Böbrek sağlığını bozan 5 hastalık
Abone olSinsice ilerleyen böbrek hastalıkları, hipertansiyonu olan, nefrit ve ailesel yatkınlığı olan kişiler, kronik böbrek yetmezliği riski ile karşı karşıya. Peki nasıl önlemler almak gerekiyor? İşte böbrek sağlığını korumanın yolları...
Böbrek sağlığını korumanın adımlarını anlatan Memorial
Hizmet Hastanesi Nefroloji Bölümü'nden Uz. Dr. Funda
Yalçın, kronik böbrek yetmezliğine neden olan rahatsızlıklar
ve alınması gereken önlemler hakkında bilgi verdi.
BU TAHLİLLERİ İHMAL ETMEYİN
Böbreklerin görevini yerine getiremediği durumlar böbrek yetmezliği olarak tanımlanmaktadır. Kronik böbrek yetmezliğinden bahsedebilmek için hastanın 3 aylık böbrek fonksiyonlarının bozuk olması gerekir. Sinsi ilerleyen böbrek yetmezliği hiçbir belirti vermeden son aşamaya kadar gelebilmektedir. İlerleyen aşamalarda halsizlik, eforda bitkin düşme, bulantı, kusma, bacaklarda şişlik ve tansiyon düzensizliği gibi belirtiler veren böbrek yetmezliğinin erken teşhisi için belirli aralıklarla kan ve idrar tahlili ihmal edilmemelidir.
Yapılan son çalışmalara göre böbrek yetmezliğine neden olan hastalıklar arasında ilk 5 sırada; diyabet, hipertansiyon, nefritler, genetik yatkınlık ve Amiloidoz hastalığı bulunmaktadır.
1- Diyabet hastalığı böbreklerin en büyük
düşmanı
Dünyada olduğu gibi ülkemizde de böbrek yetmezliğine neden olan
hastalıkların başında %41 gibi yüksek bir oranla şeker hastalığı
yani diyabet gelmektedir. Kontrol altına alınmayan diyabet,
vücuttaki bütün organlarla birlikte damarları da olumsuz anlamda
etkilemektedir. Kontrol edilemeyen kan şekeri böbreklerdeki küçük
damarlarının hasar görmesine yol açarak, diyabetik nefropati yani
böbrek fonksiyonlarının azalmasına neden olmaktadır.
2-Böbrekleriniz için tansiyonunuzu kontrol altında
tutun
Yüksek tansiyon, böbrek yetmezliğine neden olan rahatsızlarda yüzde
25 gibi oldukça fazla sayılabilecek bir oranla ikinci sırada
bulunmaktadır. Kalp ve beyin gibi böbrek damarlarını da etkileyen
yüksek tansiyon, kılcal damarların hasar görmesine ve böbreklerin
küçülmesine neden olabilmektedir. Yüksek tansiyon sonucu böbrek
yetmezliği gelişebildiği gibi tersine bir ilişki de mevcuttur.
Böbrek taşları, iltihap ya da böbrek damarlarının darlığı yüksek
tansiyona zemin hazırlayabilmektedir.
3-Böbreklerinizi iltihaba karşı koruyun
Alerjik reaksiyon, virüs, ilaç kullanımı ya da böbrek taşları gibi
çok farklı nedenlere bağlı olarak gelişebilen nefrit yani böbrek
iltihabı böbrek yetmezliğine neden olan rahatsızlıklar arasında
%8'lik bir paya sahiptir. Pembe veya köpüklü idrar, yüz, el ve
ayaklarda şişlik, mide bulantısı ve kusma gibi belirtiler veren
böbrek iltihabı zamanında ve doğru tedavi edilmezse böbrek
yetmezliği kaçınılmazdır.
4-Genetik yatkınlığınız varsa daha dikkatli
olun
Polikistik böbrek hastalıkları başta olmak üzere, genetik etkiler
böbrek yetmezliğinde % 5 oranında etkilidir. Kalıtımsal bir
rahatsızlık olan polikistik böbrek hastalığı, sıvı dolu kistlerin
oluşmasına neden olarak böbrek fonksiyonlarının bozulmasına neden
olabilir. Bazen hiçbir belirti vermeden ilerleyen polikistik böbrek
hastalığı, kist sayısının çokluğuna göre ağrı, kanlı idrar yapma,
böbrek taşı oluşumu, hipertansiyon gibi farklı belirtiler
verebilmektedir.
5-Akdeniz ateşi böbrek yetmezliğine neden
olabilir
Amiloid isimli proteinin organlarda fazla birikmesiyle ortaya çıkan
Amiloidoz hastalığı kalp, karaciğer, sinir sistemi, mide ve
bağırsağı etkilediği gibi böbrek yetmezliğine de yol
açabilmektedir. Bir sebebe bağlı olmadan gelişebilen Amiloidoz,
Ailevi Akdeniz Ateşi gibi uzun süreli enfeksiyonlardan sonra da
ortaya çıkabilmektedir. Böbrek yetmezliğinde %2 orana sahip olan
Amiloidoz hastalığında, altta yatan rahatsızlığa yönelik tedaviler
uygulanmaktadır.
BÖBREK NAKLİ HAYAT KURTARIYOR
Beslenme ve yaşam tarzı, hem böbrek yetmezliğine götüren süreçte hem de böbrek yetmezliği teşhisi konulduktan sonra dikkat edilmesi gereken bir adımdır. Sebebi bilinmeyen böbrek yetmezliği rahatsızlığı oranının %11 olduğu düşünülürse, beslenme ve yaşam tarzının önemi bir kez daha ön plana çıkmaktadır. Diyabet hastalarının böbrek yetmezliği yaşamasının altındaki birinci etken, diyabetin kontrol altına alınmamasıdır. Tuzsuz beslenme, özellikle diyabet ve hipertansiyon hastaları için hayati önem taşımaktadır. Böbrek yetmezliğinin ilerleyen aşamalarında ise proteinli besinler ile potasyum ve fosfor içeren bakliyat, kuruyemiş gibi gıdaların dikkatli tüketilmesi gerekmektedir. Günlük egzersizler, çok yorucu olmamak şartıyla düzenli olarak yapılmalıdır.
Böbrek yetmezliği 5 evreye ayrılmaktadır. Son dönem böbrek yetmezliği teşhisi konulabilmesi için yapılan testlerde hastanın böbreğinin %15 çalıştığının belirlenmesi gerekir. Çalışmayan böbreğin görevini makine yani diyaliz ya da yeni bir organ yapacaktır. Son dönem böbrek yetmezliği tedavisinde altın standart yaşam standartlarının artıran böbrek naklidir. Böbrek yetmezliği çeken hastanın organ nakli yapılıp yapılamayacağının iyi değerlendirilmesi gerekmektedir.
Ülkemizde kadavra bulunamaması nedeniyle, canlı vericilerden daha sık yapılan böbrek naklinde vericilerin de sağlık durumunun iyi bir değerlendirmeden geçmesi gerekmektedir. Vericiler bu ameliyattan sonra hızla iyileşmekte ve ilerleyen yıllarda da böbrekle ilgili herhangi bir sorun yaşamamaktadır.