Gıda ambalajında güvenlik şartları
Abone olGıda ve gıda ambalajında güvenlik şartları belirlendi. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı'nın hazırladığı, yönetmelik Resmi Gazete'nin bugünkü sayısında yürürlüğe girdi.
Bir gıdanın sağlığa zararlı olup olmadığının saptanmasında,
gıdayı tüketen tüketicinin sağlığına hemen, kısa ve uzun vadede
yapacağı olası etkiler ile onu izleyecek nesiller üzerindeki
etkilerine, olası toplam toksik etkilerine bakılacak. Tarım ve
Köyişleri Bakanlığı'nın hazırladığı, ''Gıda ve Gıda ile Temasta
Bulunan Madde ve Malzemelerin Piyasa Gözetimi, Kontrolü ve Denetimi
ile İşyeri Sorumluluklarına Dair Yönetmelik'', Resmi Gazete'nin
bugünkü sayısında yayımlanarak yürürlüğe girdi. Yönetmelik, gıda ve
gıda ambalajlarının insan sağlığı açısından risk oluşturmaması
açısından, gıdanın üretim, paketleme, taşıma, depolama aşamalarına
ilişkin şartları, bunlara ilişkin işyeri sorumluluklarını
belirliyor. Yönetmeliğe göre, piyasaya arz edilecek gıda ve gıda
ile temasta bulunan madde ve malzemeleri Türk gıda mevzuatına uygun
olacak. Güvenli olmayan gıda ve gıda ile temasta bulunan madde ve
malzemeler piyasaya arz edilemeyecek. Gıda, sağlığa zararlı olması,
tüketime uygun olmaması durumlarında, güvenli sayılmayacak. GIDADA
GÜVENLİK ŞARTLARI Herhangi bir gıdanın güvenli olup olmadığının
saptanmasında, gıdanın tüketici açısından; üretim, işleme,
depolama, dağıtım ve satış aşamalarının her birinde normal kullanım
koşullarına uygun olup olmadığına, etiket bilgilerine ve/veya
gıdanın içeriğinin sağlığa zararlı olabilecek etkilerine dair
tüketiciye verilen bilgiye bakılacak. Herhangi bir gıdanın sağlığa
zararlı olup olmadığının saptanmasında; gıdayı tüketen tüketicinin
sağlığına hemen ve/veya kısa ve/veya uzun vadede yapacağı olası
etkiler ile onu izleyecek nesiller üzerindeki etkileri, olası
toplam toksik etkileri değerlendirilecek. Gıdanın belirli bir
kategorideki tüketici için üretilmesi durumunda, tüketicinin o
gıdaya karşı biyolojik duyarlılığına bakılacak. Herhangi bir
gıdanın insan tüketimi için uygun olup olmadığının belirlenmesinde,
gıdanın, yabancı maddeler ile bulaşmış veya kokuşmuş, bozulmuş,
çürümüş olup olmadığına, toksin içerip içermediğine bakılacak.
Güvenli olmayan gıda, aynı sınıf veya nitelikte bir parti, yığın
veya kümenin parçası olması durumunda, ayrıntılı bir değerlendirme
sonucunda parti, yığın veya kümenin güvenli olduğuna dair hiçbir
kanıt bulunmaması durumunda, tüm parti, yığın veya kümenin güvenli
olmadığı varsayılacak. Gıda güvenliği ile ilgili Türk gıda mevzuatı
hükümlerine uygun olan gıda, mevzuat hükümlerinin kapsadığı ölçüde
güvenli sayılacak. Bir gıdanın mevzuat hükümlerine uygun olduğu
halde, gıdanın güvenli olmadığına dair nedenlerin bulunması
durumunda, bakanlık ve ilgili merci, o gıdanın piyasaya arzına
sınırlamalar getirecek uygun önlemleri alacak veya piyasadan geri
toplatacak. İYİ UYGULAMA REHBERLERİ HAZIRLANACAK Bakanlık veya
bakanlık gözetiminde ilgili kurum ve kuruluşlar tarafından hijyen
uygulamaları dahil, ihtiyari nitelikte iyi uygulama rehberleri
hazırlanacak ve bakanlık onayından sonra yayımlanacak. Hazırlanan
iyi uygulama rehberleri, bilimsel ve teknolojik gelişmeler göz
önünde bulundurularak gerektiğinde güncelleştirilecek ve ilgili
sektör için uygulanabilir olması göz önünde tutulacak. Gıda ve gıda
ile temasta bulunan madde ve malzemeleri üreten işyerleri, genel
hijyen kurallarını yerine getirecekler. Gıda ve gıda ile temasta
bulunan madde ve malzemeler için geri toplama ve şikayet
değerlendirme prosedürlerini bulunduracaklar. İşyeri yetkilisi,
okul, kreş, kamu-özel kurum ve kuruluşları ile fabrika, hastane ve
benzeri yerlerde mahallinde üretilerek toplu tüketime sunulan yemek
partisinin her çeşidinden alınan bir örneği, 72 saat uygun
koşullarda saklayacak. GIDA GÜVENLİĞİNDE MÜTESELSİL SORUMLULUK Gıda
ve gıda ile temas eden madde ve malzemeleri üreten ve/veya satan
işyerleri ile toplu tüketim yerleri, ithal ettikleri, ürettikleri,
işledikleri, imal ettikleri, depoladıkları, dağıttıkları,
sattıkları tüm gıda ve gıda ile temasta bulunan madde ve
malzemelerde gıda güvenliğinin sağlanmasından müteselsilen sorumlu
olacaklar. Söz konusu işletmeler, iyi hijyen uygulamalarının takip
edilmesiyle birlikte, HACCP ilkelerine dayanan prosedürleri
uygulamak ve sürdürmekle yükümlü bulunuyorlar. GIDA İŞLETMELERİ
NASIL OLACAK? Gıda ve gıda ile temasta bulunan madde ve malzemeleri
üreten işyerleri, ilgili mevzuatta öngörülen asgari teknik ve
hijyenik şartları taşıyacak, gıda işyeri çalışma izni ve gıda sicil
numarası, üretim izni alacak. Tüm gıda ve gıda ile temasta bulunan
madde ve malzemelerin satış yerleri ile toplu tüketim yerleri,
bakanlık tarafından kayıt altına alınacak. Gıda ve gıda ile temas
eden madde ve malzemelerin satış yerleri ile toplu tüketim
yerlerinin çevresinde bulaşmaya yol açacak çöp ve atık yığınları,
su birikintileri, zararlıların yerleşmesine yol açacak ortamlar
bulunmayacak. Yapılan işin özelliğine göre depo, muhafaza yeri,
yıkama, muayene ve kontrol yeri, hazırlama yeri bulunacak. İdare
bölümü, personel soyunma ve giyinme yerleri, yemekhane, banyo,
tuvalet gibi bölümler ayrı olacak. Gıda işyerleri yerleşim,
tasarım, inşa, oturum ve büyüklük bakımından, yeterli bakım,
temizlik ve/veya dezenfeksiyona izin verecek, havadan kaynaklanan
bulaşmayı önleyecek veya en aza indirecek ve bütün işlemler için
hijyenik performansa uygun yeterli çalışma alanı sağlayacak. Kir
birikimini, toksik maddelerle teması, gıdanın içine parçacıkların
düşmesini ve yoğunlaşma veya yüzeyde istenmeyen küflerin oluşmasını
ve bulaşmasını önleyecek biçimde olacak. Yapılan işin özelliğine
göre bina içi, zemin, duvar, tavan, kapı ve pencereler temizlik ve
dezenfeksiyona uygun, kolay temizlenebilir özellikte, düz yüzeyli,
pürüzsüz, çatlak olmayan, su geçirmez, yıkanabilir, geçirgen
olmayan, koku yapmayan, haşere yerleşmesine izin vermeyen, sağlığı
olumsuz yönde etkilemeyen malzemelerden yapılacak. İşyerinin
temizlik ve bakımı düzenli olarak yapılacak, kapı, pencere ve
işyerinin iç kısımlarına yapılacak uygun donanımlarla sinek ve
kemirgenler gibi zararlıların girişini engelleyecek önlemler
alınacak. Gıda maddelerinin üretildiği alanlarda bulunan pencere
camları, kırılmaya karşı korunmalı olacak veya cam dışında uygun
bir malzeme kullanılabilecek. Yeterli sayıda, etkin bir drenaj
sistemine sahip tuvalet bulunacak, tuvaletler gıdaların işlendiği
alanlara doğrudan açık olmayacak. Uygun bir şekilde yerleştirilmiş
ve el temizliği için tasarlanmış, yeterli sayıda lavabo, sürekli ve
yeterli su, gerektiğinde sıcak su, el temizleme ve hijyenik
kurulama maddeleri bulunacak. Gıda yıkama bölümleri el yıkama
bölümlerinden ayrı olacak. Geri dönüşümlü olmayan konteynırlar ve
paketleme maddeleri hariç kullanılan tüm alet ve ekipman, gıda ile
temasta bulunan yüzeyler, sağlığa uygun, bulaşma riskini en aza
indirmeyi mümkün kılacak şekilde tasarlanacak. Söz konusu alet ve
ekipmanlar, kolay ve iyi temizlenebilir, korozyona dayanıklı ve
toksik olmayan ve kalıntı bırakmayan madde ve malzemelerden
yapılacak. Tüm bu alet ve ekipmanlar, daima temiz bulundurulacak,
iyi şartlarda tutulacak ve gerektiğinde dezenfekte edilecek. Gıda
maddesinin taşınmasında, muhafazasında kullanılan kaplar başka
amaçlar için kullanılmayacak. Kirli, kırık, paslı, çatlak, lekeli,
kötü kokulu, yırtık, sırrı dökülmüş ve uygun olmayan madde ve
malzemelerle gıda satış ve servisi yapılmayacak. PERSONELİN SAĞLIK
RAPORU OLACAK Çalışan personel, istihdam edildiği birime ve görevin
niteliğine uygun iş giysisi giyecek ve kişisel temizliğine özen
gösterecek. Satış ve toplu tüketim yerlerinde gıda ile temasta
bulunan personelin resmi bir kurumdan alınmış sağlık raporu olacak.
Çalışanların periyodik sağlık kontrolleri, ilgili mevzuatına göre
yapılarak, sağlık karnelerine işlenecek. Bu uygulamalardan işyeri
sahibi veya tüzel kişiliğin yasal temsilcisi sorumlu olacka.
Gıdalarla taşınması ihtimali olan bir hastalığı bulunan veya bu
hastalıkları taşıyan veya yara, deri enfeksiyonları ya da ishali
olan kişilerin, gıda ile teması engellenecek. Gıda ile teması olan
veya teması olma ihtimali bulunan personel, hastalığını veya
belirtilerini ve mümkünse sebeplerini işyeri sahibine bildirecek.
Depo ve satış yerlerinde gıda maddesi ve gıda ile temasta bulunan
madde ve malzemeler, zemin ve duvarla temasını engelleyecek
şekilde, palet yüksekliğinde, uygun bir şekilde muhafaza edilecek.
SATIŞA SUNULAMAYACAK GIDALAR Son kullanma tarihi geçen, imalat
hatası bulunan veya iade edilecek olan gıda maddeleri, satış
bölümünden ayrı bir yerde bulundurulacak, uygun işaretleme
yapılacak, kayıt tutulacak, ayrıca satışa sunulmasını engelleyecek
diğer tedbirler alınacak. Türk gıda mevzuatına uygun olmayan gıda
ve gıda ile temasta bulunan madde ve malzemelerden kirlenmiş,
kokuşmuş, ekşimiş, nitelikleri ve görünümü bozulmuş, bombaj yapmış,
kurtlu, küflü olması gibi özellikleri ile kolaylıkla ayırt
edilebilen, fiziksel, kimyasal ya da mikrobiyolojik bozulmaya
uğramış, ambalajı yırtılmış, kırılmış, hasar görmüş, paslanmış,
etiketsiz ve son kullanma tarihi bulunmayan, son kullanma tarihi
geçmiş ve/veya etiketi üzerinde ithalat veya üretim izin tarih ve
sayısı bulunmayan gıdalar, tüketime ve satışa sunulamayacak. Gıda
maddeleri üreten ve/veya satan işyerlerinde kırmızı et, beyaz et,
sakatat ve balık gibi gıda maddeleri birbirinden ve diğer gıda
maddelerinden ayrı olarak satışa sunulacak. İşyerleri, gün ışığına
eşdeğer bir şekilde aydınlatılacak. Aydınlatma gıda maddesinin
doğal rengini değiştirmeyecek. Yönetmelik, gıda maddelerinin
üretimi sırasında ortaya çıkan atıkların uzaklaştırılması, gıda
maddelerinin ambalajlanması ve paketlenmesi, taşınmasına ilişkin de
ayrıntılı hükümler getiriyor.x Zararlılar, parazitler ve patojen
mikroorganizmalarla bulaşık, toksik, yabancı maddeler ile bozulmuş
maddeler üretimde kullanılmayacak. Zararlılar ve evcil hayvanlar,
gıdaların hazırlandığı, işlendiği veya depolandığı yerlere
giremeyecek. Yönetmelikte, çadır, büfe ve hareketli araçlar gibi
taşınabilir ve/veya geçici tesislerde aranan nitelikleri de
belirlendi. KONTROL VE DENETİM ESASLARI Yönetmeliğe göre, gıda
işletmelerinin kontrol ve denetimleri Bakanlık ve/veya ilgili merci
tarafından görevlendirilen ve adlarına kimlik kartı düzenlenen
personel tarafından yapılacak. Bakanlığın görüşü doğrultusunda
ilgili merci yıllık kontrol programlarını hazırlayacak ve
hazırlanan programlar her yıl güncelleştirilecek. Kontrol ve
denetimler uygun sıklıkta ve gıda maddesinin taşıdığı riskle
orantılı olacak. Bakanlık, halk sağlığını ilgilendiren gıda ve gıda
ile temasta bulanan madde vemalzeme kaynaklı risklerin kontrolüne
acil eylam planları ile çok yıllık ulasal kontrol planlarını
hazırlayacak. Planlar gelişmeler ışığında düzenli olarak
güncelleştirilecek. Kontrol programları ile çok yıllık ulusal
kontrol planlarının yanı sıra şüphe, şikayet, inceleme,
izlenebilirliğin sağlanması, izleme, gözetim ve tetkik amaçları ile
de gerçekleştirilebilecek. Gıda ve gıda ile temas eden madde ve
malzemeleri üreten, satan işyerleri ile toplu tüketim yerlerinin
kontrol ve denetimi ile numune alma işlemi, gıda kontrolörü/gıda
denetçisinin başkanlığında, gıda kontrolör yardımcısı/yardımcı
denetim elemanından oluşan en az iki kişilik ekip tarafından
yapılacak. Kontrol ve denetimler, gıda işletmecisine haber
vermeksizin, özel durumlar hariç çalışma saatleri içinde
gerçekleştirilecek. AÇIKTA GIDA SATILAMAYACAK Yönetmeliğe göre,
pazar yerleri, cadde ve sokaklarda, yaş meyve ve sebze hariç her
türlü gıdanın açıkta satışı yasak olacak, bunların kontrol ve
denetiminden ilgili merci sorumlu bulunacak. Bakanlık, ilgili merci
tarafından yapılan kontrol ve denetim hizmetlerini sürekli kontrol
edebileceği gibi, bu hizmetlerin yetersiz olduğunu tespit ettiği
durumlarda ve gerekli gördüğü hallerde hizmetin yürütülmesini
doğrudan üstlenecek. Bakanlık, gıda güvenliği açısından halk
sağlığını ilgilendiren durumlarda, kontrol, denetim ve işyeri
sorumluluklarına dair her türlü idari tedbiri alacak. Kontrol ve
denetim sırasında muayene ve analiz amacıyla, gerektiğinde Türk
Gıda Kodeksi Yönetmeliği veya özel mevzuatına uygun olarak, yeterli
miktarda numune/numuneleri alınacak. Değerlendirme sonuçları olumlu
veya olumsuz işyerlerine bildirilecek. Kontrol ve denetim raporunun
olumsuz çıkması halinde, Kanun gereğince işyeri sahibi, yasal
temsilcisi ve/veya sorumlu yöneticisi hakkında yasal işlem
uygulanacak. EL KONMA VE İMHA İzin ve tescil işlemlerini
yaptırmadan üretime geçen ve/veya bu ürünleri mübadele konusu yapan
işyerlerinde üretilen ve/veya satılan gıda ve gıda ile temasta
bulunan madde ve malzemelere el konulACAK ve yedd-i emin tutanağı
ile gıda işletmecisine teslim edilecek. İşyeri, o yerin en büyük
mülki amirinin onayı ile ilgili merci tarafından üretimden ve
satıştan men edilecek. Tekniğine göre muhafaza edilmiş ve üretimde
kullanılan her türlü ham, yardımcı madde ve katkı maddelerinin
mevzuata uygun olması durumunda gıda işletmecisine iade edilecek.
Bu işletmelerin, tescil ve izin işlemleri tamamlandıktan sonra o
yerin en büyük mülki amirinin onayı ile ilgili merci tarafından
üretime ve el konulan gıda ve gıda ile temasta bulunan madde ve
malzemelerin Türk gıda mevzuatına uygun olması halinde satışına
izin verilecek ve Kanuna göre işlem yapılacak. Kontrol ve denetim
sonucu gıda güvenliği ve halk sağlığı açısından tüketilmesinin
uygun olmadığı tespit edilen ve/veya raf ömrünü doldurmuş gıda
maddeleri ile Türk gıda mevzuatına uygun olmayan gıda ile temasta
bulunan madde ve malzemeler, ilgili mercinin gözetiminde usulüne
uygun olarak işyeri tarafından imha edilecek. İşyeri sahibi ve/veya
sorumlu yöneticisinin numuneye ait muayene ve analiz sonuçlarına,
kendilerine tebliğden itibaren 15 gün içerisinde itiraz hakkına
bulunacak. Raf ömrü 15 günden az olan gıdalar için, işyeri sahibi
ve/veya sorumlu yöneticisinin kontrol ve denetim raporunda
belirtilen raf ömrü süresi içerisinde, numunenin laboratuvara
gönderilme ve analiz süreleri de göz önünde bulundurularak itiraz
hakkı olacak. KONTROL VE DENETİM SONUÇLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ
Kontrol ve denetim ile ilgili formlarda bulunan her maddenin
karşısında konunun önem derecesine göre 1, 2, 3 ve 4 puan olmak
üzere ağırlık puanlar tespit edildi. Buna göre, ağırlık puanının
(4) veya ağırlık puanı (3) olarak tespit edilen hususlardan puan
toplamının 60 veya daha yukarı olması durumunda, üretilen gıda ve
gıda ile temasta bulunan madde ve malzemelere el konulacak ve
yedd-i emin tutanağı ile gıda işletmecisine teslim edilecek.
İşyeri, o yerin en büyük mülki amirinin onayı ile ilgili merci
tarafından üretimden men edilecek ve Kanuna göre yasal işlem
uygulanacak. Yeniden yapılan kontrol ve denetim sonucunda mevcut
durumlarını düzelttiği tespit edilen gıda işletmelerinin
faaliyetlerinin devamına o yerin en büyük mülki amirinin onayı ile
ilgili merci tarafından izin verilecek. Ağırlık puanı (3) olarak
tespit edilen hususlardan puan toplamının 60'dan az olması veya
ağırlık puanı (2) ve (1) olarak tespit edilen hususlarda eksikliğin
giderilmesi için iş yerine en fazla 30 gün süre tanınır. Kontrol ve
denetim hizmetlerinde görevlendirilen personel Bakanlık tarafından
eğitilecek. DİĞER DÜZENLEYİCİ HÜKÜMLER Yönetmeliğe eklenen geçici
maddeye göre, et, süt ve su ürünleri, hazır yemek fabrikaları,
düşük asitli konserve gıdaları üreten işyerlerinden, 60 beygir gücü
ve üzerinde motor gücü bulunan veya en az on işçi çalıştıran
işyerleri en geç bir yıl içerisinde, 60 beygir gücü altında motor
gücü bulunan işyerleri veya en çok dokuz işçi çalıştıran işyerleri
bu yönetmeliğin yayımı tarihinden itibaren en geç iki yıl
içerisinde, bunların dışındaki tüm işyerleri de 60 Beygir Gücü ve
üzerinde motor gücü bulunan veya en az on işçi çalıştıran işyerleri
bu yönetmeliğin yayımı tarihinden itibaren en geç 2 yıl içerisinde,
60 Beygir Gücü altında motor gücü bulunan işyerleri veya en çok
dokuz işçi çalıştıran işyerleri bu yönetmeliğin yayımı tarihinden
itibaren en geç 3 yıl içerisinde, hijyen kodlarını oluşturarak,
üretim koşullarını Yönetmeliğin 8. maddesinin (d) bendi
doğrultusunda HACCP ilkelerine dayanan prosedürleri uygulayacaklar.
Halen faaliyet gösteren tüm iş yerleri de geçici birinci madde
dışında kalan bu Yönetmelikle getirilen yeni yükümlülüklere,
bugünden itibaren en geç bir yıl içinde uyum sağlayacaklar.
Uymayanlara gerekli yasal işlem yapılacak.