Devlet santrale söz geçiremedi

Geçen hafta cuma gecesi başlayıp, cumartesi sabah saatlerine kadar süren 13 kentteki elektrik kesintisinin, Enerji Bakanlığı'nın yazılı ve sözlü talimatlarına rağmen Oymapınar Barajı'nın devreye girmemesinden kaynaklandığı ortaya çıktı.

Enerji Bakanlığı Müsteşarı Sami Demirbilek, kömür santrallarının sekiz satte, hidroelektrik santrallarının ise bir dakikada devreye alınabildiğini belirterek, Bursa'daki arıza üzerine sisteme enerji aktarılmasını istemelerine rağmen, Oymapınar'dan elektrik verilmediğini söyledi. Demirbilek, kesinti sırasında yaşananları anlattı. Arıza üzerine kentin küçük kısmının elektriği kesilmiş olsaydı arızanın kontrole alınmış olacağını kaydeden Demirbilek, ancak kenti karanlıkta bırakmak istemeyen görevlilerin 'iyi niyetli' davranmaları nedeniyle arızanın domino etkisiyle 13 kentte art arda kesintiye yol açtığını belirtti.

300 MEGAVATLIK AÇIK
Kesinti yaşanan bölgede 8 bin 300 megavat kurulu gücünde elektrik üretim kapasitesi bulunduğunu, bölgenin elektrik tüketiminin de 4 bin 600 megavat düzeyinde olduğunu ifade eden Demirbilek, diğer santrallarda bazı üniteler bakım nedeniyle devredışı kaldığı için 300 megavatlık bir açık oluştuğunu anlattı.

Demirbilek, bu açığın kapatılması için bölge elektrik sisteminde regülatör işlevi bulunan Oymapınar Hidroelektrik Santralı'nın devreye girmesini istediklerini, ancak santralın devreye alınmadığını söyledi. Demirbilek, "Kömüre dayalı santrallar minimum 8 saatte devreye alınabilirken, bu süre hidroelektrik santrallarda bir dakikadır. Eğer Soma Termik Santralı'ndaki iki üniteyi devreye alabilmiş olsaydık yine bu sıkıntı yaşanmayacaktı, ama süre gerekiyordu. Bundan sonra benzer durumla karşılaşmamak için önlemlerimizi alıyoruz" dedi.

Sami Demirbilek, doğalgazla elektrik üreten otoprodüktörlerin hepsini suçlamanın doğru olmadığını savunarak, onların davranışlarının piyasa koşullarına göre normal olduğunu söyledi. Saat 22.00'den sonra indirimli tarifeye geçilmesi nedeniyle, otoprodüktörlerin elektrik üretmesinin zararlarına olduğunu vurgulayan Demirbilek, "Piyasa şartları, onların saat 22.00'den sonra üretimden çekilmelerini gerektirmektedir. Aksi takdirde pahalı üretim yapan otoprodüktörler üretimi durdurmasa, ucuz üretim yapan kamu santrallarını durdurmamız gerekir" dedi.


750 BİN YTL PARA CEZASI
Enerji Bakanlığı Müsteşarı Demirbilek, sözleşme uyarınca Türkiye Elektrik İletim A.Ş.'nin (TEİAŞ) yazılı talepte bulunması halinde Oymapınar'ın hangi saatte olursa olsun sisteme vereceği elektriğin pahalı olan gündüz tarifesiyle kendilerine ödendiğini, buna rağmen sistem operatörü durumundaki TEİAŞ'ın talebinin yerine getirilmediğini söyledi. Oymapınar'ın durumunu incelemek amacıyla Enerji Bakanlığı ile Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) tarafından ayrı ayrı inceleme başlatıldı. Bakanlık Oymapınar'a yaptırım uygulanmasını isterse, EPDK'ya başvuracak ve şirkete acil durum bildiriminde bulunduğunu belgelendirecek. Ardından EPDK, Oymapınar ile ilgili soruşturma açacak. Soruşturma sonunda şirket haksız bulunursa, Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliği'nin 19'uncu maddesinin (g) bendine göre 750 bin YTL para cezasına çarptırılacak.

Benzer durumun tekrarlanmaması için önlemlerin belirlenmesi amacıyla Enerji Bakanlığı bürokratlarına talimat verildi. Oymapınar Barajı, 2005 Temmuz'unda Ce-Ka İnşaat'a 305 milyon dolara satılan Seydişehir Eti Aluminyum Tesisleri'nin elektrik ihtiyacını karşılamak amacıyla, bu şirkete devredilmişti.


GÜLER, 'EVLENDİRMİŞTİ'
Santralın, Seydişehir tesislerinin özelleştirilmesinden önce devriyle ilgili düzenlenen törende konuşan Enerji Bakanı Güler, Seydişehir Alüminyum Tesisleri'nin Türkiye'nin en önemli projelerinden birisi olduğunu belirterek, şöyle demişti: "Alüminyum önemi azalmayacak bir metal. Dolayısıyla Oymapınar Barajı'yla çok güzel birlikteliği olacak bu tesislerin. Biz bir anlamda Seydişehir Alüminyum ile Oymapınar'ı evlendiriyoruz. İnşallah hayırlı olur."
Seydişehir Alüminyum'u ve dolayısıyla Oymapınar'ı alan Ce-Ka İnşaat, Rizeli Mehmet Cengiz'e ait. Cengiz, Başbakan Tayyip Erdoğan'a yakınlığıyla tanınıyor. Görüşlerine başvurmak için telefonla aradığımız Eti Alüminyum Genel Müdürü Mehmet Arkan'dan, gazetenin yayına girdiği saate kadar yanıt alınamadı.


İZMİR SEZER'İN İMZASINI BEKLİYOR
Enka'ya ait İzmir Doğalgaz Çevrim Santralının üretiminin 20 gün içinde durdurulması yönündeki Danıştay kararını baypas eden yasal düzenleme şu an Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer tarafından inceleniyor. Sezer 45 maddelik yasanın herhangi bir maddesini veto ettiği takdirde, ya Meclis'in olağanüstü toplanarak yasayı yeniden görüşmesi gerekecek, ya da İzmir günde dört saat elektrik kesintisiyle karşılaşacak.
Sami Demirbilek, Danıştay kararının uygulanması durumunda bölge elektrik sisteminde regülatör işlevi bulunan İzmir Santralı'nın kapatılmasıyla büyük bir açığı oluşacağını söyledi.

Bu durumda İzmir'de elektriğin yoğun tüketildiği saatlerde dört saatlik kesintiye gidileceğini ifade eden Demirbilek, "İzmir'de kesinti yapmazsak, sistemin elektrik tüketimini karşılayamayacak olması nedeniyle Bursa'daki gibi domino etkisiyle tüm bölgenin elektriksiz kalması söz konusu" diye konuştu.


'2003 ÖNCESİ FİYATLAMA TARTIŞILMALI'
Ege ve Batı Akdeniz'de yaşanan elektrik kesintisi sonrası başlayan zam tartışmalarıyla ilgili soruları yanıtlayan Demirbilek, "Elektriğe niye 3.5 yıldır zam yapılmadığını sorgulamak yerine, daha önce neden fiyatın yüksek olduğu sorgulanmalı" dedi.

2003 öncesinde fiyatların özel sektörü kâr ettirme mantığıyla belirlendiğini, ucuz üretim yapan kamu santralları yarı kapasiteyle çalıştırılırken, pahalı üretim yapan özel santrallerin tam kapasite çalıştırıldığını anlatan Demirbilek, 2003 sonrasında kamu santrallarının tam kapasite çalıştırılmasıyla EÜAŞ'ın birim maliyetlerinin daha da aşağı çekildiğini, bugün bile EÜAŞ'ın maliyetinin 2003'ün altında olduğunu ifade etti. Otoprodüktörlerin zam talebini değerlendiren Demirbilek, hepsinin kâr etmesini sağlayacak şekilde fiyat ayarlaması olursa piyasa serbestisinin yok olacağını kaydetti.
Buna rağmen otoprodüktörlerin gelecek dönem üretimi artırmaları için saat 22:00'den sonra ürettikleri elektriğin fiyatının yükseltilmesi de dahil
çeşitli önlemler üzerinde çalışıldığı öğrenildi.


KESİNTİ TEİAŞ GENEL MÜDÜRÜ'NÜ GÖTÜRDÜ
Enerji Bakanı Hilmi Güler, elektrik kesintileriyle ilgili geniş çaplı inceleme ve soruşturma başlatıldığını, soruşturmanın daha rahat yürütülebilmesi için bir bürokratın geçici olarak açığa alındığını söyledi.

Açığa alınan kişinin TEİAŞ Genel Müdürü İlhami Özşahin olduğu öğrenildi. Güler, Azerbaycan Maliye Bakanı Şamir Şerifov ile görüşmesinin ardından gazetecilerin sorularını şöyle yanıtladı: "Aylar önce başlayan görüşmelerimiz sürüyor. Olay sadece bir otoprodüktör meselesi değil. Tüketicinin hakları, sanayicinin, ihracatçının maliyeti var. Turizmci için de elektrik girdi maliyeti oluşturuyor. Bir de halkın fiyattan etkilenmesi var. 3.5 yıldır yapmadığımız zammı Hazine'ye yük olarak yansıtmadık. Yerli kaynağa ağırlık verdik. Kayıp-kaçakla sıkı mücadele başlattık. Bunu şu ana kadar sağladık."


İDDİA: ERDOĞAN GÜLER'E HESAP SORDU
Anka Ajansı'nın haberine göre krizin faturası Başbakan Tayyip Erdoğan'ın isteğiyle, TEİAŞ Genel Müdürü İlhami Özşahin'e kesildi. Erdoğan, Enerji Bakanı Hilmi Güler'e krizin hesabını sordu. Güler, TEİAŞ'ı işaret edince, kurum hakkında soruşturma açılacağı gerekçesiyle kesinti sırasında yıllık izinde olmasına rağmen Özşahin açığa alındı.

Özşahin'in, kesinti olabileceği yönünde Enerji Bakanlığı ve EPDK'ya uyarı yazıları gönderdiği öğrenildi. Uyarıları dikkate alınmayan Özşahin'in, 20 yılı aşkın süredir kamuda iletim ile ilgili çalıştığı, Mart 2003'te göreve getirildiği ve AKP hükümetiyle bağlantısı bulunmadığı bildirildi.

Haber: Ahmet Kıvanç
Kaynak: Radikal