Esnafın gözü prim affında
Abone olYüz binlerce esnaf, çiftçi ve işverenin merakla beklediği prim affı için ilk adım atıldı
Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın TESK iftarında bu konudaki
taleplere olumlu cevap vermesi üzerine Meclis'in açılmasıyla yasal
sürecin başlatılması bekleniyor. Affın kabul edilmesi halinde 46
milyar TL'yi bulan Bağ-Kur ve SSK prim borçlarına yeniden
yapılandırma imkânı tanınacak.
Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın yeni prim affına yeşil ışık
yakması, Bağ-Kur borcu bulunan esnaf ve çiftçiyi umutlandırdı.
Sosyal Güvenlik Kurumu'nun (SGK) verilerine göre 3 milyon 278 bin
esnaf ve çiftçiden 2 milyon 133 bininin prim borcu var. Borçsuz
sayısı sadece 1 milyon 144 bin. Bağ-Kur'luların 620 bini hiç prim
ödememişlerden oluşuyor. Buna göre her üç Bağ-Kur'ludan ikisi
borçlu. Kurumun bu kişilerden alacağı 19,4 milyar lirayı buluyor.
SSK'nın işverenden alacağı ise 26,4 milyar TL. Buna göre muhtemel
prim affıyla 45,8 milyar liralık borca yeniden yapılandırma imkânı
getiriliyor.
Bugüne kadar 17 kez prim affı çıkaran Türkiye, 18'inci affa
hazırlanıyor. Kriz sebebiyle işleri bozulan esnafın uzun süredir
dillendirdiği af talebine olumlu cevap, en üst düzeyden geldi.
Başbakan Erdoğan, esnafın prim affı talebine ilişkin olarak TESK'in
iftarında "Bu zamana kadar hiçbir meseleye olumsuz yaklaşımımız
olmadı. Bir an önce esnaf ve sanatkârın sıkıntısını aşacak yeni bir
ödeme planı ile bunları çözmüş olalım." ifadelerini kullanmıştı. Bu
açıklamanın ardından esnaf örgütleri, Erdoğan'ın yeşil ışık yaktığı
prim affı için SGK'nın kapısını aşındırmaya başladı. Meclis'in
açılmasının ardından yeni prim affının yasalaşması bekleniyor. En
son 2008'de çıkarılan ve son af olacağı ilan edilen prim affında 24
milyar TL'lik alacak yapılandırılmıştı. Ancak affın hemen
arkasından gelen ekonomik kriz sonucu SGK'nın tahsilatı 9 milyar
lirada kaldı. Prim affına başvuran 250 bin esnafın yapılandırması,
kriz yüzünden bozulmuştu. Ancak prim afları, 'nasıl olsa bir kez
daha çıkar' beklentisine yol açtığı için düzenli prim ödeme
alışkanlığına darbe indiriyor.
SGK'nın prim tahsilatında yaşadığı sıkıntı, özellikle Bağ-Kur'da
kronik bir problem haline gelmiş durumda. 3 milyon 278 bin
Bağ-Kur'ludan 2 milyon 223 bini esnaf, 1 milyon 54 bini ise çiftçi.
Prim borcunun düzenli ödenmemesi, hem esnaf hem çiftçi arasında
yaygın. Borcunu hiç ödemeyenlerin büyük bölümü esnaftan oluşuyor.
Bu kapsamdaki 620 bin borçludan 452 bini esnaf, 167 bini ise
çiftçi. 2 milyon 133 bin borçludan 843 bininin borcu 2 bin TL'nin
altında. Buna göre prim affı, çok sayıda kişinin borcunu tasfiye
etmesine imkân tanıyacak. 10 bin TL üzerinde borcu bulunan esnaf
sayısı ise 500 bin kişi civarında. SGK'nın tahsilat yapamadığı
kronik grubu bu kişiler oluşturuyor. Borçları yüksek olduğu için
ödenmesi de mümkün olmuyor. Ancak faiz işlediği için de borç her
geçen gün artıyor. Prim afları, borcun faizinin de bir miktar
silinmesini sağlıyor. Önceki afta, borç faizinin yüzde 85'i
silinmişti.
SGK'nın prim alacaklarının büyük bölümü ise işverenlerden. Bu
gruptaki 26 milyarlık alacağın 20 milyar lirası özel sektördeki
firmalardan, 6 milyarı TL'si ise kamu kurumlarından oluşuyor. Prim
borcu bulunan kamu kurumları arasında 5,8 milyar TL ile belediyeler
başı çekiyor. Bunu 724 milyon lira ile KİT'ler takip ediyor.
AF, BORCU İÇİN EMEKLİ OLAMAYANA YARAYACAK
Prim afları en çok, yaşı gelmesine rağmen borçları olduğu için
emekli olamayanlara yarıyor. Bu durumdaki Bağ-Kur'lu esnaf ve
çiftçi, banka kredisi kullanarak emekli olabiliyor. Böylece
maaşlarının bir kısım banka kredisine giderken hem bir miktar
emekli maaşına hem de sağlık güvencesine kavuşuyorlar. Son prim
affında bu durumdaki 75 bin 467 kişi, aftan yararlanıp banka
kredisi kullanarak emekli olmuştu. Bu kişilere en düşük 533 TL maaş
bağlandı.
Öte yandan bugüne kadar çıkarılan prim afları, istenen sonucu
vermedi. Her afta, tahsilat, hedefin çok gerisinde kaldı. Son prim
affı hariç tutulduğunda bugüne kadar çıkarılan aflarda tahsilat
ancak yüzde 10'a ulaşabildi. 2008 yılındaki prim affında, dönemin
SGK yönetiminin büyük çabası sayesinde krize rağmen 14,5 milyar
liralık alacağın 9 milyar TL'si tahsil edilmişti. 2003'teki afta
ise 18 milyar liralık borcun ancak 2 milyar lirası tahsil
edilebilmişti.