Damak tadıyla zehirlenmeyin
Abone olMantar besin değeri ile renkleri ve tadıyla damaklaın vaz geçilmez lezzeti. Ancak mantar satın alırken veya toplarken zehirlenmeye karşı dikkatli olun.
Marketlerde "kültür" mantarı diye satılan mantarların
dışındaki yabani mantarlar, zehirlenmeye yol açarak, "ölümle"
sonuçlanan ciddi sağlık sorunlarına neden olabiliyor.
Uzmanların verdiği bilgiye göre, zehirlenmelere ilişkin ilk
belirtilerin yarım saat içinde görülebildiğini ve bulantı-kusma
şeklinde kendini gösterdiğini belirterek, bazı zehirlenme
olgularında tansiyon düşmesi, kalpte ritm bozuklukları, görme ve
işitme bozuklukları, kollar ve bacaklarda şişme ve karıncalanma,
şok, böbrek yetmezliği ve ölüm görülebiliyor.
Sağlık Bakanlığı da "ölümle sonuçlanan bitkisel kaynaklı
zehirlenmelerin yüzde 50’sinin yabani mantarlardan kaynaklandığını"
belirtiyor. Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı
Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Nazmi Bilir, yaptığı
açıklamada, mantarların bütün toplumlarda beğenilerek tüketilen bir
ürün olduğunu, ancak bazı mantarların içerdiği maddeler nedeniyle
zehirlenmelere yol açabildiğini söyledi.
Kural olarak marketlerde ambalajlı olarak satılan kültür
mantarlarının yenmesinde herhangi sakınca olmadığını vurgulayan
Bilir, "Bunun dışında doğada bulunan mantarların zehirlenmeye yol
açması ile ilgili olarak doğru bir karar verme olanağı yoktur. Bu
nedenle, doğadaki mantarların yenmesi durumunda zehirlenme vakaları
görülmektedir. Hangi mantarın zehirlenmeye yol açacağını bilmek
olanaklı değildir" diye konuştu.
Bilir, toplumda özellikle kırsal bölgelerde yaşayanlar arasında
zehirli mantarların bazı özellikleri bakımından ayrılabileceği
şeklindeki açıklamalara güvenilmemesi gerektiğine dikkati çekerek,
"Örneğin, görünüm bakımından daha çekici olan veya koparıldığında
mavi renk alan mantarların zehirli olduğu gibi görüşler vardır,
ancak bu inanışlar güvenilir değildir" uyarısında bulundu.
"BULANTI VE KUSMAYA DİKKAT"
İçerdikleri maddeler nedeniyle zehirlenmeye yol açabilecek
mantarların tüketildikten bir süre sonda bazı belirtilerle kendini
gösterebildiğini ifade eden Bilir, şöyle devam etti:
"Bazı tür mantar zehirlenmelerinde bulantı-kusma şeklinde
sindirim sistemi ile ilgili belirti ve bulgular ön planda olurken,
bazı zehirlenme
olgularında tansiyon düşmesi, kalpte ritm bozuklukları, görme
ve işitme bozuklukları, kollar ve bacaklarda şişme ve karıncalanma,
hatta şok ve böbrek yetmezliği gibi daha ciddi tablolar ortaya
çıkabilir.
Mantar zehirlenmesine ilişkin belirtiler, mantarın yenmesinden
sonra ilk yarım saat içinde görülebilir, ama çoğunlukla bu
belirtiler 2 saat içinde ortaya çıkar. Bazı mantar
zehirlenmelerinde ise belirtilerin ortaya çıkması 24 saate kadar
uzayabilir."
Bilir, mantar yedikten sonra zehirlenme belirtileri görüldüğünde
vakit kaybetmeden hekime başvurulması gerektiğine işaret ederek,
bazı mantar türleri ile olan zehirlenmelerde ilaç tedavisi
uygulanabilirken, bazı zehirlenmelerde geçerli bir tedavinin söz
konusu olmadığını vurguladı.
Doktora başvuruluncaya kadar kişinin kusturulması, bol sıvı
içirilmesi ve uyanık tutmaya çalışılması tavsiyesinde bulunan
Bilir, doktora başvurulurken yenilen mantarın örneğinin de birlikte
götürülmesi gerektiğini söyledi.
Bilir, mantar zehirlenmesinden korunmak için en geçerli yaklaşımın
bilinmeyen mantarların yenmemesi olduğunu ifade ederek, "Çünkü,
ciddi belirtilerle seyreden mantar zehirlenmesi ölüme yol açabilir.
Unutulmamalıdır ki hiçbir lezzet ölüm riskini almaya değmez"
dedi.
"ÖLÜMCÜL ZEHİRLENMELERİN YÜZDE 50’Sİ YABANİ MANTARLAR
KAYNAKLI"
Sağlık Bakanlığı da vatandaşları mantar zehirlenmelerine karşı
uyardı. Bakanlıktan alınan bilgiye göre, yenilebilir ve zehirli
mantarları birbirinden kesin ayırt edici özellikleri bulunmuyor.
Ölümle sonuçlanan bitkisel kaynaklı zehirlenmelerin yüzde 50’si
yabani mantarlardan kaynaklanıyor.
Türkiye’de özellikle Kuzey ve Batı Anadolu bölgeleri başta olmak
üzere bol miktarda yabani mantar yetişiyor. Mantar zehirlenmesine,
yüksek mantar türlerinin bazılarının çiğ veya pişmiş meyve
gövdelerinin tüketilmesi neden oluyor. İnsanda zehirlenmeye neden
olan pek çok mantarın pişirme, dondurma, konserve yapma veya diğer
gıda işleme yöntemleri ile zehirli etkileri azalmıyor ve yok
olmuyor. Mantar zehirlenmeleri ve buna bağlı ölümlerden
korunabilmek için doğada kendiliğinden yetişen yabani mantarlardan
tümüyle uzak durulması gerekiyor.
Mantar satın alırken, seralarda özel olarak yetiştirilen,
marketlerde ambalaj içinde satılan ve ambalaj üzerinde firma adı,
adresi ve nerede üretildiği belli olan, Tarım ve Köyişleri
Bakanlığının üretim izni, tarih sayısı, imal ve son kullanma
tarihlerinin olduğu mantarların tercih edilmesi gerekiyor.
Öte yandan, 24 saat hizmet veren Ulusal Zehir Danışma Merkezi
(UZEM)’in 114 numaralı telefonu aranarak zehirlenmelerle ilgili
bilgi alınabiliyor.