarları olma ihtimali üzerinde de
duruyor. Hangisinin doğru olduğu kazılar genişledikçe netlik
kazanacak.
İSTANBUL Arkeoloji Müzesi Müdürü Rahmi Asal: “Bize bu fırsatı
tanıyan Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’na teşekkür ediyoruz.
Yaklaşık 6 aydır alandayız. Bölge koruma kurulunun kararları
doğrultusunda kazı yapıyoruz. Cumhuriyet döneminden Osmanlı,
Bizans, Roma, Helenistik dönemlere ait mimari kalıntılar ve küçük
buluntular geldi. Helenistik döneme ait metal kenetlerle birbirine
bağlı bir platform diğerlerinden farklıydı. Yanı başındaki M.Ö.
4’üncü yüzyıl siyah keramiklerden dönemini tahmin ettik. Diğeri de
3 metre genişliğinde sandık duvar tekniğinde gayet iyi işlenmiş bir
duvar. Açıkçası bilim insanı olarak netleştirmeden söyleyemiyoruz
ama 1882 yıllarında padişahın emri ile yapılan çalışmalarda denize
doğru devam eden mendirek kalıntısı olduğu belirtiliyor. Mendirek
için her iki tarafında deniz olması lazım. Burada tek tarafta deniz
olduğu önündeki kumlardan anlaşılıyor. Temkinli olmak lazım. Sur
duvarı olabilir. Önümüzdeki günlerde netleştiririz. Somut
belgelerle Kadıköy’ün tarihini yeniden yazıyoruz.