Batık bankaların yükü 77 milyar dolar

Hürriyet Gazetesi'nin haberine göre, BDDK Başkanı Bilgin, TMSF'nin devraldığı bankaların toplam yükünün İmar Bankası ile birlikte 55 milyar dolara ulaştığını açıkladı. Hazine Müsteşarı Halil İbrahim Çanakçı ise batık bankalar nedeniyle şimdiye kadar Hazinenin aktardığı kaynak ve katlandığı faizlerin 36.2 milyar doları bulduğunu bildirdi. Kamu bankalarına aktarılan 22.1 milyar dolarla birlikte, bankacılık krizinin kamuya toplam maliyeti 77 milyar dolara ulaştı.2003 yılı sonunda 139 milyar dolara yükselen iç borç stokunun yüzde 41.9'unu oluşturan 58.3 milyar dolarının Hazinenin batık bankalar nedeniyle TMSF'ye ve kamu bankalarına aktardığı kaynaklardan kaynaklandığı hesaplandı. BDDK Başkanı Tevfik Bilgin ve Hazine Müsteşarı Çanakçı, Türkiye'nin yaşadığı bankacılık krizinin toplam faturasını, TBMM'de oluşturulan TMSF'ye devredilen bankalarla BDDK faaliyetlerinin ve bunlarla ilgili iddiaların incelenmesi amacıyla kurulan araştırma komisyonuna anlattılar. Edinilen bilgiye göre 27 Ocak 2004 günü komisyona bilgi veren Bilgin ve Çanakçı'nın ortaya koyduğu fatura, bankacılık krizinin Türkiye'ye toplam maliyetinin 77 milyar dolara ulaştığını ortaya çıkardı. Bilgin'in verdiği bilgiye göre TMSF tarafından devralınan bankalarla birlikte toplam yükümlülükler 32 milyar doları buldu. Bunun 26 milyar doları mevduat geri kalanı da sendikasyon kredileri, diğer bankalara borçlar ve benzeri yükümlülüklerden oluştu. Bunun dışında söz konusu bankalarla birlikte devralınan zarar ise 17.3 milyar dolar olarak gerçekleşti. Bilgin, "Bu zarar bir şekilde ayrılan karşılıklar, kambiyo zararlarıyla ya da Sermaye Piyasası işlemleri zararlarıyla ya da geçmiş dönemlerden birikimli bir şekilde bugüne veya devredildiği tarihe kadar aktarılmış olan zarar" dedi. Bilgin, TMSF tarafından devralınan bankalarla birlikte üstlenilen yükümlülükler ve zararlardan oluşan toplam 49.3 milyar dolara bir de İmar Bankası'ndan kaynaklanan 5.7 milyar doların konulmasıyla yaklaşık 55 milyar dolarlık bir rakama ulaşıldığını belirtti. Bilgin, bankalarla birlikte devralınan 17.3 milyar dolarlık zararın Bankalar Kanunu'nun 14/3 maddesi gereğince alınan Demirbank, Sitebank, Ulusalbank ve Yaşarbank gibi bankalardan 14 milyar dolarının da 14/3 ve 14/4'e göre alınan bankalardan kaynaklandığını belirtti. HAZİNE 58.3 MİLYAR DOLAR ÖDEDİ Hazine Müsteşarı Çanakçı ise TMSF'ye devredilen bankalar nedeniyle Hazine tarafından aktarılan kaynak tutarının İmar Bankası nedeniyle yapılan ödeme de dahil ana para tutarının 2003 yılı sonu itibariyle 22.6 milyar doları bulduğunu bildirdi. Verilen iç borçlanma kağıtları için 31 Aralık 2003 itibariyle katlanılan faiz yükünün (nakit olarak ödenen ve tahakkuk eden) 13.6 milyar doları bulduğunu vurgulayan Çanakçı, sadece TMSF'ye alınan bankalar nedeniyle Hazine'ye 2003 sonu itibariyle gelen yükün 36.2 milyar dolar olduğunu bildirdi. KAMU BANKALARI İÇİN 22.1 MİLYAR DOLAR Çanakçı, yaşanan krizler nedeniyle kamu bankalarının yeniden yapılandırılmasının da ertelenemez hale geldiğini, bu yeniden yapılanma sürecinin de Hazine'ye doğrudan ve dolaylı yükler getirdiğini anlattı. Çanakçı kamu bankalarının görev zararı alacaklarının menkul kıymete dönüştürülmesi amacıyla verilen iç borçlanma kağıdı ve nakit para tutarının 2001 yılı sonu itibariyle 25.2 katrilyon lira, sermaye desteği sağlamak amacıyla verilen kağıt ve nakitin toplamının da 3.5 katrilyon lira olduğunu belirtti.Söz konusu tutar 2001 yılı kurlarıyla 22.1 milyar dolarlık bir büyüklük oluşturuyor. KAMUYA TOPLAM YÜK 77 MİLYAR DOLAR BDDK Başkanı Bilgin ve Hazine Müsteşarı Çanakçı'nın komisyona verdiği bilgilerden yapılan hesaplamalara göre, TMSF'nin batık bankalar nedeniyle üstlendiği 55 milyar dolarlık yükün 36.2 milyar dolarını şimdiye kadar Hazine karşıladı. Kamu bankalarına aktarılan 22.1 milyar dolarılık yükle birlikte Hazine'nin bankacılık krizi nedeniyle 2003 sonu itibariyle fiilen üstlendiği toplam yük 58.3 milyar dolara kadar çıktı. Batık bankaların TMSF bünyesinde kalan diğer yükleriyle birlikte bankacılık krizinin kamuya toplam maliyeti 2003 yılı sonunda 77 milyar dolara ulaştı. Bu yükü borçlanarak üstlenen Hazine, bankacılık krizi nedeniyle verdiği iç borçlanma kağıtlarını vadelerinin sonunda yeniden borçlanarak ödüyor. Bu nedenle de söz konusu yük faiz ödemeleri nedeniyle kartopu gibi büyüyerek her geçen gün biraz daha artıyor. İÇ BORCUN YÜZDE 41.9'U BANKALARDAN Türkiye ekonomisinin en kırılgan ve en sorunlu yanını oluşturan borç stokunun kritik düzeye yükselmesine de batık bankalar ve kamu bankalarından kaynaklanan yükler etkili oldu. Bütçe açıklarındaki reel daralmaya, faiz dışı fazlaya ve alınan tüm ek vergilere rağmen Hazine'nin iç borç stokunun giderek büyümeye devam etmesinde batık bankalardan kaynaklanan bu yük belirleyici oldu. Türkiye'nin 2003 yılı sonu itibariyle 139.3 milyar dolara ulaşan iç borç stokunun yüzde 41.9'u batık bankalar ve kamu bankaları için gerçekleştirilen borçlanmadan kaynaklandı. Bu türden bir yük söz konusu olmasaydı iç borç stoku 2003 sonunda 81 milyar dolar düzeyinde kalacaktı. Kamu kesiminin toplam iç ve dış borç stoku ise 202.7 milyar dolar yerine 144.4 milyar dolar olacaktı. Bankacılık krizi nedeniyle doğan borçların kamunun toplam iç ve dış borç stoku içerisindeki payı ise yüzde 28.8 düzeyinde bulunuyor. Türkiye'nin çok büyük fedakarlıklar ve ağır bir yoksullaşma pahasına sürdürdüğü ekonomik program kamu kesiminin iç borç stokunun yüzde 60 düzeyine indirilmesini hedefliyor. Eğer Türkiye mevcut kemer sıkma politikalarını sürdürerek her yıl milli gelirinin yüzde 6.5'i kadar faiz dışı fazla verebilir, GSMH'sini yılda ortalama yüzde 5 oranında artırır ve reel faiz oranlarını yüzde 10'un altına çekebilirse kamunun net borç stokunu en erken 2008 yılında GSMH'nin yüzde 60'ının altına düşürebilecek. Oysa, bankacılık krizinden kaynaklanan ve borç stokuna yansıyan 58.3 milyar dolarlık yük olmasaydı Hazine'nin toplam brüt iç ve dış borç stokunun GSMH'ye oranı 2003 yılı sonunda yüzde 60.6 düzeyinde olacaktı. Bu oran AB'nin kriterlerinden sadece 0.6 puan yüksek bulunuyor. Dolayısıyla, batık bankaların yükü olmasaydı Türkiye'nin bugünkü ağırlıkta bir ekonomik program uygulamasına ve yoksullaşmaya devam etmesine gerek kalmayacaktı. Yaklaşık 35 puanlık bölümü batık bankalardan kalnaklanmak üzere Türkiye'nin kamu borç stokunun GSMH'ye oranı 2003 yılı sonu rakamlarına göre yüzde 85 düzeyinde seyrediyor.