Çocuklara kelepçe takılmayacak
Abone olCezaevleri'nin yapılanmasını belirleyen kanun tasarısı, yeniden Meclis gündeminde. Tasarı yasalaşması birçok yeniliği beraberinde getiriyor...
Ceza ve tedbirlerin infazını yeniden düzenleyen ve cezaevlerinin
yapılanmasını belirleyen ''Ceza ve Tedbirlerin İnfazı Hakkında
Kanun Tasarısı'' yeniden TBMM Başkanlığı'na sunuldu. Tasarı, geçen
yıl Ekim ayında TBMM'ye sunulmuş, ancak geçtiğimiz günlerde
üzerinde yeni düzenlemeler yapılması amacıyla hükümet tarafından
TBMM'den geri çekilmişti. Meclis'e ilk gönderilen tasarıya göre
bazı değişiklikler ve yeni hükümler içeren düzenlemede, ilk
tasarıda yer alan ve hükümlülere tek tip elbise verilmesine ilişkin
hüküm yer almıyor. Tasarı, ceza ve tedbirlerin infazına ilişkin
kurulları yeniden düzenlerken, hükümlüler arasında ırk, dil, din,
milliyet, renk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, milli veya
sosyal köken, ekonomik ve diğer toplumsal konumları yönünden hiçbir
ayrıcalık yapılamayacağını öngörüyor. Mahkumiyet hükümleri
kesinleşmedikçe cezanın infaz olunamayacağını hüküm altına alan
tasarı, infazın temel amacını, ''hükümlünün pişmanlık göstermesini
sağlamak, yeniden suç işlemesini engelleyici etkenleri
güçlendirerek sosyalleşmesini teşvik etmek, üretken, hukuka ve
topluma saygılı, sorumluluk taşıyan bir yaşam biçimine uyumunu
kolaylaştırmak ve toplumu suçludan korumak'' diye sıralıyor. Tasarı
ile ceza infaz kurumlarında hükümlülerin yaşam hakları ile beden ve
ruh bütünlüklerini korumak üzere her türlü koruyucu tedbirin
alınması genel ilke olarak belirleniyor. CEZA İNFAZ KURUMLARININ
TÜRLERİ Tasarı ile ceza infaz kurumları, Kapalı ceza infaz
kurumları Yüksek güvenlikli kapalı ceza infaz kurumları Kadın
kapalı ceza infaz kurumları Çocuk kapalı ceza infaz kurumları
Gençlik kapalı ceza infaz kurumları Gözlem ve sınıflandırma
merkezleri Açık ceza infaz kurumları Çocuk eğitimevleri Psikiyatri
ceza infaz kurumları olarak sınıflandırılıyor. Yüksek güvenlikli
kapalı ceza infaz kurumlarında, şu hükümlülerin cezası infaz
edilecek: ''Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına mahkum olanlar
ile süresine bakılmaksızın, suç işlemek amacıyla örgüt kurmak,
yönetmek veya bu örgütün faaliyeti çerçevesinde, Türk Ceza
Kanunu'nda yer alan, insanlığa karşı suçlardan, kasten öldürme
suçundan, uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçundan,
devletin güvenliğine karşı suçlardan, anayasal düzene ve bu düzenin
işleyişine karşı suçlardan mahkum olanlar.'' Disipline aykırı
davranışları dolayısıyla disiplin cezası olarak hakkında sıkı
güvenlik rejimi uygulanması gerekenler de bu kurumlara
gönderilecek. Hükümlülerin durumlarına uygun kurumlara dağıtımı,
gözlem ve sınıflandırma merkezlerince yapılacak. İNFAZI GERİ
BIRAKILACAKLAR Tasarı uyarınca, hapis cezasının infazı akıl
hastalığı nedeniyle geriye bırakılacak, diğer hastalıklarda resmi
sağlık kuruluşlarının mahkumlara ayrılan bölümlerinde tedavi
sürdürülecek. Ancak, bu durumda bile cezanın infazı mahkumun hayatı
için kesin bir tehlike oluşturuyorsa mahkumun cezasının infazı,
iyileşinceye kadar geri bırakılacak. Hapis cezasının infazı, gebe
olan veya doğurduğu tarihten itibaren 6 ay geçmemiş kadınlar için
de geri bırakılacak. Çocuk ölmüş veya anasından başka birine
verilmiş olursa, doğumdan itibaren 2 ay geçince ceza infaz
olunacak. Mahkumun 3 yıl ve daha az süreli cezasının derhal
infazının hükümlü veya ailesi için mahkumiyetin amacı dışında ağır
bir zarara neden olacağı anlaşılırsa, hükümlünün istemi üzerine
infazı Cumhuriyet Başsavcılığınca 6 aya kadar ertelenebilecek.
Hükümlü, hapis cezası veya güvenlik tedbirinin infazı için
gönderilen davetiyenin tebliği üzerine 10 gün içinde gelmez, kaçar
ya da kaçacağına dair şüphe uyandırırsa savcı yakalama emri
çıkaracak. Ancak, 3 yıldan fazla hapis cezalarının infazı için
doğrudan yakalama emri çıkarılacak. Hükümlülerin ceza infaz
kurumlarına konulmalarında, başka kuruma nakillerinde ve hastaneye
yatırılmalarında istekleri üzerine ailelerine veya gösterdikleri
kişilere durumları bildirilecek. AĞIRLAŞTIRILMIŞ MÜEBBETİN İNFAZI
Hükümlüleri işledikleri suça göre gruplandıran tasarı,
ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasının infazını da düzenliyor.
Buna göre hükümlü tek kişilik odada barındırılacak. Hükümlüyü eşi,
altsoy ve üstsoyu, kardeşleri ve vasisi, belirlenen gün, saat ve
koşullar içinde 15 günlük aralıklarla ve günde bir saati geçmemek
üzere ziyaret edebilecek. Bu hükümlülere 15 günde bir 10 dakika
telefonla görüşme hakkı verilecek. Hükümlü, kurum iç yönetmeliğinde
belirtilenlerin dışında hiçbir spor faaliyetine katılamayacak.
Hükümlünün cezasının infazına hiçbir surette ara verilemeyecek.
TOPLU DİSİPLİN CEZASI YOK Hükümlülerin çalıştırılma koşullarını da
düzenleyen tasarı, infaz kurumlarında habersiz arama
yapılabileceğini, ayda bir kez mutlaka arama yapılacağını hüküm
altına alıyor. Disiplin cezaları, ''kınama, bazı etkinliklerden
alıkoyma, ücret karşılığı çalışılan işten yoksun bırakma,
haberleşme veya iletişim araçlarından yoksun bırakma veya
kısıtlama, ziyaretçi kabulünden yoksun bırakma, hücreye koyma''
olarak sıralanan tasarıya göre toplu, bedensel, zalimane, insanlık
dışı veya küçültücü disiplin cezası verilemeyecek. ÇOCUKLARA
KELEPÇE YOK Tasarı, çocuk hükümlülere ceza niteliği taşımayan,
koruma ve önleme amaçlı disiplin tedbirleri uygulanmasını
öngörüyor. Hükümlüleri hiçbir durumda zincir ve demire vurmak gibi
tedbir uygulanamayacağını hüküm altına alan tasarı, kelepçe ve
bedensel hareketleri kısıtlayıcı araçların belirli koşullarda
kullanılabileceğini hükmediyor. Ancak, çocuk hükümlülere kelepçe ya
da bedensel hareketleri kısıtlayıcı araçlar takılmayacak. Tasarıya
göre, hükümlüler kendi istekleri ile disiplin nedeniyle, zorunlu
nedenlerle, hastalık sebebiyle nakil olabilecek. Hükümlülerin
kültür ve sanat etkinliklerine katılmalarını, yayın etkinliklerinde
bulunabilmelerini, kütüphaneden süreli ve süresiz yayınlardan
yararlanma haklarını da düzenleyen tasarı uyarınca, tehlikeli hali
bulunan hükümlü, ancak bir veya 3 kişilik odalarda diğer hükümlüler
ise cezaevi yönetimi tarafından belirlenecek sayıda mahkumun
kalabileceği odalarda barındırılacak. Muhtaç hükümlülere, talepleri
halinde idare tarafından iklime ve sağlığa uygun giysiler
verilecek. Ancak giysiler, iç ve dış güvenlik personelinin giysi ve
üniformalarına benzer şekil ve renkte olmayacak. Anaları hükümlü
olup da dışarıda korumasına bırakılacak kimsesi bulunmayan 0-6 yaş
grubundaki çocuklar, analarının yanında kalabilecek. Bu çocuklar,
gündüzleri ceza infaz kurumu bünyesindeki veya Sosyal Hizmetler ve
Çocuk Esirgeme Kurumu veya diğer kurum ve kuruluşlara ait kreş ve
gündüz bakımevlerinde barındırılacak. Analarının yanında kalan
çocuklara, yaş ve durumlarına ve ihtiyaçlarına göre yiyecek ve
içecek verilecek. 3 yaşını doldurmuş çocuklar, hakim kararıyla
çocuk yuvalarına veya yetiştirme yurtlarına yerleştirilebilecek. Bu
çocukların, belirlenecek bir program ve usule göre zaman zaman
analarıyla temasları sağlanacak. TELEFON DİNLENECEK Kapalı ceza
infaz kurumlarındaki hükümlüler, belirli esas ve usullere göre
idarenin kontrolündeki ücretli telefonlar ile görüşme yapabilecek.
Telefon görüşmesi idarece dinlenecek ve kayıt altına alınacak. Bu
hak, hükümlülere tanınan diğer haklarda olduğu gibi tehlikeli halde
bulunan ve örgüt mensubu hükümlüler bakımından kısıtlanabilecek.
Açık ceza infaz kurumları ile çocuk eğitimevlerindeki hükümlüler,
ücretli telefonlarla serbestçe görüşme yapabilecek. Hükümlüler açık
ve kapalı ceza infaz kurumlarında, çocuk eğitimevlerinde araç
telefonu, telsiz telefon veya cep telefonu ve benzeri iletişim
araçlarını bulunduramayacak ve kullanamayacak. Kapalı ve açık ceza
infaz kurumları ile çocuk ve küçük eğitim evlerinde, eğitim
amacıyla radyo, televizyon ve internet kullanımına izin
verilebilecek. Tasarı, hükümlülerin topluma kazandırılması amacıyla
iyileştirme programları uygulanmasını, ceza infaz kurumlarında bu
amaçla eğitim ve psiko-sosyal hizmet servisleri kurulmasını
öngörüyor. Ayrıca, açık infaz kurumları ile çocuk eğitimevlerinde
bulunan hükümlülerin örgün ve yaygın, kapalı infaz kurumlarında
bulunan hükümlülerin de yaygın öğretimden yararlanmaları
sağlanacak. AÇLIK GREVİ VE ÖLÜM ORUCU Hükümlünün sağlığının
korunmasına ilişkin düzenlemeler de getiren tasarıya göre, hangi
nedenle olursa olsun kendilerine verilen yiyecek ve içecekleri
sürekli reddeden hükümlüler, bu hareketlerinin kötü sonuçları ile
bırakacağı bedensel ve ruhsal hasarlar konusunda doktor tarafından
bilgilendirilecek. Psiko-sosyal hizmet birimince de bu
hareketlerinden vazgeçmeleri yolunda çalışmalar yapılacak ve sonuç
alınamaması halinde, beslenmelerine kurum tabibince belirlenen
rejime göre uygun ortamda başlanacak. Beslenmeyi reddederek açlık
grevi veya ölüm orucunda bulunan hükümlülerden, alınan tedbirlere
ve yapılan çalışmalara rağmen hayati tehlikeye girdiği veya
bilincinin bozulduğu tabipçe belirlenenler hakkında, isteklerine
bakılmaksızın kurumda, olanak bulunmadığı takdirde derhal hastaneye
kaldırılmak suretiyle muayene ve teşhise yönelik tıbbi araştırma,
tedavi ve beslenme gibi tedbirler, sağlık ve hayatları için tehlike
oluşturmamak şartıyla uygulanacak. Sağlık sorunu olup da muayene ve
tedaviyi reddeden hükümlülerin sağlık veya hayatlarının ciddi
tehlike içinde olması veya ceza infaz kurumunda bulunanların sağlık
veya hayatları için tehlike oluşturan bir durumun varlığı halinde
de aynı tedbirler alınacak. Ancak, hükümlülerin sağlıklarının
korunması ve tedavilerine yönelik zorlayıcı tedbirler, onur kırıcı
nitelikte olmamak şartıyla uygulanacak.