Çocuklarda okul korkusu

Çocuklar için korku da diğer duygular gibi normal hayatın bir parçası. Çocukların korkularını ifade edebilmeleri olumlu ve sağlıklı büyümelerini sağlar. Normal korkular çocuğun çevresine uyum sağlamasının ve kaygılarla başetmesinin bir yoludur. Diğer bir ifadeyle çocukların güvende olmalarını sağlamada korkunun da rolü vardır. Çocuğun uyum sağlamasını engelleyen korkular da vardır ki, bunlardan biri de okul korkusudur. Okul korkusunun her çocukta rastlanan bir durum olduğu söylenemez. Ancak ortaya çıkması halinde çocuğun akademik yaşantısını alt üst edebilir, ana-babayı çaresiz kılabilir. Bütün bu önemli nedenlerden dolayı uzmanlar ebeveynlerin dikkatli hareket etmesini öneriyor. Okul korkusunun fobiden farklı olduğunu, okuldan kaçmakla ilgisi olmadığını dile getiren Samsun Rehberlik ve Araştırma Merkezi Müdürü Alican Usta, "Okul korkusu, okuldan kaçma ve okul fobisi birbirinden farklıdır. Aslında hem belirtiler hem de davranışı ortaya çıkaran etkenler farklıdır. Okuldan kaçmada, okul korkusu yoktur, bedensel yakınmalar çok seyrek görülür, saldırgan davranışlar ve umursamazlık vardır. Disiplin sorunu çok fazladır. Öğrenme ve başarı motivasyonu genellikle düşüktür. Zeka normal ya da normalin altındadır. Evde çocuğa karşı ilgi azdır ve sevgisiz bir ortam vardır. Çocuğun okula gitmediğinden anne babasının bilgisi yoktur. Çünkü okula gitmediği zaman genellikle evde de kalmaz. Okul fobisinde, çocukta çeşitli derecelerde psiko-somatik belirtiler görülür. Bunlar, mide bulantısı, karın ağrısı, kusma, baş dönmesi şeklindeki bedensel yakınmalardır. Bu yakınmalar, sabahları okula gitmeden önce ya da pazar akşamları görülür. Okula gitmeyeceği söylenince tüm yakınmalar biter. Bununla birlikte bazı araştırmalar fobiyle birlikte depresyon, psikotik gelişme ya da zorlamalı nevrozlar gibi psikolojik bozukluklarda ortaya çıkabildiğini göstermektedir. Okulda disiplin sorunu yoktur. Öğrenme ve başarı motivasyonu genellikle yüksektir. Zeka normal ya da normalin üstündedir" dedi. Samsun Rehberlik ve Araştırma Merkezi Müdürü Alican Usta, okul korkusunun özellikleri, nedenleri, belirtileri ve okul korkusuna karşı önerileri ise şöyle sıraladı: ÖZELLİKLERİ - Okul korkusu olan çocuk, okulu sever ve okula gitmeyi başarırsa örnek bir öğrenci olabilir. - Bu çocuklar genelde aile bireyleri dışındaki yabancı kişilerle sosyal ilişki kurmakta güçlük çekerler ve utangaçtırlar. - Okul korkusu geliştiren çocuklar genellikle başarı kaygısı olan uslu, uyumlu, aşırı onay bekleyen, ailesine bağımlı çocuklardır. - Okul korkusu, okula giden çocukların yaklaşık yüzde 2'sinde görülür. - Yanlarında anne ya da babası olmadan sınıfa girmek istemezler. - Evde kaldıkları sürece mutludurlar. - Arkadaş ilişkilerinde ve sosyal faaliyetlerde etkindirler. - Liseye giden ergende de görülebilir ancak belirtiler ilkokula başlayan çocuktaki kadar kuvvetli ve zorlu değildir. Yaş büyüdükçe görülme sıklığı azalmaktaysa da tedavi güçleşmektedir. NEDENLERİ - Asıl korkulan şey okul değil evden, anneden ayrılmaktır. - Aile bireylerinin birbirlerine aşırı bağlı ve çoğu zaman bağımlı olması. - Anne ve babanın çocuğun kendilerine bağlı ya da bağımlı kalmasını istemesi. - Anne ve babanın kendilerine ve çocuklarına bir şey olacağı konusunda yoğun kaygı duyması. - Çocuğun, anne ya da babasının yokluğunda kendisine ya da anne babasına bir şey olacağından korkması. - Boşanma, anne veya babanın başka biriyle evlenmesi veya maddi sorunlardan kaynaklanan stresli bir ev hayatı. - Çocuğun yeni bir kardeşinin doğması, taşınma, hastalık, yakın birinin ölümü gibi bir stres faktörünün olması. - Duyarsız, sürekli emir veren bir öğretmen ya da başka bir okul personeli. - Uygun olmayan bir sınıf içi yerleştirme, özellikle de çocuğunuzun fazla tehditkar bulduğu bir yere oturtulması. - Teneffüs, sesli okuma, sınıf önünde ders anlatma, beden eğitimi gibi etkinliklerden korkup, gerçekleştirmede güçlük çekmesine rağmen bunları yapması için zorlanması. - Okulda ya da okul yolunda fiziksel olarak tehdit edici bir yerin ya da birilerinin olması. - Ahlaki düzeyin çok düşük olduğu, şiddetin ve belirsizliğin hüküm sürdüğü kötü bir okul ortamı. - Okulda hırpalanmasına, reddedilmesine veya kavga etmesine yol açacak bir sosyal beceri eksikliği. BELİRTİLERİ - Heves ve enerji kaybı oluşmaya başlar. - Alıngan ve sinirli olma halinde artış görülür. - İştahsızlık ve uykuda huzursuzluk olur. - Okul etkinliklerine karşı pasif, içe kapanık ve utangaç davranmaya başlar. - Okulda ve evde daha çok nedensiz ağlamaya, kavga etmeye ve dikkat çekmeye çalışmaya başlar. - Evde kalmak ve okul ödevlerini kaçırmak arasında seçim yapamayıp aşırı kaygılı olur. - Sık sık hasta olmadığı halde baş veya karın ağrısı bahane ederek şikayet eder. - Okula giderken ağlar, hastalanma ya da okula gitmeyi istememe davranışları gelişir ve evde kalmasına izin verilince bunlar birdenbire kaybolur. - Bir seferde günlerce okula gitmemeye başlar. - Okula devam ettiği zamanlarda iyi bir öğrenci olabiliyorsa okul korkusundan şüphelenilebilir. ÖNERİLER - Okula gitme konusunda ödün verilmemeli, mutlaka okula gitmesi sağlanmalıdır. Bu çözümün yarısıdır. - Çocuğa, okulun amacını açıklamak, okula gitmesi konusunda ailenin tüm fertlerinin kararlı ve tutarlı olması işe yarar. Okula gitmemesi halinde yapılan çalışmalardan geri kalacağı ve bunun kendisi için bazı aksaklıklara yol açacağını anlatmaya çalışmalıdır. s - Çocuğun kendini terkedilmiş ve yalnız hissetmesine yolaçacak davranışlardan sakınmalıdır. - Okula gitmediğinden dolayı çocuğu suçlamamalı, korkusu ve gözyaşlarıyla alay edilmemelidir. - Vedalaşmaları çabuk ve kısa süreli tutarak, ayrılıkların doğal olduğu hissettirilmelidir. - Ona gününüzün nasıl geçeceğini anlatıp, onunla gününün nasıl geçtiği hakkında konuşmak her ikinizi de rahatlatabilir.