Bir Türk devi daha battı
Abone olTürkiye’nin ilk elyaf üreticisi Sönmez Filament’in kapanmasından sonra bir kötü haber de Denizli'den geldi.
Kendi dinamikleri ve girişimciliğiyle yeterli devlet desteğini
almayarak büyüyen kentlerden biri olduğu için ‘Anadolu Kaplanı’
ünvanını kazanan Denizli'de, 2 milyar dolara yaklaşan ihracat
rakamıyla lokomotif sektör olan tekstil, krizden ağır yara
aldı.
2001 krizinden sonra bankaların verdikleri kredileri zamanı
gelmeden istemeleri yüzünden sıkıntıya girmeye başlayan tekstil
sektörü, düşük kur, yüksek enerji maliyeti, vergi ve SSK primi
oranlarının yüksekliği kıskacının yanı sıra 5084 Sayılı Teşvik
Yasası'nın getirdiği haksız rekabet ve global kriz de eklenince
ayakta duramaz hale geldi. Denizli'de son bir yılda işçi çıkararak
küçülmeye giden bir çok firma yavaş yavaş üretimi durdurarak kapıya
kilit vurmaya başladı.
Sektörde bir yılda 8 bin çalışan işsiz kaldı. 83 tekstil
fabrikasının bulunduğu Organize Sanayi Bölgesi'nin ilk tekstil
fabrikası olma özelliğini taşıyan ve 450 işçi çalıştıran, yılda 10
milyon doların üzerinde ihracat yapan Denteks Tekstil Fabrikası ile
1972 yılında kurulan 58 bin metrekare alanda faaliyet gösteren, 700
kişinin çalıştığı, yıllık ihracatı 25 milyon dolar olan Dempa
Denizli Mensucat Sanayi ve Ticaret A.Ş., üretimi durdurarak kapıya
kilit vurdu. Son altı ayda Atakan Tekstil, Atak Tekstil, İrem
Tekstil, Bordo Tekstil ve Turkmar firmaları da üretimi durdurdu.
Merkeze bağlı Göveçlik Beldesi'nde faaliyet gösteren ve Denizli'nin
ilk iplik fabrikası olan Göveçlik İplik Sanayi ve Ticaret A.Ş. ise
850 kişinin işine son verip fabrikayı kapattı. Bazı fabrikaların ya
çok sayıda işçi çıkardığı, ya işçilere ücretsiz izin verdiği ya da
4- 5 ay boyunca işçi ücreti ödeyemediği öğrenildi. Kapısına kilit
vurulan fabrikaların Denizli tekstil ihracatındaki payının 100
milyon doların üzerinde olduğu belirtildi.
Tanınmış işadamlarından Atay Tekstil’in sahibi, Denizli Ticaret
Odası Yönetim Kurulu üyesi Mehmet Ağcabay’ın dolar kurunun aniden
yükselmesiyle aldığı makinelerin borçları ikiye katlanınca evinde
falçatayla boğazını keserek intihar etmesi ise yaşanan trajik
tablonun son halkası oldu.
EVİNİ BİLE SATIŞA ÇIKARDI
Yaşadığı ekonomik sorunları aşamayarak kapıya kilit vuran Baysal
Ailesi'ne ait Göveçlik İplik Fabrikası ile Dempa Denizli Mensucat
Sanayi Ticaret A.Ş.'nin Yönetim Kurulu Başkanı Mustafa Baysal,
firmalarının borcunu ödemek için evlerini bile satılığa çıkardığını
söyledi. Göveçlik İplik Fabrikası'nda 850 kişi çalışırken, bu
sayıyı önce 500'e, ardından 300'e düşürdüklerini, işleri
toparlayamayınca da üretimi durdurduklarını kaydeden Baysal, Dempa
Tekstil'de çalışan 700 işçi sayısını da önce 300'e, ardından 170'e
düşürdüklerini, sonunda üretimi durdurmak zorunda kaldıklarını
aktardı. Baysal, “Kalan çok az işçimize de 1 ay ücretli izin
verdik. İşçimin alacaklarını evlerimi satıp ödeyeceğim. Kuşadası ve
İstanbul'daki otellerimi de satabilirim. Tüm borçlarımı ödeyeceğim.
Milyonlarca dolarlık makinalarımız şu an çalışmıyor. Devlet
maalesef sorunlara çözüm bulmuyor. Yıllardır Tekstil Bakanlığı
kurulsun diyoruz, ciddiye alan yok. Benim yıllık ihracatım 25
milyon dolardı. Yazık değil mi? Bankalar tekstilciye kredi
vermiyor. Teşvik Yasası ile belimizi iyice büktüler. Komşu
illerimizde elektrik, doğalgaz ve vergiyi yüzde 50 daha ucuz
ödüyorlar. Denizli ve Denizli gibi teşvik dışı kalan illerin de ipi
çekiliyor” diye konuştu.
KRİZ BAŞKA SEKTÖRLERE DE SIÇRADI
Denizli'nin lokomotif sektörü tekstilde bu sıkıntılar yaşanırken
başka sektörlerden de olumsuz haberler gelmeye başladı. Denizli'nin
köklü kuruluşlarından olan Dentaş Ambalaj ve Kağıt Sanayi, 100
işçiyi işten çıkaracağını açıkladı. Firmadan İMKB'ye gönderilen
açıklamada, şirketin Denizli'de bulunan fabrikasında finansal
verilerin incelenmesi sonunda hedeflerin gerçekleştirilemediğinin,
mali tabloların olumsuz sonuç verdiğinin, bu olumsuzlukların bu
yılın sonunda ve 2009 yılında da devam edeceğinin anlaşıldığı
vurgulanarak her türlü hakları verilerek 100 işçinin çıkarılacağı
bildirildi.
Denizli Sanayi Odası Başkanı Müjdat Keçeci, mevcut krizin sürmesi
halinde sosyal patlama yaşanabileceğini belirterek, “Gelinen
noktada hükümete önemli görevler düşüyor. Üretim aksamadan devam
etmelidir. Üretimin devam etmesi için devletin ve hükümetin gerekli
desteği yapması gerekiyor. Sanayicinin üretimde çektiği sıkıntıyı
herkes biliyor. Elektrik, doğalgaz pahalı, vergiler ağır, faizler
yüksek. Dünya kriz yaşıyor. Devletimizin, üreticiler için elinden
geleni yapması gerekiyor. Aksi halde işsizler ordusu yaratılacak.
Bizim korkumuz, sosyal patlama gibi istenmeyen olaylarla karşı
karşıya kalmak. Böyle giderse, gerekli önlemler alınmazsa sosyal
patlama olur. Ülkemizdeki üreticilerin içine girdikleri girdaptan
çıkması için devletin ivedilikle bir planlama yapıp, üretimi
sürdürmesi gerekiyor” diye konuştu.
200 MİLYON DOLARA ACİL İHTİYAÇ VAR
Sektörün yaşadığı sıkıntının aşılabilmesi için yollar arayan
Denizli Valiliği ve meslek odalarının girişimleri de sonuçsuz
kaldı. Denizli Valisi Yavuz Erkmen, sanayicilerle yaptıkları
toplantının sonunda sektörün acil olarak ihtiyaç duyduğu 200 milyon
dolar kaynağı bulabilmek için girişimlerde bulundu. Denizli'ye
2'nci Uluslararası Tekstil ve Konfeksiyon Zirvesi için gelen TOBB
Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu'ndan destek istedi. TOBB'un
birikiminden Denizli'ye 36 ay sonra ödenmek üzere kaynak isteyen
Erkmen, istediği yanıtı alamadı. Hisarcıklıoğlu, böyle bir talebin
karşılanması halinde tüm illerin aynı istekte bulanacağını
belirterek, Denizli'de açılışını yaptığı Kredi Garanti Fonu'na
proje sunularak 750 bin YTL'ye kadar destek alınabileceğini
söyledi.
İHRACAT DÜŞTÜ
Denizli Tekstil ve Konfeksiyon İhracatçıları Birliği Başkanı Raşit
Güntaş ise 36 aydır Denizli ihracatının sürekli arttığını, ilk kez
bu ekim ayında düşüş yaşadıklarını vurgulayarak şunları
söyledi:
“2007 yılının ekim ayında Denizli'den 118 milyon 580 bin dolar
tekstil ve konfeksiyon ihracatı yapıldı. Bu yıl ekim ayında ise
yüzde 5.59 düşüş oldu, ihracat 111 milyon 949 bin dolara geriledi.
2007 yılının ilk 10 ayında ise 1 milyar 7 bin 458 dolar ihracat
yaptık. Bu yılın ilk 10 ayında ise ihracatımız yüzde 8.2 arttı, 1
milyar 88 bin 244 dolara ulaştı. 36 aydır Denizli'nin tekstil ve
konfeksiyon ihracatı artıyordu, sadece geçtiğimiz ekim ayında
gerilemiş oldu. Kriz nedeniyle dünya tüketiminde düşme eğilimi var.
İhracatçılarımızın, ocak ve şubat aylarında alacakları siparişlerin
düşük olmasını bekliyoruz. Yani ihracattaki düşüş devam
edecek.”
Sanayici ve ihracatçı kesiminin nakit sıkıntısı çektiğini kaydeden
Güntaş, “Türk ekonomisi, ortak akılla iyi yönetilmelidir. İşsizlik
Fonu'nun 35 milyar dolar civarında parası var. Bu fondan GAP'a 12
milyar dolar kaynak aktarıldı. İşsizlik Fonu, Eximbank'a 12-13
milyar dolar borç verirse, sanayicinin nakit sıkıntısı önemli
ölçüde sona erer. Parayı hibe olarak istemiyoruz, borç istiyoruz.
Kriz yönetimlerinde böyle radikal kararlar almak gerekiyor. Felaket
tellallığı yapmıyorum ama radikal kararlar almak gerekiyor” diye
konuştu.
BANKACILARLA ANLAŞMA VAR
Sanayi odası, kentte faaliyet gösteren 52 bankanın şube
müdürleriyle toplantı yaparak, global krizin yaratacağı
olumsuzluklarda finans sektörü ile iş dünyasının koordineli hareket
etmesi talebini iletti. Toplantı sonunda bankaların, kriz nedeniyle
sanayicilerden kredi alacaklarını zamanından önce talep etmemesi,
her iki kesimin de finansman ilişkilerinde iyi niyetli olması, zor
durumda kalan şirketlerin bankalarla olan kredi ilişkilerinde
diyaloğa girmeleri ve borçların yapılandırılması ile bu işlemler
sırasında ticaret odası, sanayi odası, ticaret borsası ve tekstil
ve konfeksiyon ihracatçıları birliği üyelerinden oluşan heyetin
arabuluculuk yapması kararları çıktı.
UMUTLAR NAZIM EKREN’DE
Sektör sorunlarının çözümü için umudunu Ekonomiden Sorumlu Devlet
Bakanı Nazım Ekren'e bağladı. Kasım ayı içinde Denizli'ye gelerek
üç gün kentte kalıp sektörün sorunlarını dinleyecek olan Ekren'e
büyük umut bağlayan sektör temsilcileri Vali Yavuz Erkmen'in
başkanlığında Polisevi'nde bir araya geldi. Toplantıya tekstil
fabrikalarının üst düzey yöneticileri, banka müdürleri ve oda
başkanları katıldı. Vali Yavuz Erkmen, Bakan Ekren’e somut öneriler
getirilmesini istedi.