Başkanlık sistemi işte Erdoğan'ın taslağı
Abone olBaşkanlık sistemi nedir? Başkanlık seçimleri nasıl yapılacak? Başkanlık sistemi Başbakan ve Bakanlar Kurulu olmayacak mı? İşte AK Parti'nin Başkanlık sistemi taslağı
Milliyet gazetesi yazarı Güngör Uras, AK Parti'nin Nisan
2013'te TBMM Anayasa Uzlaşma Komisyonu'na sunduğu Başkanlık Sistemi
Taslak Metni'ni bugünkü köşesine taşıdı.
Taslak için "Sayın Erdoğan'ın nasıl bir Başkanlık Sistemi
beklentisi içinde olduğu anlatılıyor" yorumunda bulunan
Güngör Uras, Başkan ne yapacak? Başbakan olmayacak mı? sorularının
yanıtını verdi.
Güngör Uras'ın "Ayşe Hanım Teyzem Başkanlığı
Sordu" başlıklı bugünkü yazısından bölümler şöyle:
"...
İş başa düştü. Araştırdım.
AKP'nin 2013 Nisan ayında TBMM Anayasa Uzlaşma Komisyonu'na sunduğu
taslağı buldum.
Bu taslakta, Sayın Erdoğan'ın nasıl bir Başkanlık Sistemi
beklentisi içinde olduğu anlatılıyor.
AKP'nin TBMM'ye sunduğu taslağa dayalı olarak nasıl bir başkanlık
sistemi istendiğini özetleyeceğim.
BAŞKAN NE YAPACAK?
AKP tarafından 2 yıl önce TBMM'ye sunulan taslağın Üçüncü Kısım,
Devletin Temel Organizasyonu, İkinci Bölüm, Yürütme, Birinci Alt
Bölüm, Başkan başlığı altında başkanlık sisteminin esasları
sıralanmaktadır.
Taslağa göre, Başkan, kırk yaşını doldurmuş, yüksek öğrenim
yapmış ve milletvekili seçilme yeterliliğine sahip vatandaşlar
arasından, halk tarafından seçilir. Görev süresi beş yıldır. Bir
kimse en fazla iki defa Başkan seçilebilir.
Son genel seçimde en az yüzde beş oranında oy almış olan siyasi
partiler ile en az yüz bin vatandaş başkanlığa aday
gösterebilir.
Genel oyla yapılacak seçimde, geçerli oyların salt
çoğunluğunu alan aday Başkan seçilmiş olur. İlk oylamada
bu çoğunluk sağlanamazsa, bu oylamayı izleyen ikinci pazar günü
ikinci oylama yapılır. Bu oylamaya, ilk oylamada en çok oy
almış iki aday katılır ve geçerli oyların çoğunluğunu alan aday
Başkan seçilmiş olur.
Başkan devletin ve yürütmenin başıdır. Yürütme yetkisi
Başkan'a aittir.
Başkan, yürütmenin başı olarak genel/(iç ve dış) siyaseti
yürütür.
- TBMM seçimlerinin yenilenmesine karar vermek,
- Bakanları atamak ve görevlerine son vermek,
- Başkanlık kararnamesi çıkarmak,
- Yabancı devletlere Türkiye Cumhuriyeti'nin temsilcilerini
göndermek (Büyükelçileri ve konsolosları belirlemek ve atamak),
Türkiye Cumhuriyeti'ne gönderilecek yabancı devlet temsilcilerini
kabul etmek,
- Milletlerarası antlaşma akdetmek ve yayınlamak,
- Türk Silahlı Kuvvetleri'nin Başkomutanlığı'nı temsil etmek,
- Türk Silahlı Kuvvetleri'nin kullanılmasına karar vermek,
- Kamu yöneticilerini atamak ve görevlerine son vermek,
- Sıkıyönetim veya olağanüstü hal ilân etmek ve sıkıyönetim veya
olağanüstü hal kararnamesi çıkarmak,
- Yükseköğretim Kurulu üyelerinin yarısını seçmek,
- Üniversite rektörlerini seçmek,
- Anayasa Mahkemesi üyelerinin yarısını, Danıştay üyelerinin
yarısını, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısını ve Hâkimler ve Savcılar
Yüksek Kurulu üyelerinin yarısını seçmek. Başkanın yetki ve
görevleri arasındadır.
BAŞBAKAN OLMAYACAK!
Başkan, genel siyasetin yürütülmesinde ihtiyaç duyduğu konularda
Başkanlık kararnamesi çıkarabilir. Başkan, kanunların uygulanmasını
sağlamak üzere ve bunlara aykırı olmamak şartıyla, yönetmelikler
çıkarabilir.
Taslağın Dördüncü Alt Bölümü ile Başbakanlık makamı ve bakanlık
uygulamasına son verilmektedir.
Başbakanın yerini Başkan Yardımcısı almaktadır. Başkanın oy
pusulasında Başkan Yardımcısı adayı olarak yer alan kişi Başkanı
seçildiği anda Başkan Yardımcılığına seçilir.
Başkan Yardımcısı milletvekilleri ile aynı hukukî statüye tâbi olur
ve milletvekillerinin sorumsuzluk ve dokunulmazlığına ilişkin
hükümlerden yararlanır.
Başbakanlık makamı kaldırıldığı için Bakanlar Kurulu müessesesi de
ortadan kalkmaktadır. Daha önceleri Başbakan tarafından atanan
bakanlar Başkan'ın "Devlet Sekreterleri" statüsünü
almaktadır.
(Ek bilgi: Fransa'da Yan Başkanlık Sistemi
uygulamasında Başbakan olduğu için, hükümet bakanlardan oluşuyor.
Bakanlar Kurulu var. ABD'deki Tam Başkanlık Sistemi'nde başbakan
yok. Bu nedenle bakanlık mevkii de yok. Başkan, bakanların görevini
yapmak üzere Secretery of Treasury Hazine Sekreteri gibi devlet
sekreterleri atıyor. Anayasa değişir, bizde de tam Başkanlık
Sistemi'ne geçilirse, bakanların yerini "Devlet
Sekreterleri" alacak.)
Taslağa göre, bakanların yerini alacak Devlet Sekreterleri, Başkan
tarafından atanır ve görevden alınır.
Devlet Sekreterleri'nin milletvekili seçilme yeterliliğine sahip
olması gerekir. TBMM üyeleri ve yedek milletvekilleri, bu statüleri
sona erse bile sekreter olarak atanamazlar.
(Bu anlatıma göre sekreterler TBMM üyeleri dışından
atanacaktır.)
Her Devlet Sekreteri, Başkan'a karşı
sorumludur. Sekreterliklerin - Bakanlıkların kurulması,
kaldırılması, görevleri ve yetkileri ile teşkilât yapısı, Başkanlık
Kararnamesi ile düzenlenir. Türkiye Büyük Millet Meclisi ve
Başkanlık seçimleri beş yılda bir aynı günde yapılır. Bunlar
sistemin esasları.