Çevre kanunu değişiyor
Abone olÇevre Kanunu'nda değişiklik öngören tasarı, önümüzdeki günlerde TBMM'de ele alınacak.
Çevre Kanunu'nda değişiklik öngören tasarı, önümüzdeki günlerde
TBMM Genel Kurulu'nda ele alınacak. Çevrenin sürdürülebilir
kalkınma ilkesi doğrultusunda korunmasını sağlamak amacıyla 1995
yılında ilgili kuruluşların görüşü alınarak hazırlanan tasarı,
geçen yıl da Çevre Komisyonu'nda kabul edilen rapor üzerinden, bu
hafta TBMM'de görüşülecek.
Tasarıya göre, başta idare, meslek odaları, birlikler ve sivil
toplum kuruluşları olmak üzere herkes, çevrenin korunması ve
kirliliğin önlenmesi ile görevli olup, bu konuda alınacak
tedbirlere ve belirlenen esaslara uymakla yükümlü olacak.
Çevrenin korunması, bozulmasının önlenmesi ve kirliliğin
giderilmesi alanlarındaki her türlü faaliyette, Çevre ve Orman
Bakanlığı ve yerel yönetimler, gerekli hallerde meslek odaları,
birlikler ve sivil toplum kuruluşlarıyla işbirliği yapacak.
Arazi ve kaynak kullanım kararlarını veren ve proje değerlendirmesi
yapan yetkili kuruluşlar, karar alma süreçlerinde sürdürülebilir
kalkınma ilkesini gözetecekler. Yapılacak ekonomik faaliyetlerin
faydası ile doğal kaynaklar üzerindeki etkisi, sürdürülebilir
kalkınma ilkesi çerçevesinde uzun dönemli olarak
değerlendirilecek.
Her türlü faaliyet sırasında doğal kaynakların ve enerjinin verimli
bir şekilde kullanılması amacıyla atık oluşumunu kaynağında azaltan
ve atıkların geri kazanılmasını sağlayan çevreyle uyumlu
teknolojilerin kullanılması esas olacak.
Kirlenme ve bozulmanın önlenmesi, sınırlandırılması, giderilmesi ve
çevrenin iyileştirilmesi için yapılan harcamalar, kirleten ve
bozulmaya neden olan tarafından karşılanacak. Kirletenin kirlenmeyi
ve bozulmayı durdurmak, gidermek ve azaltmak için gerekli önlemleri
almaması veya bu önlemlerin yetkili makamlarca doğrudan alınması
nedeniyle, kamu kurum ve kuruluşlarınca yapılan gerekli harcamalar,
kirletenden tahsil edilecek.
-ÇEVRE BAKANLIĞI KOORDİNATÖR OLACAK-
Çevrenin korunması, çevre kirliliğinin önlenmesi ve giderilmesi
için uyulması zorunlu standartlar ile vergi, harç, katılma payı,
yenilenebilir enerji kaynaklarının ve temiz teknolojilerin teşviki,
emisyon ücreti ve kirletme bedeli alınması, karbon ticareti gibi
piyasaya dayalı mekanizmalar ve ekonomik araçlar ve teşvikler
kullanılacak.
Bölgesel ve küresel çevre sorunlarının çözümüne yönelik olarak
taraf olunan uluslararası anlaşmalar sonucu ortaya çıkan ulusal hak
ve yükümlülüklerin yerine getirilmesi için gerekli teknik, idari,
mali ve hukuki düzenlemeler, bakanlığın koordinasyonunda yapılacak.
Gerçek ve tüzel kişiler, bu düzenlemeler sonucu ortaya çıkabilecek
maliyetleri karşılamakla yükümlü olacak.
Çevrenin korunması, çevre kirliliğinin önlenmesi ve çevre
sorunlarının çözümüne yönelik gerekli teknik, idari, mali ve hukuki
düzenlemeler, Çevre ve Orman Bakanlığı'nın koordinasyonunda
yapılacak.
-YÜKSEK ÇEVRE KURULU-
Tasarıyla, ''Yüksek Çevre Kurulu'' oluşturulacak. Bu kurul,
''başbakanın başkanlığında, başbakanın bulunmadığı zamanlarda Çevre
ve Orman Bakanı'nın başkanlığında, başbakanın belirleyeceği sayıda
bakan ile bakanlık müsteşarı''ndan oluşacak. Kurul, yılda en az bir
kez toplanacak.
Kurul, etkin bir çevre yönetiminin sağlanması için hedef, politika
ve strateji belirleyecek, sürdürülebilir kalkınma ilkesi
çerçevesinde ekonomik kararlara çevre boyutunun dahil edilmesine
imkan veren hukuki ve idari tedbirleri belirleyecek.
-ÖZEL ÇEVRE KORUMA BÖLGESİ-
Tasarıda, çevrenin korunması amacıyla yürütülecek çalışmalara da
yer verildi. Buna göre, çevrenin korunması amacıyla doğal çevreyi
oluşturan biyolojik çeşitlilik ile bu çeşitliliği barındıran
ekosistemin korunması esas olacak. Sürdürülebilir kalkınma ilkesi
doğrultusunda, bölge ve havza
bazında çevre düzeni planları, Çevre ve Orman Bakanlığı
tarafından
yapılacak veya yaptırılacak. Türkiye ve dünya ölçeğinde ekolojik
önemi olan, çevre kirlenmeleri ve bozulmalarına duyarlı alanları,
''özel çevre koruma bölgesi'' belirlemeye ve ilan etmeye, Bakanlar
Kurulu yetkili olacak.
Sulak alanların doğal yapıları ve ekolojik dengeleri korunacak.
Sulak alanların doldurulması ve kurutulması yoluyla arazi
kazanılamayacak. Bu hükme aykırı olarak arazi kazanılması
durumunda, bu alan faaliyet sahibince eski haline getirilecek.
-NADİR BİTKİ VE HAYVAN TÜRLERİ KORUNACAK-
Biyolojik çeşitliliğin sürdürülebilirliğinin sağlanması bakımından
nesli tehdit veya tehlike altında olanlar ile nadir bitki ve hayvan
türleri korunacak ve mevzuata aykırı biçimde ticareti
yapılamayacak. Türkiye'nin deniz, yeraltı ve yerüstü su kaynakları
ve su ürünleri üretim alanları korunarak kullanılacak ve kirlenmeye
karşı korunacak.
-ÇED RAPORLARI-
Gerçekleştirmeyi planladıkları faaliyetleri sonucu çevre
sorunlarına yol açabilecek kurum, kuruluş ve işletmeler, Çevresel
Etki Değerlendirmesi (ÇED) Raporu veya proje tanıtım dosyası
hazırlamakla yükümlü olacak.
''ÇED olumlu kararı'' veya ''ÇED gerekli değildir'' kararı
alınmadıkça, bu tür faaliyetlere onay, izin, teşvik, yapı ve
kullanım ruhsatı verilemeyecek, proje için yatırıma başlanamayacak
ve ihale edilemeyecek.
Atıklarını ortama vermeleri uygun görülmeyen tesis ve işletmeler
ile yerleşim birimleri, atıklarını arıtmak ve bertaraf etmekle
yükümlü olacak. İnşaat ruhsatı aşamasında bu yükümlülüğünü yerine
getireceğini gösteren proje ve belgeleri ilgili kuruma sunmayanlara
inşaat ruhsatı verilmeyecek. İnşaatı bitenler, bu yükümlülüğü
yerine getirmedikçe işletme veya yapı kullanma ruhsatı alamayacak.
Yükümlülüklerini yerine getirmeyenlerin daha önceden verilen yapı
kullanma izni veya işletme izni iptal edilecek.
Tehlikeli atıkların ithalatını yasaklayan tasarı, bunların üretimi,
satışı, depolanması, kullanılması ve taşınması faaliyetlerini
yürütenlere, bir kaza dolayısıyla çevreye ve üçüncü şahıslara
verebilecekleri zararlara karşı mali sorumluluk sigortası yaptırma
zorunluluğu getiriyor.
-TİTREŞİM DE YASAK-
Tasarıyla, ''kişilerin huzur ve sükununu, beden ve ruh sağlığını
bozacak şekilde gürültü oluşturulmasının'' yanı sıra ''titreşim''
oluşturulması da yasaklanıyor.
Ulaşım araçları, şantiye, fabrika, atölye, işyeri, eğlence yeri,
hizmet binaları ve konutlar; kaynaklanan gürültü ve titreşimin
yönetmeliklerle belirlenen standartlara indirilmesi için gerekli
tedbirleri almakla yükümlü olacak.
Gürültü ve titreşime neden olanlara, konutlar için 200 YTL, ulaşım
araları için 600 YTL, işyerleri ve atölyeler için 2 bin YTL,
fabrika, şantiye ve eğlence gürültüsü için 6 bin YTL ceza
verilecek.
-BİR YIL SÜRE-
Tasarıyla belirlenen hükümlere aykırı davrananlara, gerekli
düzenlemeleri yapmaları için bir defalığına, 1 yılı aşmamak üzere
süre verilebilecek.
Faaliyet, süre verilmemesi durumunda derhal, süre verilmesi
durumunda bu süre sonunda kısmen veya tamamen, süreli veya süresiz
olarak durdurulacak. Çevre ve insan sağlığı yönünden tehlike
yaratan faaliyetler hakkında süre verilmeksizin durdurma işlemi
uygulanacak.
-ÇEVREYİ KİRLETENLERE CEZA-
Tasarıyla, idari nitelikte uygulanacak cezalar da belirlendi. Buna
göre, egzoz ölçümü yaptırmayanlara 250 YTL, standartlara aykırı
emisyona neden olanlara 500 YTL para cezası uygulanacak. ÇED
sürecine başlamadan veya bu süreci tamamlamadan inşaata başlayan ya
da faaliyete geçenlere yapılan proje bedelinin yüzde l'i oranında
ceza verilecek.
Hava kirliliğine neden olan tesisleri izin almadan kuran ve işleten
veya iznin iptal edilmesine karşın kurmaya ve işletmeye devam
edenlere 12 bin YTL, emisyon miktarlarının sınırları aşması
durumunda 24 bin YTL, hava kirliliğine neden olan konutlarda her
bağımsız bölüm için 150 YTL ceza uygulanacak.
-ATIKLARI TOPRAĞA VERENLERE 12 BİN YTL CEZA-
Atık alım, ön arıtma, arıtma veya bertaraf tesislerini kurmayanlar
ile kurup da çalıştırmayanlar, 30 bin YTL para cezasına
çarptırılacak. Yasaklara aykırı olarak ülkenin denizlerinde ve
doğal veya suni göller ve baraj gölleri ile akarsularda, katı atık,
atıksu, petrol ve petrol türevleri tahliyesi veya deşarjı yapan
tankerlere, groston başına 20 YTL'ye kadar ceza kesilebilecek.
Yasak atıkları toprağa verenlere 12 bin YTL ceza verilecek.
Biyolojik çeşitliliği tahrip edenlere, özel çevre koruma bölgeleri
için belirlenen esaslara aykırı davrananlara 10 bin YTL, belirlenen
alanlar dışından kum, çakıl ve benzeri maddeleri alanlara metreküp
başına 60 YTL, içme ve kullanma suyu koruma alanlarına, kaynağın
kendisine ve bu kaynağı besleyen yerüstü ve yeraltı sularına,
sulama ve drenaj kanallarına atık boşaltanlara 24 bin YTL para
cezası uygulanacak.
Yasaklara veya sınırlamalara aykırı olarak atık toplayan, taşıyan,
geçici ve ara depolama yapan, geri kazanan, geri dönüşüm sağlayan,
tekrar kullanan veya bertaraf edenlere 12 bin YTL, ithal edenlere
ise 30 bin YTL ceza kesilmesi öngörülüyor.
-HALKA AÇIK YERLERİ KİRLETENLER-
Halka açık yerlerde çevreyi kirletenlere 50 YTL ceza kesilecek.
Tehlikeli atıkları ülkeye sokanlara 1 milyon YTL, tehlikeli
atıkları ön bildirimde bulunmadan ihraç eden veya transit geçişini
yapanlara 1 milyon YTL, atıksu altyapı sistemlerinin ve katı atık
bertaraf tesisleri kurma yükümlülüğünü yerine getirmeyen kurum ve
kuruluşlara 50 bin YTL'ye kadar ceza uygulanacak.
Bakanlar Kurulu, cezaları 10 katına kadar artırabilecek. Bu
cezalar, suçun 3 yıl içinde birinci tekrarında bir kat, daha
sonraki tekrarlarda iki kat artırılarak verilecek.
-HAPİS CEZASI-
Yanlış ve yanıltıcı bilgi verenler ve bilgi vermemekte direnenler
ile ÇED sürecinde yanlış ve yanıltıcı belge düzenleyenler ve
kullananlar, 6 aydan 1 yıla kadar hapisle cezalandırılacak. Çevreyi
kirleten veya bozan bir faaliyetten zarar gören veya haberdar olan
herkes ilgili makamlara başvurarak önlem alınmasını veya faaliyetin
durdurulmasını isteyebilecek.
-TEŞVİKLER-
Çevre kirliliğinin önlenmesi ve giderilmesine ilişkin faaliyetler,
teşvik tedbirlerinden yararlandırılacak. Arıtma tesisi kuran,
işleten ve yönetmeliklerde belirtilen yükümlülükleri yerine getiren
kuruluşların arıtma tesislerinde kullandıkları elektrik enerjisi
tarifesi, sanayi tesislerinde kullanılan enerji tarifesinin yüzde
50'sine kadar indirilebilecek.
Hava kalitesinin korunması ve hava kirliliğinin önlenmesi için
ulusal enerji kaynakları öncelikli olmak üzere Bakanlıkça
belirlenen standartlara uygun temiz ve kaliteli yakıtların ve yakma
sistemlerinin kullanılması zorunlu olacak. Bakanlık, temiz hava
politikalarının il ve ilçe merkezlerinde uygulanmasını ve hava
kalitesini izleyecek.
-ÇEVRE GÖNÜLLÜLERİ-
Bakanlık, belli koşulları taşıyan kişileri ''çevre gönüllüsü''
olarak görevlendirebilecek. Bu görevlilere herhangi bir ücret
ödenmeyecek. Görevini kötüye kullandığı belirlenen çevre
gönüllülerinin görevleri sona erdirilecek.
Tasarıyla, bakanlık merkez teşkilatında çalıştırılmak üzere 500
yeni kadro ihdas edilecek. Tasarıya göre, iyonlaştırıcı olmayan
radyasyon yayılımı sonucu oluşan elektromanyetik alanların çevre ve
insan sağlığı üzerindeki
olumsuz etkilerinin önlenmesi için de yönetmelik
çıkartılacak.